"Ғылым" деп — адамның білім алуын, жүйелеу және тексеру бағытындағы кызметінің түрін айтамыз. Білімнің бәрі ғылыми білімге жатпайды, олардың жақсы тексерілгендері мен негізделгендері ғана жатады. Ғылым дегеніміз — адамның табиғат, коғам және өзінің танымы туралы білім алуға бағытталған рухани кызметінің ерекше формасы. Ғылымның негізгі мақсаты акиқатқа жету және табиғат, коғам, ойлау заңдыльщтары, танымның езі туралы нағыздықтың объективтік заңдылықтарын ашу. Ғылым ежелгі заманда (Қытайда, Үндістанда, Грекияда) пайда болды. Ұзақ уакыт бойы ғылыми білімдер баяу дамыды. Тек XVI—XVII ғасырлардан бастап Батыс Еуропада ғылым куатты күшке айналып, индустриялы қоғамның құрылуы мен дамуына септіғін тигізді. Содан бері ғылым практикамен тығыз байланыста, өзінід өмір сүруі мен дамуы үшін одан әсер алады. Сол кезеңнен осы ұрпаққа дейінгі аралықта ғылым адамдардың практикалык қызметіне қатты әсер ететін, оның барысы мен деңгейін айқындайтын қоғамның тікелей өндіргіш күшіне айналды.
Ал ғылыми білім терең де мазмұнды. Ол құбылысты, оқиғаны жай сипаттаумен ғана шектелмейді. Құбылысты неге мұндай, оқиға неліктен басқаша емес, дəл осылайша өтіп жатыр, себебі бар ма, алда не күтіп тұр дегенсұрақтарға дəйекті жауап қайтарады. Басқаша айтқанда, ғылыми білім оқиғаларды, құбылыстар мен фактілерді бейнелеп, сырттай сипаттап қана қоймайды сонымен қатар оларды түсіндіреді, ішкі табиғаттың, мəнді жақтары маңызды байланыстарын ашып көрсетеді, яғни даму заңдылықтарын түйіндейді. Осы негізде ғылыми білім оқиғалардың, құбылыстардың былай даму бағдарына болжам жасайды.Ғылыми білім рухани дүниенің құрамдас бөлігі есебінде қашанда, логикалық тұрғыдан ұйымдасқандығымен жəне теориялықсипатымен ерекшеленеді. Ғылыми білім ғылыми қиындықтар мен мол ізденістің, шығармашылық іс-əрекеттің барысында туындап, жинақталып жүйеленеді. Ол таным процесінің əрі күрделі нəтижесі табылады.
Ғылыми зерттеулер - бұл ең кішігірім бөлшектерге мұқият қарауды және мұқият болуды талап ететін шығармашылық және жоғары дербестендірілген процесс. Соған қарамастан, зерттеу жұмыстары дайын материалды біртұтас және түсінуге оңай формаға жеткізуге мүмкіндік беретін белгілі бір ережелерге сәйкес жүргізілуі тиіс. Сондықтан зерттеу әдістерінің маңызы зор. Зерттеу әдістері қандай екенін анықтау үшін жалпы түсініктерден бастаған жөн. Ғылыми зерттеулер - бұл белгілі бір аспектілер мен заңдылықтарды үйренуге және зерттеуге деген ұмтылыспен бірге бағытталған мақсатты процесс. Әр ғылыми зерттеудің өзінің анық, тұжырымдалған мақсаты болуы керек, ол белгісіз нәрсені үйренуге, көкейкесті сұрақтарға жауап іздеуге немесе түрлі ғылыми болжамдарды растауға бағытталуы керек.
Классификация – бұл ғылыми әдіс, көптеген ажыратылған обьектілердің қандай да бір белгісіне қарай қайта топтасуы.Қандай да бір топқа жататын объектінің белгісіне қарай топ болуын классификацияның негізі деп атайды. Классификация бұл – тек қандай да бір ғылым объектісін сипаттау ғана емес, бұл ғылым объектісі туралы пайда болу жаңалықтарын шиеленіс ұғымын кең мағынада түсіну тболып табылады. Классификацияның негізгі міндеті – көп жерде кездесетін шиеленістің жүйелік белгілерін анықтау.
Егер классификацияға негіз ретінде көзге көрінетін шиеленістің белгісін алатын болсақ, онда ол табиғи белгі деп аталады. Мұндай классификациялар танымалдық мазмұнға ие. Мысалы, мұндай классификациялар топтық шиеленісті тудырады. Тәжірбиелік мақсатта зерттеуге қажеті жоқ шиеленістерді жасанды классификация деп аталады.
Классификацияның мынандай негізгі түрлері бар:
1. Типологиялық
2. Систиматикалық
3. Таксоманиялық
1. Типологиялық классификация дегеніміз – егер шиеленісте маңызды белгі бар болса, онда ол типологиялық классификация деп аталады. Мұндай түр типологиялық классификацияға қарағанда, әлде қайда қиын түрлерге жатады. Типологиялық классификациядан көптеген шиеленістердің түрлері пайда болады.
2. Биологиялық тілмен айтқанда систиматикалық классификация бұл – ғылымның жеке бір саласы, ол басқа классификацияларымен араласпайды.
3. Таксономиялық классификация бұл – классификацияның негізін құрайды. Ол иерархиялық қалыптастыру арқылы жүзеге асады. Биологияда және ботаникада таксономия систиматиканың бөлімі болып табылады. Ол таксономиялық жүйені зерттейді. Қандай да бір топтың, объектінің қоса бағынуды қарастырады.
Ғылымның функциялары: 1) танымдық (табиғатты, адамды және жалпы қоғамды тану) 2) дүниетанымдық (адамның қоршаған әлем туралы дүниетанымын толтырады) 3) Өндірістік (Ғылым-өндірісті жетілдіру мен жаңғыртудың негізі) 4) әлеуметтік (бұл, мысалы, адам ғылымдарды зерттейді және әлеуметтік дамиды) 5) Мәдени (бұл ғылымның негізі) функцияны түсіндіре алмаймын). Мұның бәрі ғылымның 5 негізгі функциясы бар.
Қазіргі ғылымның таңғажайып мүмкіндіктері бар. 1904 жылы Никола Тесла бір кездері адам өз ойын ең алыс қашықтыққа жібере алады деп мәлімдеді. Бір ғасырдан кейін бұл мүмкін болды. Қоғамды ақпараттандыру соншалықты жоғары деңгейге жетті, қазір адам кез-келген ақпаратты интернеттен таба алады. Әр үйде және кеңседе қазір компьютер де, интернет те бар. Олар соншалықты қарапайым болғандықтан, адам оларды қолданумен байланысты қауіптерді ұмытып кетеді. Компьютер-сәулелену мен өрістердің бірнеше түрінің көзі. Стационарлық компьютерлер мен ноутбуктар мониторларының катодты сәулелік түтігі иондаушы сәуле шығарады. Кез-келген басқа электр аспаптары сияқты, компьютер де электромагниттік сәуле шығарады. Компьютерге кіретін барлық құрылғылар мен қосалқы электр жабдықтары күрделі электромагниттік өрісті құрайды. Электромагниттік сәулеленудің әсері туралы қазіргі заманғы зерттеулердің көпшілігі оның денсаулыққа тигізетін зияны туралы айтады.
Алайда ғылым қазіргі кезеңдегі ғылыми қауымдастық құрылымында жаңа салалар құра отырып, осындай мәселелерді шешуге тырысуда. Эргономика ғылымы-адамды компьютермен және басқа машиналармен өзара әрекеттесу арқылы зерттейтін ғылым. Эргономика адамның жұмысын жан-жақты зерттеумен айналысады, сондықтан көптеген ғылыми пәндерді біріктіреді: физиология, еңбек гигиенасы, Психология және т.б. ғалымдар компьютерде жұмыс істеуге байланысты адам ағзасына жүктемені азайту жолдарын табуға тырысады, мінсіз және қауіпсіз техниканы құруға қатысады.
Медицина, биология, генетика, эмбриологияның дамуы арқасында адамзат көптеген ауруларға қарсы "антидот" таба алды. Біздің ата-бабаларымыз ХХІ ғасырда адам ағзасында жұмыс істемейтін пациенттермен алмастыру үшін жаңа адам ағзаларын өсіру мүмкін болады деп елестете алмады.
Химия мен физика бір орында тұрмайды. Бұл ғылымдар екі бағытта дамуда - іргелі ғылымдар (физикалық және химиялық білімнің теориялық негіздерін құру және зерттеу) және қолданбалы ғылымдар ретінде (адам өмірінің әртүрлі салаларында қолданудың практикалық мәселелерін шешу).ХХІ ғасырда адамзат жер шарының барлық кеңістігін иеленді. Біз әртүрлі елдерде, әр түрлі ендіктерде, әртүрлі жерлерде өмір сүреміз, демек, әр елдің табиғи жағдайлары мен климатының өзіндік ерекшеліктері бар. Көптеген елдерге табиғи апаттар үнемі қауіп төндіреді. Өкінішке орай, табиғи ресурстардың тапшылығы өзін барған сайын сезінуде.Сондықтан география, геология, энергетика және топырақтану сияқты ғылымдардың маңызы ерекше. Әр түрлі білім салаларындағы бұл ғылымдар қоғамды табиғи апаттардан сақтандыруға, адамзатқа күнделікті қажет энергия мен минералдардың баламалы көздерін табуға тырысады.
Текст
Достарыңызбен бөлісу: |