Тапсырма- 16 Протеогликандар – дәнекер тінінің жасушааралық затының негізгі затын құрайтын жоғары молекулалы көмірсу-белок қосылыстары. Протеогликандардың құрылымын сипаттаңыз. Олардың көмірсулар компонентін сипаттаңыз.Протеогликандар мен гликозаминогликандардың қызметін атаңыз.
Жауап: Протеогликандар - құрамында бір -бірімен үйлескен ақуыз мен мукополисахарид бар қосылыстар. Сондықтан бұл қосылыстар белоктар деп аталады және олар жоғары гликозилденген. Бұл молекуладағы ақуыз «негізгі белок» деп аталады. Әдетте, негізгі протеин құрамында бір немесе бірнеше гликозаминогликан бірліктері бар. Бұл байланыс коваленттік байланыс болып табылады және ол сериндік қалдық арқылы жүреді. Мұнда бір гликозаминогликан тетрасахарид көпірі арқылы бекітіледі (көпірді төрт моносахарид бірлігі құрайды). Гликозаминогликан молекулалары ұзын, сызықты полимерлі тізбектер түрінде болады. Сонымен қатар, бұл полимерлі тізбектер сульфат пен урон қышқылының топтарының болуына байланысты теріс зарядталған химиялық түрлер болып табылады. Әдетте, адам денесінің дәнекер тіндерінде протеогликандардың болуын байқауға болады.Көмірсулық компонент қалдығы олигосахарид болып табылады, құрылымы дұрыс емес және құрамында манноза, галактоза, глюкоза және олардың амин туындылары, сонымен қатар N-ацетилнейрамин қышқылы бар. Протеогликандар жануардың жасушадан тыс матрицасының негізгі компоненттері болып табылады. Және олар коллагенмен үйлескенде шеміршек түзеді және катиондар мен суды жасушалармен байланыстырады. Сонымен қатар, гликозаминогликандардың жараларды қалпына келтіру, тіндердің ылғалдануын қамтамасыз ету, жасушаларды бір-бірімен байланыстыру (гиалурон қышқылы), буындарды майлау, көз алмасының пішінін сақтауға көмектесу үшін гепаринмен байланысатын ақуыздармен әрекеттесуде маңызы зор.
Тапсырма- 17 Жүйке тіндері адамның дене салмағының 2% құрайды, бірақ денеге түсетін оттегінің 20% -ын тұтынады. Мидың энергия көздерін сипаттаңыз. Жүйке ұлпаларына зат алмасудың қандай ерекшеліктері тән?
Жауап; Жүйке ұлпалары қанықпаған май қышқылдарына бай липидтердің көп мөлшерімен сипатталады. Бұл молекулалардағы қанықпаған май қышқылдары пероксидті қосылыстар түзу үшін ROS-пен оңай шабуыл жасайды. Цереброспинальды сұйықтықта мыс пен темірді (церулоплазмин және трансферрин) байланыстыра алатын ақуыздар аз. Бұл металдар байланыспаған күйде оттегінің ең улы түрі – гидроксил радикалының түзілуіне ықпал ете алады. Сонымен қатар, жүйке ұлпалары темірдің гемдік емес түрлеріне бай, бұл радикалдардың пайда болуына ықпал етеді. Жүйке ұлпасында кішігірім қан кетулермен гемоглобиннен темір қосылады, ол оттегінің улы түрлерінің пайда болуын күшейтеді.
Мидың жұмысы көп энергияны қажет етеді, энергия алмасуының жоғары қарқындылығы миға тән ерекшелік болып табылатын функционалдық белсенділік. Тотығу фосфорлануының аэробты процестері ғана жүйке улпаларының жоғары және үздіксіз талаптарын тиімді қанағаттандыра алады.
Мидағы энергия процестерінің негізгі қоры глюкоза болып табылады, ол тыныс алу коэффициентінің мәнімен көрсетіледі. Сондықтан ми қандағы глюкозаның тұрақты қорын қажет етеді. Глюкозаның капиллярлардан ми жасушаларына қарқынды ағыны арнайы глюкоза тасымалдаушылардың жұмысымен қамтамасыз етіледі(ГЛТМ). Эндотелий жасушаларында, нейрондарда және астроциттерде өте белсенді тасымалдаушысы қандағы глюкоза концентрацияларының кең ауқымында жұмыс істейді. Оның мөлшері асымалдаушы ақуыз мидың функционалдық белсенділігінің жоғарылауымен параллель жасына қарай артады. Глюкоза тасымалдаушысын кодтайтын гендегі мутациялар нәресте эпилепсиясының ауыр түрлерінің дамуына әкеледі. Мидағы глюкозаның негізгі метаболикалық жолы гликолитикалық бөліну, содан кейін Кребс циклінде алынған пируваттың тотығуы екені анықталды. Тыныштық жағдайында 100 г ми массасына минутына шамамен 5 мг глюкозаны жұмсайды.