Ғылым тарихы және философиясы пәні бойынша магистранттарға арналған ДӘрістер
жүктеу/скачать 1,12 Mb.
|
| 2 болжам, антика ғылымынан ежелгі түрі – мысыр өркениеті туралы айтылады. 4 мың жылдықта б.д.д. Ежелгі Мысыр өркениеті математика, медицина, география, химия, астрономия салаларында терен біліммен меңгерген. Ежелгі Мысырдан шыққан құпия, мистикалық ілімдері түбінде Үнді, Парсы, Халдей, Қытай мен Жапон; Ежелгі Греция мен Римнің біліміне әсері айқын. Айтылған барлық салалар бойынша Мысыр ең ежелгі түрдің иесі.
Ежелгі Мысырда 4 мың жылдық нағыз активті даму кезені болған. Ежелгі Мысырдың шаруашылығының негізі – ирригациялық егіншілік болған. Мемлекеттің табиғи-климатикалық шарттары, Нил өзіннің ағылуы түбінде мысырлықтардың көзқарастарының ритмикалық, циклдік түрін қалыптастырды. Нил ағылымдары топырақ пен қосылып қан түсін шығарып, жерді жаратып, өмірді анықтаған. Осы мемлекет өмірінің тұрақтылығын негіздеген. Геродот Мысырды «Нилдің сыйы» деп атаған. Әлде ол Мысыр – Кем мемлекетінің грекше атауы /құпия, жұмбақ/. Басқа мәлімет бойынша, Кемет –Қара – Нил жерінің түсі бойынша аталған. Егіншліктің дамуы жерөлшеу геометрияның дамуына әкелді. Кейбір версия бойынша, Мысырдың ғылыми басқа ежелгі өркениеттен алынған білім /Атлантида/. Бірақ олар аңыз түрінде ұсынылған. Б.д.д. 6-4 мыңжылдықтарда көрсетілген ежелгі мысыр өркениеті рационалды тұрғыдан өзгеше көзқарас ұсынады. Мысырдың географиялық орны өзгешелік пен уникалдылықты қалыптастырды. Оны «адамзаттың сәбилік» кезені деп те айтуға болмайды. Оның күші мен масштабы білімнің қалыптасуында ізгілік мәселеленің мысалы. Пифагор математиканы әуелі мысыр абыздарынан оқыған. Египеттіктер сияқты мандайына қызыл шүберек тартқан. Элладаны асырап алған Ежелгі Мысырдың қасиетті білімі туралы айту дұрыс болар. Египтолог И. Шмелевтің пікірінше «фундаменталды заңдарды тұңғыш рет ашқандар гректер емес, Ежелгі Мысырдың абыздары гректерден бір мың жыл алдын ала қазір ашылып жатқан құпияларды меңгерген». Египет математиктері шеңбердің ұзыңдығының диаметірге қатысы /«пи» деп аталған/, тік жақшамен есептер, екі белгісіз теңдікпен шешімдерді ұсынған. Білім өлшеуден басталады десек, осы тікелей түрде ежелгі египет өркениетіне қатысты. Египетте математиканың негізі – бірлік тік жақша, әлемдік қордың жетістігі. Ежелгі мысырдың шығармаларынан «Книга мертвых», «Тексты пирамид», «Тексты саркофагов», «Книга коровы», «Книга часов бдений», «Книги о том, что в загробном мире», «Книга дыхания», «Адмуат», тағы Геродот /5-6 ғғ. Б.д.д./ пен Плутархтың /б.д. 1 ғ./ «Исида мен Осирис туралы» шығармаларда. Хорристің үлкен папирусының ұзындығы 45 м. Саяси тұрғыдан египет мемлекетінде фараон деспотиясы болған; абыздар қасиетті білімнің иелері; төменге сатыдағы өкілдерге білімді жарияламаған; фараон «Күн ұлы» болған сон үлкен пирамидада мумия түрінде сақталған; ритуал арқылы мәйіттері жерге берілген; қазір 80 пирамида мұра түрінде сақталып жетті. Бірақ, пирамидалар саяси қызмет атқаруға арналған; психотехника арқылы халықты ұстауға; пирамида храмындағы биоритмикалық, энергетикалық әсер өзгеше болады; храм стационарлық поленің генерализациясын жасайтын синтезатор, транстың тереңдігін сақтайды. Хеопс пирамиданың қасында адамның басынан және арыстан денесінен тұратын сфинкс мүсіні салынған; жалпы Ежелгі Мысырдың символы; ешқайда қарап тұрған сфинксті түсіну, яғни, түбінде шексіз адам микрокосымың түсінуге болады. Құрылыс өнері, мыс металлургиясы, ағашты, тасты өндеу, құмырашы өнер; египет шеберлерімен жасалған стол мен орындықтар осы кезге дейін өзгермей сақталған; папирус, кендірден мата жасау, теріні өндеу, керамикадан заттар жасау; әр-түрлі түсті бояулар – бәрі египеттіктердің шаруашылығында пайдаланған. Ежелгі мысыр мифологиясында көрсетілген таразы шаруашылық практикасының ірі жетістіктердің бірі; жел энергиясын қолданудағы бірінші қадам болып желкеннің ойлап шығарылуы ерекше орын алды. Ежелгі патшалықтарында мумия жасау практикасында қолданған білімдер түбінде анатомия мен медицинаның бастаушы білімдері; көз, тіс, хирург мамандарының пайда болуына себеп болды. Ежелгі египет дәрігерлері анатомия саласында, қан айналымы туралы, ми адам денесінің ортасы деп, бассүйектің трапанациясын жасаған, тіске пломба салған, ветеринарларға нұсқау берген, химия, медицина салаларында зерттеулер өткізген, хирургияны дамытқан. Ежелгі мысырдың мифологиясы жоғары өркениетпен негізделген және жазу шығуымен байланысты. Жазуды сол өркениеттің негізі деп айтуға болады. Папирустың көбісі әлі оқылмаған, бірақ оларды магиялық мәтіндерге жатқыгуға болады /Гарристің магиялық папирусы/. жүктеу/скачать 1,12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|