Ғылым тарихы және философиясы пәні бойынша магистранттарға арналған ДӘрістер
жүктеу/скачать 1,12 Mb.
|
| Тарихи әдіс мәні объектінің пайда болу, қалыптасу және даму жолын тарихи тұрғыдан барлық бұрылыстары мен кездейсоқтықтарын ескере отырьш, даму кезендерін хроникалық ретпен зерттеп шығуға келіп саяды.
Логикалық әдіс тарихи процесстің басты мазмұнын, өзегін қамтиды. Ол объектінің даму жолындағы елеулі, мәнді кезеңдерді, негізгі зандылықтарды көрсетеді. Сондықтан тарихи және логикалык әдістер өте байланыста болып, бірін-бірі толықтырып отырады. Мәселен, адамзат тарихы дүниедегі барлык халықтардың даму жолын, олардың үлттық, табиғи, т.б. ерекшеліктерін қамтиды. Дегенмен, олардың бәрінің дамуында ортақ мәнді жақтар мен зияндылықтар бар екені сөзсіз. Осы заманғы ғылыми танымда жуйелік-құрылымдық әдіс кең қолданылады. Бұл әдіс зерттелетін объектіні өте күрделі, өзіне тән құрылымы, құрамындағы элементтердің жүйелі байланысы бар құбылыс ретінде қарастырады. Дүниедегі заттар, құбылыстар мен процесстер, олардың қасиеттері мен байланыстары туралы ғылыми білім сан алуан түрде бейнеленеді. Солардың ішіңдегі ең елеулісі - теория. Ғылыми теория зерттеліп отырған объектінің ішкі, қажетті жақтары мен байланыстарын, оның өмір сүру және даму зандылықтарын бейнелейді. Ғылыми теория мынадай міндеттер атқарады: 1) түсіндіру -объектінің болмысын, мән-мағынасын, даму зандылықтарын ашу; 2) болжау - теория зерттеу объектісінің ішкі табиғатын ашу арқылы оның болашақтағы даму бағытын көрсете алады; 3) методологиялық міндет - әрбір теория ғылымның сол саласының дамуына жол ашады, танымның ілгерілеуіне негіз болады; 4) практикалық міндет ғылыми теорияны жасау түпкі мақсат емес, ол практикада қолданылуға тиіс, қоғамдык дамуға, ғылым мен техниканың жетілдірілуіне пайда келтіруі қажет. Ғылыми теорияның құрылымына заттардың, құбылыстардың қасиеттері туралы пікір алмасу, ой жүгірту (суждение), түсінік (ең жалмы әрі маңызды қасиеттер мен байланыстарды білдіретін ұғым), тексеруден өтіп, жинақталған фактілер, сондай-ақ идеялар мен заңдылықтар кіреді. Теорияның қалыптасуы - ұзаққа созылатын, күрделі, қайшылыққа толы процесс. Теория - ғылыми танымның ең жоғарғы нәтижесі. Ғылыми теорияның қалыптасу барысында гипотезаның маңызы зор. Гипотеза - ғылыми тұрғыдан дәйектелген болжамға негізделген теория. Әрине, кез келген болжам гипотеза бола алмайды. Бұл үшін, біріншіден, ол болжам ғылымның сол саласындағы осы уақытқа дейін белгілі ғылыми жетістіктерге қайшы келмей, керісінше, соларды әрі карай өркендету керек; екіншіден, ол болжамның ықтималдығы тиянақталған болуға тиіс. Гипотеза практикадан тексеруден өткен жағдайда немесе ақиқаттығы әбден дәлелденген мәселелерден туындап тұрған болса, ол ғылыми теорияға айналады. жүктеу/скачать 1,12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|