Ғылым ретіндегі Қазақстан тарихының мақсат, міндеттері және оны зерттеудің өзектілігі
Шыңғыс ханның Орта Азия мен Қазақстанды жаулаудағы әскери тактикасы
жүктеу/скачать 491,12 Kb.
|
тарих
| 28. Шыңғыс ханның Орта Азия мен Қазақстанды жаулаудағы әскери тактикасы. ХІІғ аяғы-ХІІІғ басы- іскери феодалдық монгол мемл құрылды.Нег/н салушы Темучин (1155-1227).Жаулаушылық жүргізудегі мақсаты: билігін күшейту,ішкі тартысты болдырмау,ақсүйек/ң талабын орындау,халқын жаңа жайлым/н қамт/з ету. Шынғысхан қол/ң нег жорық/ң бірі Қ мен Орта Азия жеріне жасаған жорығы болды, бұл оларға ШығЕвропа мен алдыңғы Азияға жол ашты. Шыңғысхан бұл жорыққа зор мән беріп, оған ұзақ әрі мұқият әзірленді. Ол жаулап алған ел/ң соғыс техникасын,халқын шапқ/қ соғыс/ға пайд/ды,дінге қысым көрсетпеген. 1211 жылы Жетісуда Шыңғысхан/ң қолбасшы/ң бірі Құбылай бастаған отряд/ры п.б.1210-1211ж Қарлұқ әміршісі Арслан-хан,1217ж орт/ы Алмалықта болған Бұзархан да өзін Шыңғысхан/ң вассалдарымыз д.а.Батысқа қарай жылжуы 1218ж қайта басталды. Өз басы/ң жеке жауы найман ханы Күшлікті талқандап, бай қалалары бар Жетісуды өзіне қарату үшін оған Жебе ноян бастаған әскер тобын жіберді.Жетісуді Шыңғыс-хан аса көп қарсылықсыз – ақ басып алды. ШығТүркістан мен Жетісуды басып алғаннан кейін моңғол/ға ОңтҚ мен Орта Азияға жол ашылды. Қазақстанға басып кіруге «Отырар опаты» деп аталатын жағдай себеп болды. 1218ж Шыңғысхан Орта Азияға Омар -Қожа Отрари, Жамал Марағи ж/е басқа саудагер/р басқарған сауда көруенін жіберді, 450 адамы бар 500 түйелік сауда керуені 1218ж жаз айында Отырар қаласына келіп жетеді. Отырар әміршісі Ғайыр-хан Иналшық саудагер/ді жансыз тыңшылар деп күдіктеніп, оларды қырып тастайды.Шыңғысхан Ғайырханды қолыма бер деп талап етті, бірақ Хорезмшах II Мухаммед бұл талапты орындамай,елші/ді өлтіруге әмір етеді. Осы Шыңғысхан/ң Хорезмге қарсы соғыс ашуына себеп болды, алайда бұл соғыс/ң себеп/і оның бүкіл жаулап алу соғыс/ң негізіне алған себеп/р болатын. 1219жқыркүйекте 150 мыңға жуық Шыңғысхан/ң қолы Ертістен Сырдарияға қарай келеді. Шағатай мен Үгідей бастаған түмендер Отырарды қоршауға алады. Жошы бастаған әскерлер Сырдария/ң төм ағысындағы қала/ды алуға аттанады. 3ші бөлік Сырдария/ң жоғ ағысындағы қала мен қыстақ – кент/ді алуға, ал Шыңғысхан өзі кіші баласы Төлей мен Бұхараға қарай бет ады.Отырар қ 6ай бойы берілмей қарсыласады. Тек Хорезмшах II Мұхаммед көмекке жіберген Қараджа – Хаджибтің Суфи хан қақпасын ашып шығып, өз отрядымен моңғолдарға берілгенде ғана моңғолдар осы қақпа арқ қалаға кіреді. Қараджа – Хаджиб өлтірілді. моңғолдарға қаланы алу үшін тағы 1ай уақыт к/к болды. Қамалды қорғаушылар тегіс қырылғаннан кейін барып, қала 1220 жылы ақпанда алынды. Сырдария бойындағы басқа қала/ң тұрғын/ы да ерлікпен қорғанды. Сығанақ қ 7күн қарсыласты. Үзкент, Баршынкент қ/ы алынып, қарсылық көрсеткен Ашнас қ/ң турғың/ы да қырғынға үшырайды. 1219-1221жж моңғолдар бүкіл Орта Азияны жаулайды.
жүктеу/скачать 491,12 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|