Факультет: Құқықтану Курстық жұмыс Тақырыбы: «Экоцид»
Қазақстан Республикасындағы экологиялық қылмыстар
жүктеу/скачать 62,24 Kb.
|
| 2 Қазақстан Республикасындағы экологиялық қылмыстар
2.1 Қазақстан Республикасындағы экологиялық қылмыстардың мәні Экологиялық қылмыстар қоршаған табиғи ортаға қол сұғады, яғни бұл адамзат ұқыпты және ақылға қонымды пайдалануы керек баға жетпес артықшылықтардың бірі. Бұл халықтың әл-ауқатының, оның қалыпты өмірінің, мемлекеттің нығаюы мен дамуының қайнар көзі. Қазақстанның табиғи байлығы бүкіл халықтың игілігі болып табылады, сондықтан әртүрлі түрдегі қол сұғушылықтардан қорғауды қажет етеді. Сонымен, экологиялық қауіпсіздікті ҚР Ұлттық қауіпсіздігінің құрамдас бөлігі ретінде тану қисынды. Бұл туралы 1998 жылғы 26 маусымдағы "ҚР Ұлттық қауіпсіздік туралы" ҚР Заңында: "Экологиялық қауіпсіздік елдегі ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету саласындағы құқықтық қатынастардың бағыттарының бірі болып табылады. Экологиялық қауіпсіздік деп – адамның, қоғамның және мемлекеттің өмірлік маңызды мүдделері мен құқықтарының қоршаған ортаға антропогендік және өзге де әсерлер нәтижесінде туындайтын қауіптерден қорғалу жай-күйін түсіну керек". Біздің көптеген азаматтарымыздың санасында табиғатқа тұтынушылық және жиі варварлық көзқарас қалыптасты, бұл елдегі төмен экологиялық мәдениеттің әлеуметтік атмосферасының дамуына әкелді. Бірақ экологиялық мәдениет-бұл жалпы адамзаттық мәдениеттің бөлігі, сондықтан адам табиғи байлықты сақтауға және көбейтуге тырысуы керек, оларды жоюға емес. Мемлекет табиғи ортаны қорғау үшін жауапкершілікті өз мойнына алуы керек, осылайша өз елінің азаматтарын, олардың бүгіні мен болашағын қорғайды. Профессор И.Ш.Борчашвилидің тұжырымдары үлкен назар аударуға тұрарлық: "Прогресс пен өркениетке ұмтылатын кез-келген мемлекет, ең алдымен, өз азаматтарының физикалық, психикалық және моральдық денсаулығына қамқорлық жасауы керек, өйткені халықтың генофондының сапасы осы факторларға тікелей байланысты. Бұл мәселені шешуден бас тартқан мемлекеттің болашағы жоқ. Экологиялық қылмыстар деп ҚР заңнамасында белгіленген экологиялық құқықтық тәртіпке, табиғатқа немесе адам денсаулығына елеулі зиян келтіретін қоғамның экологиялық қауіпсіздігіне қол сұғушылықты түсіну керек. Экологиялық қылмыс деп - ҚР Қылмыстық кодексіндегі 9-бабының 1-бөлігі контекстінде кінәлі түрде жасалған, қылмыстық заңмен тыйым салынған, жазалау қаупі бар әрекет қоғамдық қауіпті әрекет танылады. Қоғамдық қауіптіліктің сипаты мен дәрежесі бойынша экологиялық қылмыстарды қылмыстың өте қауіпті түрлері санатына жатқызу заңды. Олардың әлеуметтік қауіптілік дәрежесін төмендетуге болмайды. Экологиялық қылмыстардың әлеуметтік қауіпті салдары экожүйенің айтарлықтай нашарлауынан көрінеді, соның салдарынан адамдардың өмір сүру ұзақтығы, экологиялық апат аймақтарының пайда болуы, радиацияның жоғарылауы (Арал, Семей, Байқоңыр) және т. б. төмендейді. Экологиялық контрабанданың ауқымы өсуде: біздің елден жабайы флора мен фаунаның сирек кездесетін және жойылып бара жатқан түрлерін шығару; радиоактивті материалдарды, қауіпті өндіріс қалдықтарын және т. б. ел аумағына заңсыз көшіру. Браконьерліктің өсіп келе жатқан құбылыстарына ерекше назар аудару керек. Ұйымдасқан қылмыстық топтар бұл қылмыстық қолөнерді кәсіби негізге қойды. Сондықтан экологиялық қылмыстармен күресу маңызды бола түсуде. Заң әдебиеттерінде заңгер ғалымдардың экологиялық қылмыстарды жүйелеу мәселесі әртүрлі жолдармен шешіледі. Оларды жалпы және арнайы композицияларға жүйелейтін ғалымдардың пікірі ең орынды болып табылады. Жалпы сипаттағы экологиялық қылмыстар тобына Қылмыстық кодексінің 277-280-баптарында көзделген қылмыстар жатқызылуы тиіс. Арнайы сипаттағы экологиялық қылмыстарға ҚР Қылмыстық кодексінің ерекше бөлігінің 11-тарауының барлық басқа баптарынан, яғни ҚК 281-294-баптарында көзделген қылмыстар жатқызылуы тиіс. Сонымен, экологиялық қылмыстар келесі біліктілікке жатады: -Экологиялық маңызды қызметтің қылмыстық бұзушылықтары. -Қоршаған ортаның жекелеген элементтеріне қол сұғатын қылмыстар. -Флора мен фауна объектілеріне қол сұғатын қылмыстар. Экологиялық қылмыстар Қазақстанға жыл сайын 3,5 млрд теңге шығын келтіреді. Бұл шығынның тек 20 пайызы ғана өтеледі. 2017 жылдың басынан 2022 жылдың қыркүйегіне дейін Қазақстанда жыл сайын 1,1 мыңға жуық экологиялық қылмыстық құқық бұзушылық жасалған. Олардың саны жыл өткен сайын азайып келе жатқанымен, елге келтіретін қаржылық шығын артып келеді. Өткен жылы экологиялық құқық бұзушылықтардан Қазақстан 5,3 млрд теңге шығынға батты. Бұл - 2017 жылдан бергі рекордтық сома болып отыр. 2017 жылдан бастап құқық бұзушылар Қазақстанға жыл сайын орта есеппен 3,5 млрд теңге көлемінде – мемлекеттің өзіне де, заңды және жеке тұлғаларға да зиян келтіреді. Алайда, кінәлілер шығынның орнын толтырып, қазынаны толтыруға асықпайды. Мәселен, соңғы 5 жылда орта есеппен тәртіп бұзушылар жылына небәрі 676,5 млн теңгені немесе жалпы залалдың 19 пайызын ғана өтеген. Бұған сотқа дейінгі тергеп-тексеру барысында, сондай-ақ сотқа жіберілген істер бойынша келтірілген залалды өтеу де кіреді. жүктеу/скачать 62,24 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|