1.Холинергиялық синапстарға әсер ететін дәрілер 1. М – холиномиметиктер: пилокарпин, ацеклидин. М – холинорецепторларды қуаттандырып, келесі әсерлер шақыруы мүмкін: көз қарашығынның тарылуы (миоз), жүрек соғуының баяулауы (брадикардия), қан тамырларды кеңейіп, артериялық қысымның (АҚ) төмендеуі, бронхиолалардың тарылуы және АIЖ-ның бездері секрециясы мен толқи жиырылу қызметінің күшеюі.
Pilocarpini hydrochloridum – пилокарпин гидрохлориді(А): 1-2% 5 және 10мл.еріт.-көз тамшылларды; 2% 3,0 көз жағылмасы; көз пленкалары түрінде шығарылып, глаукомада қолданылады; пилокарпин көз қарашығын тарылтып, көз ішілік сұйықтығының ағуын күшейтіп,көз ішілік қан қысымын төмендетін әсері бар. Жанама әсері:аккомодацияның түйілуі және көз жасының ағуы байқалады.
Aceclidinum – ацеклидин (А): 2-5% еріт.көз тамшысы; 3-5% көз жағылмасы түрінде шағарылып,глаукомада қолданылады; 0,2%1мл және 2мл еріт.шығарылып, АIЖ-ы мен қуық атониясында (операциядан кейінгі) тері астына енгізіледі. Жанама әсері: бронхспазм, тұншығу, брадикардия, жүрек өткізгіштігі мен автоматизмінің төмендеуі және артериялық қысымның (АҚ) төмендеуі байқалуы мүмкін. Бронх демікпесінің,жүрек ауруларының ауыр түрінде, жүрек талмасында (стенокардияда),АIЖ-нан қан кетуде,эпилепсияда, гиперкинезде, жүктілікте және операцияға дейінгі іш қуысының қабыну ауруларында қолдануға болмайды.
2. Н- холиномиметиктер: цититон, лобелин гидрохлориді.Олар каротиді шумақтың Н- холинорецепторларын қоздырып, тыныс алу орталығын рефлекторлы қуаттандырады. Тыныс алу рефлекторы түрде тоқтағанда, газбен уланғанда және жаңа туған баланың асфиксиясында (тұншығуында) қолданылады. Бірақ ондай жағдайда көбінесе жасанды өкпеге дем беру жүргізіледі. Н- холиномиметиктер тыныс алу орталығының тежелуінде (мысалы, морфинмен, барбитураттармен және т.б. уланғанда) әсері жоқ.
Cytitonum- цититон(Б): 1мл. амп. Шығарылып, 0,5 мл күре тамырға енгізіледі. Н-холиномимектер никотинге тәуелділік төмендету мақсатында, темекіден арылуды жеңілдету мақсатында кеңінен қолданылады. (<<Табекс>> таб.,1 таб. Тәулігне 1-5 рет 20-25 күн бойы; <<Лобесил>> таб., 1 таб. Тәулігіне 4-5 рет тамақтан бұрын 7-10 күн бойы; <<Никоретте>> сағыз түрінде, 1 сағыздан тәулігіне 3-4 рет). Атеросклерозда, гипертониялық ауруларда, ірі қан тамырлардан қан кетуде, өкпе ісінуінде және тырысуға бейімділікте қолдануға болмайды. Никотиннің улы әсері:темекі шегу, гипертониялық аурулар мен жүректің ишемиялық ауруларына; жүрек аритмияларына; эндартеритке, созылмалы бронхит пен пневмонияға, жел өкпеге, өкпенің қатерлі ісігі мен көрудің нашарлауына алып келеді.