Ғылым ретіндегі Қазақстан тарихының мақсат, міндеттері және оны зерттеудің өзектілігі

Қазақстан аймағы монғол ұлыстары құрамында

жүктеу/скачать 491,12 Kb. бет 36/158 Дата 20.12.2023 өлшемі 491,12 Kb. #141286

Бұл бет үшін навигация:

• 32. Қазақстан XIII-XV ғғ. Алтын Орданың құрылуы, гүлденуі және құлдырау кезеңінде.
• XIVғ. 2-ші жартысы А.О.ла алауыздық күшейді

31. Қазақстан аймағы монғол ұлыстары құрамында. Ұлан-бай­тақ өңіp/ді жа­улап алған Шыңғыс хан өлерінің ал­дында өзінің 4 ұлы­на ол жер­/ді бөліп бе­реді. Төле­ге (кіші ұлы) кіндік Моңғоли­яны; Шағатайға Жетісу мен Әму­дария маңын (Мәуерен­нахр), Шығ Түркістан­ды; Үге­дей­ге Ал­тай, Тар­бағатай, Ба­т Моңғолия жер­/н бе­реді. Жо­шы (үлкен ұлы) үлесіне Ертістен ба­т.қа қарай бүкіл Дешті-Қып­шақ жерін қоса Оралға дейін, Жетісу­дың солт бөлігі, Арал Кас­пий маңын­дағы жер­/ тиді. Бұл бөлінген жер­/ ұлыс­/ деп атал­ды. Бар­лық ұлыс­/ң ор­та­лығы Қарақорым бол­ды. Қаз-н ай­мағы 3 ұлысқа (Төле­ден басқа) қара­ды. Бұлар­дың ішінде ең ірісі – Жо­шы ұлы­сы, кейінгісі – Шағатай ұлы­сы. Шағатай ұлы­сы. Жетісу, Мәуерен­нахр сияқты өңір/ді иелен­ген Шағатай 1241ж өлді. Оның ор­ны­на Шағатай ұлы­сына ба­ласы Есу-Мөңке хан бол­ды. Бірақ Ұлы Ор­даға билік үшін күрес Шағатай ұлы­сына да зар­да­бын тигізді. XIVғ ба­сына қарай ғана шыңғыс хан им­п-ң билігі Шағатай әулетінің қолы­на тиді. Шағатай ұлы­сын­дағы бұл та­лас­/, өза­ра қырқысу­/ XIVғ ор­та­сын­да ұлыс­тың ыды­ра­уына се­беп бол­ды. Шағатай ұлы­сының мұра­сы ретінде Жетісу­да Моғолс­тан мем­-і құрылған еді. Жо­шы ұлы­сы. Шыңғыс хан құрған алып им­пе­рия аумағының ба­сым бөлігі Жо­шы ұлы­сына қара­ды. Алғашқыда ұлыс тер­ри­тори­ясы Ертістен Еділге дейінгі, Сібірден Сыр­д.ға дейінгі жер­/ді қам­ты­ды. Қ-н жерінің ба­сым бөлігі осы ұлыс­тың құра­мын­да бол­ды. Жо­шы хан өлген­нен кейін ми­расқоры Ба­тый жо­рықта­ры нәти­жесінде ұлыс аумағын Ал­тай­дан Ду­найға дейін соз­ды. Бұл ұлы мем­-т Ал­тын Ор­да мем­-і бол­ды. 32. Қазақстан XIII-XV ғғ. Алтын Орданың құрылуы, гүлденуі және құлдырау кезеңінде. 1227ж –Жошы қайтыс болып,орнына ұлы Батый отырды.1235ж-Қарақорымда құрылтай өткізілді.Қаралған мәселе/:-Еуропаға жорық.-Әс кер қолбасшылығына Батыйды сайлау.Батый әскерінің негізін қыпшақтар құрады,1236-1242жж – Еуропаға жорық жасалды.Жорық нәт.де – шекара батысқа қарай кеңейді.Қырым,Солт.Кавказ,Орыс кінәздік/і,Шығыс Еуропа бағындырылды.Бұл ел/ Алтын Ордаға салық төлеп тұруға мәжбур болды..XIII ғ.- Алтын Орда мем.і құрылды.Нег.салушы-Батый хан.Аумағы:Алтай тауы-Дунай өзені аралығы. Астанасы -Сарай Бату,кейіннен Сарай- Берке.А.О-Жошы ұлысы.ң орнына құрылған алғ.ірі мем.т.13ғ 60ж-нан дербес хандық болып бөлінді. Батый хан тұсында мем.т 2-ге бөлінді:- Оң қанат – Батый хан билігі.- Сол қанат – Орда Ежен хан билігі.Қаз.н жері.ң көп бөлігі сол қанат-Орда Ежен билеген құрамына енді.Басқару құрылымы.Сұлтан.р – ханнан кейінгі әлеу.к басқарудың ең жоғарғы тобы.Құрылтай –ақсуйек/.ң жалпы әлеу/к жиналысы.Диуан-қаржы,салық мәселесін,мем.ң ішкі іс/н атқ.н еңжоғ.атқарушы орган.Беклербек- әскери істі бсқарушы.Уәзір –азаматтық істі басқарушы.Даруға/ – салық жинады.халық санағын өткізіп,әскер жинады,байланыс қатынасын уйымдастырды.Басқақ/ – басқару қызметін атқарды.әскери бақылау жүргізді.салық жинады.Білікші/,хатшы/ – іс қағаз/н жазушы/. Ноян/,бек/,әмір/,баһадүр/ - әскербасы/.XIVғ.- Алтын Орда мұсылмандық мем.ке айн.ды.XIII-XIV ғғ.А.О.күшті мем.т болды.Батый хан саясаты(1227-1255) 1.мұсылман ел.не мешіт салд.ды.2.қалалық өмір.ң жандануына көңіл бөлді.Берке хан саясаты(1257-1266):1.мұс.н дінін қаб.ған,2.Орта Азиядағы мұсылман дінінің орталығы - Үргеніш,Бұхарамен бай.с күшейтті.3.Египет сұлтаны Бейбарыспен бай.с күшейткен.4.А.О.саяси-эко.қ жағынан жақсы дамыған.Кавказға жорықта қайтыс болды.Меңгу –Темір (1266-1280)саясаты:1.1271ж-Египетпен байл.на кедергі жасауға тырысқан Византияға жорыққа шықты.2. Византия имп.ң бейбіт келісімге келуі А.О.ң Жерорта теңізі бойындағы қала.мен сауда қат.н жақсартты.Тоқты хан(1290-1312)саясаты1.:А.О.саяси беделі.ң көтерілуіне зор үлес қосты2..Иран,Кавказ ел.мен сауданы жандандырды.3.Египет мамлюк/імен байланысты кушейткен.Өзбек (1312-1342), Жәнібек (1342-1357) хандар саясаты: 1.мем.т гүлденді2.Өзбек хан қалалық өмір.ң дамуына үлес қосты.3Өзбек хан тұсында мұс.н діні мем.к дін боп жарияланды4.Сарай –Беркеде мешіт/ салдырды. XIVғ. 2-ші жартысы А.О.ла алауыздық күшейді.1357-1380жж.20-дан астам хан билікке таласып,бір-бірін өлтірген.XIV ғ.60ж.- Сарай қаласында бір жылда 4 хан ауысты.Әмір Темір шабуылынан мем.т әлсіреді.XVғ.ортасы-Ақ Орда,Ноғай Ордасы,Сібір,Қазан,Қырым,Астрахан хандық/ы боп бөлінді.1502ж.-Шейх Ахмед қайтыс болған сон Алтын Орда мем.т ретінде жойылды. жүктеу/скачать 491,12 Kb. Достарыңызбен бөлісу: