Факультет: Жалпы медицина

Макро және микроэлементтердің аласуы
және құндылық.
Орындаған: Озғанбай Асхат
Топ: 113 А 
Факультет:Жалпы медицина

Жоспары
Кіріспе 
Негізгі бөлім
1. Макроэлементтер туралы түсінік
2. Микроэлементтер туралы түсінік
3. Макро-микроэлементтер маңызы
Қорытынды

Кіріспе
Макронутриенттер мен микроэлементтердің денсаулық үшін
маңыздылығын асыра бағалау мүмкін емес. Макронутриенттерге
кальций, натрий, калий, магний, фосфор және күкірт жатады. Олар
сау сүйек тінін сақтауда, дененің қышқыл-негіз тепе-теңдігін
реттеуде, бұлшықеттердің жиырылуында, жүрек-қан тамырлары
мен жүйке қызметінің сау болуында маңызды рөл атқарады.

Макроэлементтер туралы түсінік
Макронутриенттер-бұл өмірге
қажетті заттар, оларды көп мөлшерде
тұтыну керек. Оларға кальций, 
магний, фосфор, калий, натрий, хлор 
және күкірт жатады. 
Микроэлементтер сүйек тінін
сақтауға, ағзадағы сұйықтық деңгейін
реттеуге, метаболизмге және басқа да 
өмірлік процестерге қатысуға
көмектеседі.

Микроэлементтер туралы түсінік
Микроэлементтерге темір, мыс, 
мырыш, марганец, йод, селен және хром 
кіреді. Олар организмдегі көптеген
ферменттер мен басқа биологиялық
белсенді молекулалардың қалыпты
жұмыс істеуі үшін қажет. Мысалы, темір
тіндерге оттегін тасымалдайтын
гемоглобинді өндіру үшін қажет, мыс 
эритроциттердің түзілуінде маңызды рөл
атқарады, ал мырыш иммундық жүйенің
қалыпты жұмыс істеуі үшін қажет.

Макроэлементтердің маңызы
Кальций
Күнделікті кальций қажеттілігіересек адам
күніне 800 – 1200 мг құрайды.Ол қатысады:
- сүйек тіндері мен тістердің қалыптасуында; 
- жасуша мембраналарының құрамына кіреді;
- қанның ұюына қатысады:
- жүйке қызметі үшін қажет,эндокриндік және
бұлшықет жүйелері.
Кальцийдің жетіспеушілігі остеопороз қаупін
тудырады.Кальций тұқымда, жаңғақта, сүтте
кездеседі.

Фосфор 
Балаларға арналған фосфордың күнделікті
қажеттілігі 300-1200 мг құрайды, ересектер
үшін – 800 мг. Ол қатысады:
- энергетикалық алмасуда;
- қышқыл-негіз балансын реттеуде;
- сүйек тінінің құрамына кіреді.
Фосфордың жетіспеушілігі анорексияны, 
анемияны және рахит. Фосфор ірімшіктерде, 
балықтарда және теңіз өнімдерінде
кездеседі,сүзбе, ет өнімдері.

Магний
Магнийдің күнделікті қажеттілігі балалар үшін 50-400 мг, 
ересектер үшін 400 мг.Ол қатысады:
- сүйек тінінің қалыптасуында;
- жүйке жүйесінің қызметін реттейді;
Магнийдің жетіспеушілігі гипертония қаупін тудырады және
жүрек-тамыр жүйесі аурулары. Магний нан, жарма, жаңғақтарда
кездеседі.

Калий
Балаларға арналған калийдің күнделікті қажеттілігі –400-2500 мг, 
ересектер үшін 2500 мг. Ол қатысады:
- қандағы қышқыл-негіз балансын реттеудеқан қысымы;
- жүйке жүйесінің қызметіне қатысады
Калийдің жетіспеушілігі құрысуларды тудыруы мүмкін және
невралгия. Диарея, құсу, зәр шығарудың жоғарылауы калий қорын
толықтыруды талап етеді. Калий кептірілген жемістерде, бұршақ
дақылдарында, теңізде кездеседі қырыққабат, картоп.

Натрий. Натрийдің тәуліктік мөлшері -400-ге дейін
балаларда мг, ересектерде 1200 мг дейін.Ол қатысады:
- жүйке жүйесінің қызметінде;
- қысымды реттеуде;
- бірқатар ферменттердің катализаторы ретінде әрекет
етеді.
Натрийдің жетіспеушілігі әлсіздік, бас ауруы
тудырады,ұстамалар. Натрийдің артық болуы
мыналарды тудырадыгипертония, бүйрек пен жүрекке
жүктеме. Натрий тұзда, теңіз қырыққабатында
кездеседі,теңіз өнімдері, жұмыртқа.

Микроэлементтердің маңызы
Темір. Темірге күнделікті қажеттілік - 4-
18 мг балалар үшін, әйелдер үшін 18 мг, 
ерлер үшін 10 мг. Ол қатысады:
- оттегінің қанмен тасымалдануында;
- ақуыздардың құрамына кіреді.
Темірдің жетіспеушілігі бұлшықет
тонусын төмендетеді, нәтижесінде
анемия, жүрек-қан тамырлары аурулары
және гастрит. Темір бауырда, мяс, 
бұршақ дақылдарында кездеседі.

Мырыш
Мырыштың күнделікті қажеттілігі
балаларда 3-12 мг, ересектерде 12 мг. Ол 
метаболизмге қатысады, құрамына кіреді
инсулин гормоны және көптеген
ферменттер. Мырыштың жетіспеушілігі
мыналарға әкеледі балалардағы дамудың
кешігуі, анемия, бауыр циррозы, 
жыныстық бұзылулар. Мырыш бауырда
кездеседі, ет, жаңғақ және бұршақ
дақылдары.устрица құрамында мырыш көп

Йод 
Йодтың тәуліктік қажеттілігі-60-150 мкг 
убалалар, ересектерде 150 мкг. Қалқанша
безінің қызметі үшін қажет,бірқатар
гормондардың түзілуіне қатысады. 
Йодтың жетіспеушілігі бұзылулар
тудыруы мүмкін гормоналды жүйе, 
балалардағы дамудың кешеуілдеуі. Йод 
теңіз тұзында, теңіз қырыққабатында
кездеседі,теңіз өнімдері, балық.

Қорытынды
Макронутриенттер мен микроэлементтер - бұл адам ағзасының және
басқа тіршілік иелерінің қалыпты жұмыс істеуі үшін қажет химиялық
элементтер.
Макронутриенттер
көп
мөлшерде
қажет,
ал
микроэлементтер аз мөлшерде қажет. Макронутриенттерге мыналар
жатады: кальций, магний, фосфор, калий, натрий, хлор және күкірт. Бұл
элементтер сүйектердің, бұлшықеттердің және басқа тіндердің маңызды
құрамдас бөліктері болып табылады, сонымен қатар сұйықтық тепе-
теңдігін және басқа да көптеген физиологиялық процестерді реттеуде
шешуші рөл атқарады. Микроэлементтерге мыналар жатады: темір,
мырыш, мыс, марганец, йод, селен, хром және молибден. Бұл элементтер
көптеген функцияларға, соның ішінде өсу мен дамуға, қанның пайда
болуына, иммундық жүйенің жұмысына, метаболизмге және т. б.