Ғылым ретіндегі Қазақстан тарихының мақсат, міндеттері және оны зерттеудің өзектілігі
қ.ң Ресей имп-ң құрамына кіруінің 2-ші кезеңіне сипаттама
жүктеу/скачать 491,12 Kb.
|
тарих
- Бұл бет үшін навигация:
- 68. Қ.ң Ресей империясының құрамына кіруінің үшінші кезеңіне сипаттама беріңіз XIX ғ. 20-50-і жж.
| 67.қ.ң Ресей имп-ң құрамына кіруінің 2-ші кезеңіне сипаттама.Ресей имп-ы қазақ жерін отарлау саясатын барган сайын күшейтгі. Шекаралық өкімет бил-сі ИИ.Неплюевтің "бөліп ал да билей бер" принципіне нег/ген идеялары мен жоспарлары қолданысқа кірді. Қазак руларьшын Жайыкқа, Жайық калашыгы мен бекіністерге жақын жерлерде көшіп жүруіне тиым салу туралы 1742 жылы 19 қазанда жарлық шыюгы. Кейін ол 1756 жылы толыктырылып, түгел Жайық пен Еділ арасьшда кдзақтарга көшіп-қонуга тиым салынды.1760ж Өскемен бекісінен Телец көліне дейін бекіністер салына б/ы.1761 ж Өск/нен Зайсанға дейін Бұқтырма шебінің бекіністері пайда болды.Осы алынған жер/ді шар.пен игерген кезде ғана бекітіп алуға бол\нын түсінген шекаралық өкімет орындары бұл ауд/ға ел қоныстандаруға белсене күш-жігер жұмс/ы.18ғ 60жж Алтайға Тобол губ-нан 2 мың шаруа мен әртектілер көшіріліп әк-ді.Сонымен бірге шек-лық өкімет органдары қаз-тың шек-қ ауд/дан ығыстырып тастау жөнінде шаралар қолд.ы. 1755ж Сыртқы істер алқасы Сібірдің өкімет орындарына қазақтар Ертістің оң жағына өткізілмесін деген нұсқау берді.1764 жылы қазақтардың Ертіске 10 шақырымнан және орыс бекіністерінен 30 шақырымнан жақьгн жерде көшіп жүруіне мүлде тиым сальшды. Осылай Кіші және Орта жүз билеуші топтарының Ресей бодандыгын кабылдауы нәтижесінде солтүстік-батыс Қ. жері Ресей империясынын отарына айналды.
68. Қ.ң Ресей империясының құрамына кіруінің үшінші кезеңіне сипаттама беріңіз XIX ғ. 20-50-і жж. 19ғ 20-30ж Ресей ОртАзия мен Қ/да өз ықпалын одан әрі нығайтуды басты міндеті деп санады.Қ/ң Ресей мен ОртАзия,Қытай арасында орн/ы Қ/ды отарлауды тездетті. Осы мақсатпен 1822ж «Сібір қырғыз/ы туралы» авт Сперанский, 1824ж «Орынбор қырғыз/ы туралы» авт Эссен жарғы қаб/ды. Осы жарлық нег/де орта,кіші жүзде хандық билік жойылды.Жарғы б/ша о.ж аумағы БатСібір генрал-губ/на бағынып,орт Тобыл,1839ж бастап Омбы болды.Жарғы/ң басты мақсаты: Қ/ң солт-шығ өңірінде әкімш,сот,саяси басқ/ды озгерту,рулық-феод/қ тәртіп/ді әлсірету,о.ж/гі хандықты жою. Әкімш құрылымы: Округ(15-20болыс)басқ-аға сұлтан – болыс(10-12ауыл)басқ-болыс сұлтаны - ауыл(50-70шаңырақ)басқ-ауыл старшыны.Сот ісі 3ке бөлінді: қылмыстық, талап ету,шағым айту.Сауда байл/к кеңейтуге мүм/к туды,ақсүйек/ң артықш/на,билеуіне шек қойды. Реф/ң сал/ы: Қ/ды басқаруды жеңілдетіп,өзара рулық қырқыс/ға соққы берді,өлкені шар/қ жағынан игеруге қолайлы жағд жасалды,Ресей/ң отаршыл саясатын кеңейтуге жол ашты,хандық билік жойылды.Ал әкімш құрылымы: бөліктер(бат,орт,шығ),басқ сұлтан – дистанция,басқ ру шонжар/ы,ауыл – басқ ауыл старшыны.Сал/ы: орт басқару нығайтылды,таб байл/н кең игеруге мүмк туды.Ол кезде ұ.ж Қоқан ханд/а қарады.Қаратай,Арынғазы,Жоламан Тіленішұлы баст көтер/р болды.1836-38ж Исатай мен Махамбет,1837-47жж К.Қасымұлы баст/н көтерілістер осы отарлау саясатына қарсы күресті.Бірақ барлығы көтерілісші/ң сатқындығы,қарудың аздығы сал/н жеңіліс тапты.19ғ 50ж Ж.Нұрмұхамедұлы бастаған Сыр қазақ/ң Хиуаға қарсы көтер/с болды.1836-38ж көтер/ң нәт/де салық мөлш/не шек қойылды,патша үкіметі қазақ старшын\н санасатын болды,әртүрлі хал\ң отарға қарсы бірігіп күресу/ң негізі қаланды. жүктеу/скачать 491,12 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|