Фармацевтикалық технология кафедрасы
жүктеу/скачать 136 Kb.
|
МР 12
| Фармакокинетика организмнің дәрілік субстанцияға әсері тұрғысынан қарастырып, препараттың ағзаға түсуін, оның трансформациясын және ағзадан шығарылуын сипаттайды; Бұл қозғалыстың негізгі кезеңдері – сіңірілу, биожетімділігі, таралуы, метаболизмі және шығарылу процестері.
Дәрілік заттың ағзаға қалай әсер ететінін көрсететін фармакодинамика рецепторлардың байланысуын, рецептордан кейінгі әсерлерді және химиялық әрекеттесуді қамтиды. Дәрілік заттардың фармакокинетикасы оның пайда болу уақытын, оның тудыратын әсерінің ұзақтығы мен қарқындылығын анықтайды. Осы процестерді сипаттайтын формулалар көптеген дәрілердің фармакокинетикалық мінез-құлқын математикалық түрде қорытындылауға көмектеседі. Дәрілік заттардың фармакокинетикасына препараттың химиялық қасиеттері де, науқастың жеке ерекшеліктері де әсер етеді. Олардың кейбіреулері (генотип, жыныс, жас) пациенттердің тиісті санаттарында фармакологиялық жауапты болжау үшін пайдаланылуы мүмкін. Мысалы, егде жастағы емделушілерде кейбір препараттардың жартылай шығарылу кезеңі (әсіресе шығарылуы метаболизмді де, экскрецияны да қамтитын препараттар) айтарлықтай ұзартылуы мүмкін. Шындығында, организмдегі жасқа байланысты физиологиялық өзгерістер фармакокинетиканың көптеген аспектілеріне әсер етеді. Басқа факторлар жеке физиологияға байланысты. Кейбір жеке факторлардың (мысалы, бүйрек жеткіліксіздігі, семіздік, бауыр жеткіліксіздігі, сусыздану) әсерін орынды болжауға болады, бірақ басқа факторлар идиосинкратикалық болып табылады және осылайша болжау мүмкін емес нәтижелерге әкеледі. Дәрілік заттың дозасы (дозасы) – 1 қабылдауға арналған дәрілік заттың әсер етуші затының мөлшері (бір рет немесе көп рет қолдану); Дәрілік заттардың дозалары масса немесе көлем бірліктерімен көрсетіледі: г - грамм; мг - миллиграмм; мкг - микрограмм немесе мл - миллилитр. Дәрілік заттардың аз ғана мөлшері ерікті бірліктерде – әсер ету бірліктерінде (ЭҚ), халықаралық бірліктерде (ME) дозаланады. Айтпақшы, сатып алушының назарын осы арнайы бірліктердің саны көлем бірлігімен немесе нақты қаптамамен немесе дәрілік формамен сәйкес келетініне аудару маңызды. Терапиялық доза (латын тілінен therapeutica – емдік) қажетті емдік әсерді тудыратын дәрілік заттың дозасы: шекті емдік доза (ED5, организм деңгейінде физиологиялық реакциялар шегінен шығатын өзгерістерді тудыратын ең аз доза) ; орташа емдік доза (ED50, пациенттердің айтарлықтай санында оңтайлы емдік әсері бар препараттың дозасы ең жоғары дозаның шамамен 1/2 немесе 1/3 бөлігін құрайды); максималды емдік доза (ED90, қолдануға рұқсат етілген ең жоғары рұқсат етілген доза ретінде шартты түрде қабылданған, ең төменгі уытты дозаға жетпейтін препараттың дозасы); улы және күшті әсер ететін дәрілер үшін ең жоғары емдік дозалар (бір реттік және тәуліктік). Шекті және ең жоғары емдік дозалар арасындағы диапазон емдік әсердің кеңдігі болып табылады. Терапиялық әсердің индексі ең жоғары емдік дозаның шекті мәнге қатынасын көрсетеді. Анықтамалық басылымдарда ұсынылған әдеттегі емдік дозалар салмағы 70 кг болатын 24 жастағы адам үшін есептеледі. Көбінесе дәрігерлер орташа емдік дозаларды тағайындайды. Кейде дәрігер улы және күшті әсер ететін заттың максималды дозасынан асып кетуі мүмкін (науқастың денесінің жеке ерекшеліктерін ескере отырып), бірақ бұл жағдайда рецептте ол дозаны сөзбен көрсетіп, леп белгісін қоюы керек. Егер бұлай жасалмаса, фармацевт белгілі бір жасқа Мемлекеттік фармакопеяда (ГФ) көрсетілген ең жоғары бір реттік дозаның (ЖФД) 1/2 мөлшерінде дәрілік заттарды шығаруға міндетті. жүктеу/скачать 136 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|