Ғылым ретіндегі Қазақстан тарихының мақсат, міндеттері және оны зерттеудің өзектілігі
-1931 жж. күштеп ұжымдастыруға қарсы көтерілістер
жүктеу/скачать 491,12 Kb.
|
тарих
| 111. 1929-1931 жж. күштеп ұжымдастыруға қарсы көтерілістер. 1927ж партияның ХҮ съезінде елді коллективтендіруге бағыт алуға шешім қаб. Бұл науқан 1929ж Сталиннің „Правда” газетінде жарияланған „Ұлы бетбұрыс” деген мақаласынан кейін аса қарқынмен жүргізілді.1928ж Қазақ АКСР Атқару комитеті мен халық комиссарлар Кеңесінің „Бай шару.қ/ын тәркілеу” туралы қаулысы шықты. Осы қаулының негізінде 700-ге жуық ірі бай шар-ы тәркіленіп олардың иелері қанаушы тап ретінде атылды. Осы саясат кейіннен колхоздастыру кезінде де жалғасып, оған орта шар-р да ұшырады.Қаз-ы коллективтендіру аса жылдамдықпен жүргізілді. 1928ж Қаз-а барлық шаруа қожалық/ының 2% колхоз/ға біріксе, 1930ж. Олардың саны 50% -ке жетті. 1931 ж. О/дың саны 65% болды. Қаз-ы коллективтендіру қ-қ халқының ғасыр/дан бері қолданып келе жатқан көшпелі тұрмысын, әдет-ғұрпын, салт-санасын ескерілместен жүргізілді. Шар-ы еріксіз, зорлап колхоз/ға кіргізді. Қазақ/ды күштеп отырықшылыққа көшірді. Халықтың қолындағы мал еріксіз колхозға тартып алынды. Бұл іс/дің барлығы дайындықсыз жүргізілгендіктен және қысқы жем шөптің болмауынан Қаз-ы мал шар-ы үлкен апатқа ұшырады. 1932ж ақпан айына дейін колх./дағы малдың 87% -і апатқа ұшырады.индустрияландыру жыл/ында Ресейдің орт ауд-ы ірі құрылыс/дағы жұмысшы/ды етпен қамтамасыз ету мақсатында малдың біраз бөлігі Ресейге жіберілгеннен кейін 1928ж дейін Қаз-а 40 миллион мал болса 1933ж Қаз-а 5 миллионға жуық қана мал қалды. Қолындағы күн-көріс малынан айырылғаннан кейін және көптеген салық/дың салынуына байланысты қазақ/дың өзі де аштыққа ұшырады. Коллективтендіру жыл/ы жіберілген өрескел қателіктердің сал/ынан 2 миллион 200 мың адам қазаға ұшырады. Бұл сол кездегі қазақ халқының 49% -і еді. 1 миллионға жуық адам шет мем-е кетті. Қаз-ы коллективтендіру жыл/ындағы жіберілген қателіктер тікелей жауапты адам 1925-1933ж аралығында Қаз-н аймақтық коммунистік партиясының 1-ші хатшысы болып істеген Голощекин еді. Ол жергілікті халықтың әдет-ғұрпын білместен Қаз-а ойына келгенін істеп, елді басқаруда командалық-бюрократиялық әдісті қолданды, өзінің жеке билігін орнатты. Голощекин Қаз-а „Кіші Қазан” идеясын жүргізді. Оның бұл идеясына Рысқұлов, Нұрмақов, Сәдуақасов, Төрегожин сияқты қайраткер/ қарсы шықты. Бірақ Голощекинді Сталин қолдап отырды. Қаз-ы аштық және оның себе/і туралы Т.Рысқұлов Сталинге бірнеше рет хат жазды. Зорлап ұжымдастыру салықтың көп салынуы және Кеңес өкіметінің мұсылман дініндегі мешіт/ді жауып тастауы, мұсылман әдет-ғұрып/ына тиым салуы халықтың наразылығын туғызды. 1929-1932ж ар-да Қаз-ң көптеген аймақ/ында шар-р көтер-і болды. Алғашқы осындай көт-ң бірі Қаз-ң оңт Бостандық ауданында басталды. Көт-с Қостанай округінің Бетпаққара ауд-а, Оңт-і Созақ ауд, Қызылқұмда, Ырғызда, Маңғыстауда, Қарақалпақстанда ірі шар-р көтерілістері болды. Бұл көт-і Кеңес үкіметі арнайы әскери бөлімдер күшімен басып, оған қатысқан/ы қатаң жазаға тартты. 5551 адам сотталып, олар/ 883-і атылды.
жүктеу/скачать 491,12 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|