Файлы 1 ОҢТҮстік қазақстан медицина академиясы ж. К. Шимирова «Медициналық және фармацевтикалық тауартану» (оқулық)
жүктеу/скачать 46,97 Mb. Pdf көрінісі
|
Открыть Шимирова-Ж.К
| Дәрілік
заттардың жіктелуін тауартанулық талдаудың мақсаттарына қарай келесі топтарға бөлуге болады: - алфавит бойынша; - әсер етуші заттың химиялық табиғаты бойынша; - фармакологиялық әсері бойынша; - дәрілік түрі бойынша; - сақтау ережелері бойынша; - дәріханадан босатылу тәртібі бойынша; - дәріханада және ЕПМ есепке алу ережелері бойынша. Дәрілік заттардың шығарылуын реттеу дәрежесі бойынша олар рецепт бойынша және рецептсіз босатылатын дәрілік заттарға бөлінеді. Мақсаты бойынша дәрілік препараттар бөлінеді: - дәрілік препараттар ; - профилактикалық препараттар; - диагностикалық құралдар; - орфандық дәрілік заттар. Өндіріс (дайындау) сипаты бойынша препараттар бөлінеді: - дайын дәрілік заттар – сериялық химиялық - фармацевтикалық, биотехнологиялық немесе галендік өндірістің өнімі болып табылатын, оралған, қапталған және таңбаланған дәрілік заттар ; - экстемпоралдық препараттар – жеке рецепт бойынша дәріханада дайындалатын препараттар; - дәріханаішілік сатып алу – дәріханаларда жиі қайталанатын рецепттер бойынша шағын партиялармен дайындалатын препараттар. Шығу табиғаты бойынша барлық препараттар ең алдымен екі үлкен топқа – синтетикалық және биологиялық препараттарға бөлінеді . Синтетикалық препараттар – химиялық синтез арқылы алынатын препараттар. Биологиялық дәрiлiк заттар - әсер етушi заты биологиялық көзден өндiрiлетiн немесе бөлiнiп алынатын және қасиеттерi мен сапасын анықтау үшiн биологиялық және физика - химиялық әдiстердiң үйлесiмi қажеттi дәрiлiк заттар. Биологиялық дәрілік заттарға иммунобиологиялық дәрілік заттар, қаннан, адам және жануарлардың қан плазмасынан алынған дәрілік заттар (жалпы қанды қоспағанда), биотехнологиялық дәрілік заттар, генотерапиялық дәрілік заттар жатады. Иммунобиологиялық дәрілік заттар - белсенді немесе пассивті иммунитетті қалыптастыруға немесе иммунитеттің бар - жоғын диагностикалауға немесе аллергендік заттарға иммунологиялық жауаптың белгілі бір жүре пайда болған өзгерісін диагностикалауға арналған дәрілік 222 заттар. Иммунобиологиялық дәрілік заттарға вакциналар, анатоксиндер, токсиндер, сарысулар, иммуноглобулиндер және аллергендер жатады. Синтетикалық және биологиялық препараттардан басқа, шығу табиғаты бойынша тағы үш топқа бөлуге болады : - радиофармацевтикалық дәрілік заттар – пайдалануға дайын күйінде бір немесе бірнеше радионуклидтер (радиоактивті изотоптар) бар дәрілік заттар; - шөп тектес дәрілік заттар – шөп тектес дәрілік шикізаттың бір немесе бірнеше түрінен өндірілген немесе дайындалған және қайталама (тұтыну) қаптамада оралған күйінде сатылатын дәрілік заттар; - гомеопатиялық дәрілік заттар - жалпы фармакопеяның талаптарына сәйкес бір немесе бірнеше фармацевтикалық субстанциялардан өндірілген немесе дайындалған дәрілік заттар Түпнұсқалық дәрежесі бойынша препараттар бөлінеді: - түпнұсқалық дәрілік заттар – тиімділігі мен қауіпсіздігі дәрілік заттарды клиникаға дейінгі зерттеулердің және дәрілік заттардың клиникалық сынақтарының нәтижелерімен расталған жаңадан алынған фармацевтикалық субстанция немесе фармацевтикалық субстанциялардың жаңа комбинациясы бар препараттар; - анықтамалық дәрілік заттар – Қазақстан Республикасында алғаш рет тіркелген, сапасы, тиімділігі және қауіпсіздігі дәрілік заттардың клиникаға дейінгі зерттеулерінің және дәрілік заттардың клиникалық сынақтарының нәтижелері бойынша дәлелденген және бағалау үшін қолданылатын дәрілік заттар ; - генериктік дәрілік заттар - эталондық дәрілік заттар сияқты бірдей дәрілік нысандағы белсенді ингредиенттердің сандық құрамы мен сапалық құрамы бірдей және биоэквиваленттілігі немесе референтті дәрілік затқа емдік баламалылығы тиісті зерттеулермен расталған дәрілік заттар; - биологиялық ұқсас (биосимилярлы) дәрілік заттар – сапасы, тиімділігі және қауіпсіздігі бойынша бір дәрілік нысандағы эталондық биологиялық дәрілік затқа ұқсас және енгізу жолы бірдей биологиялық дәрілік заттар; - өзара алмастырылатын дәрілік заттар - белсенді заттардың, сондай - ақ қосалқы заттардың, дәрілік нысаны мен енгізу әдісінің баламалы сапалық және сандық құрамы бар, референтті дәрілік препараттарға қатысты емдік баламалылығы немесе биоэквиваленттілігі дәлелденген дәрілік заттар. Дәрілік заттардың түрі бойынша дәрілік заттардың жіктелуі 16- кестеде келтірілген төрт деңгеймен ұсынылған . 16- кесте. Дәрілік заттардың түрі бойынша дәрілік заттардың жіктелуі Деңгейі Жіктеу белгісі 1 Агрегаттық күйі бойынша дәрілік формалар: қатты сұйық жұмсақ газ тәрізді 223 2 Дисперсті жүйенің түрі бойынша дәрілік формалар: гомогенді гетерогенді аралас 3 Енгізу әдісі бойынша дәрілік формалар: ішке қолдануға арналған сыртқа қолдануға арналған жергілікті қолдану үшін парентеральды қолдану үшін 4 Босату түрі бойынша дәрілік формалар: қалыпты босатумен модифицирленген босатумен Қатты дәрілік формаларға таблеткалар, капсулалар, ұнтақтар, түйіршіктер, дражелер, пастилкалар, лиофилизаторлар, имплантаттар, қарындаштар , жинақтар, қабықшалар және т.б. жатады. Сұйық дәрілік формалар : ерітінділер, тамшылар, сироптар, суспензиялар, эмульсиялар, сұйық сығындылар, тұнбалар, инфузиялар, қайнатпалар және т.б. Жұмсақ дәрілік формаларға жақпа, кремдер, гельдер, линименттер, пасталар, суппозиторийлер, пластырлер және т.б. жатады. Газ тәрізді дәрілік нысандарға медициналық газдар, аэрозольдар, спрейлер, ингаляциялық дәрілік формалар және т.б. жатады. Дәрілік форманы бір немесе басқа классификациялық кіші топтарға тағайындау оның сапасын бағалау тәсілдерін анықтайды. Қолдану жолына және дәрілік нысанның мақсатына байланысты сапа сынақтарының тізбесі қажет болған жағдайда осы дәрілік форманың ерекшеліктерін көрсететін сынақтарды қамтиды. жүктеу/скачать 46,97 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|