1 Қазақстан Республикасындағы экологиялық қылмыстар үшін қылмыстық жауапкершілік 1.1 Экологиялық қылмыстар үшін қылмыстық жауапкершілік ұғымы мен принциптері Құқықтық жауапкершілік-қоғамдық қатынастарды құқықтық реттеу және қалыптасқан құқықтық тәртіпті қорғау тетігінің міндетті элементі. Ол заңды міндеттілерді, заңды өкілетті тұлғаларды заңда белгіленген мінез-құлыққа итермелейді, мәжбүрлейді. Мұндай ынталандырудың әдістері мен шаралары әртүрлі және әдетте нақты. Олардың барлық жиынтығы - құқықтық жауапкершіліктің жалпы құқықтық институты. Құқықтық жауапкершілік - экологиялық бақылаумен және құқық бұзушыларға әсер етудің басқа құралдарымен қатар экологиялық қауіпсіздікті және тұтастай алғанда қоршаған ортаны қорғауды қамтамасыз ету саласындағы азаматтардың, қоғамның және мемлекеттің құқықтары мен заңды мүдделерін қорғаудың пәрменді тетіктерінің бірі болып табылады. Табиғи ресурстарды ұтымды пайдалануды және қоршаған ортаны қорғауды қамтамасыз ету саласындағы құқықтық жауапкершіліктің жалпы сипаттамасын түсіну үшін экологиялық құқық бұзушылық ұғымы бастапқы болып табылады. Бұл, әрине, табиғатты қорғау заңнамасын бұзатын және қоршаған ортаға, экологиялық қауіпсіздік пен адам денсаулығына зиян келтіретін заңсыз әрекет. Экологиялық құқық бұзушылық кінәліге заңды жауапкершілік жүктеуге негіз болып табылады. Бұл ретте экологиялық құқық бұзушылық жасағаны үшін заңда көзделген қолайсыз салдарлар заңды жауапкершілік деп түсініледі. Экологиялық құқық бұзушылықтар үшін заңды жауапкершілік өзара байланысты үш аспект бойынша қарастырылады: -Заңда белгіленген талаптарды орындауға мемлекеттік мәжбүрлеу ретінде; -Құқықтық қатынас ретінде; -Құқықтық институт ретінде, яғни құқықтық нормалардың жиынтығы. Заңды жауапкершілік мемлекеттік мәжбүрлеу түрі ретінде әртүрлі шаралар мен құралдармен қамтамасыз етіледі. Олардың негізгілері-сендіру және мәжбүрлеу шаралары. Құқықтық қатынас ретінде экологиялық құқық бұзушылықтар үшін заңды жауапкершілік мемлекет пен оның органдары мен құқық бұзушы арасында туындайтын қатынастарды қамтиды. Құқықтық институт ретіндегі экологиялық-құқықтық жауапкершілік құқық бұзушыға мәжбүрлеп ықпал ету шараларын қолдану және іске асыру тәртібін қамтамасыз ететін құқықтық нормалар жүйесі болып табылады. Бұл құқықтық жауапкершілік институтының ерекшелігі – оның күрделілігі. Экологиялық құқық бұзушылықтар үшін құқықтық жауапкершілік нормаларының жүйесіне құқықтың әртүрлі салаларының: жер, орман, су, тау-кен, табиғат қорғау, әкімшілік, азаматтық, қылмыстық және т. б. нормалары кіреді.
