Ғылымның тарихы мен философиясының пәні
жүктеу/скачать 436,98 Kb.
|
| Дәстүр мәселелері ғылымның дамуының негізгі факторы ретінде алғаш рет венгр философы Т.Кунның еңбектерінде қарастырылды. Дәстүр бойынша (лат. Traditio - беру, дәстүр) олар ұрпақтан ұрпаққа беріліп, белгілі қоғамдар мен әлеуметтік топтарда ұзақ уақыт сақталған әлеуметтік және мәдени мұра элементтерін білдіреді .
Дәстүрге қоғамдық сана мен әлеуметтік практика құрылымдарының тұрақтылығы, өзгермейтіндігі және жаңаруы тән. Дәстүрлі ғылым, сіздер білетіндей, белгілі бір бұрыннан қалыптасқан парадигма шеңберінде жұмыс істейді - ғылыми қауымдастық қабылдаған және бөлісетін және оның мүшелерінің көпшілігін біріктіретін іргелі ғылыми көзқарастардың, тұжырымдамалар мен терминдердің жиынтығы. 74 Ғылымдағы жаңашылдық және олардың түрлері Жаңашылдық (новация) – бұл шығармашылық ғылыми – зерттеу немесе өндірістік қызметтің өнімі, кез – келген құбылыс, оны пайдалану адам өмірінің нақты өмір сүру сферасында белгілі бір нәтижеге қол жеткізеді. Жаңашылдық – бұл ерекше сипаты болып қоғамға бұрынырақта белгісіз болған өнімдерді тұрақты іздеу мен жасап шығару болып табылатын, шығармашылық қасиеті бар тұлғалар қызметінің қорытындысы. Жаңашылдық болып мыналар табылуы мүмкін: бұйым түрі, техника мен технология, ұйымдастырушылық нысан, тәжірибелік құрал, идея, қызмет түрі, материалды объект, өнертабыс, және т.б. Инновация – қандай дар бір тиімге қол жеткізетін, адам өмірінің барлық сфераларына енгізілген жаңашылдық. Инновациялар түсінігі өзінің эволюциялық дамуында әртүрлі нысандар мен мазмұнға ие болды. И.В. Афонин пікірінше, «ғасыр метаморфозасының өкілі» ретнде белгілі ғалым Джон А.Гобсонды айтуға болады. Ол ғалым құнның үш факторына, яғни «жер – еңбек - капитал» категорияларына төртінші «талантты» енгізді және «агрессивті өнеркәсіп сферасы» түсінігін енгізді. Соңғысы түсінік ретінде автор экономика сферасын түсінеді, онда жаңа технологиялар өндіріледі, игеріледі және енгізіледі, және онда капитал пайдасын иелену мүмкін болады. Кейіннен 1912 ж. Й.Шумпетер – инновациялардың қазіргі концепциясының негізін қалаушы – «Экономикалық даму теориясы» атты өз еңбегінде алғаш рет «новатор» және «жаңашылдық» түсініктерін енгізді. Өз зерттеулерінде ол инновациялылықпен – яғни өндіріс күштерін жаңа ұйымдастыру, шоғырландыруға деген қабілеттерімен сипатталған кәсіпкердің жаңа қасиетін бөліп көрсетті. Бұл қабілет тек қана кәсіпкерлік пайда алуға ғана емес, сонымен қатар өндірістің қолда бар циклдарын жеделдетуге және жалпы экономикалық өсуді жылжытуға мүмкіндік береді. Шумпетер өзінің өзектілігін әлі күнге дейін жоғалтпаған инновациялардың келесідей түрлерін бөліп көрсетті: жаңа өнім мен қызметтер; ұйымдастырудың жаңа нысандары; өндірістің жаңа түрлері; қамсыздандырудың жаңа көздері; өткізудің жаңа нарықтары 75 Жаратылыстану және дүниенің ғылыми бейнесі Дүние — бұл ақиқатты дүниеге және ондағы адамның алар орнына, оны қоршаған болмысына және өз-өзіне қатынасына деген көзқарастар жүйесі, сонымен қатар, адамдардың осы көзқарастар арқылы қалыптасқан негізгі өмірлік ұстанымдары, наным-сенімдері, мақсат-мұраттары, таным мен қызмет принциптері, құндылық бағыттары. Дүние қоғамдық және жеке адам санасының ұйтқысы болып табылады. Дүниеі қалыптастыру — тек жеке тұлғаның ғана емес, сонымен қатар белгілі бір әлеуметтік топтың, қоғамдық таптың жетілуінің елеулі көрсеткіші. Ғылыми дүниетаным объективті нақты болып табылады (шынайы, материалистік). Ғылыми дүниетаным дүниенің ғылыми бейнесіне, ғылыми талдаулар негізінде жасалған қорытындылар мен негіздеулерге және табиғи және қоғамдық құбылыстардың дамуын сипаттайтын, себеп-салдарын теориялық ұғынуларына сүйенеді. Ғылыми дүниетаным алдын ала көрудің, сол және одан басқа да құбылыстардың, процестердің дамуын және оларды саналы түрде басқаруға мүмкіндік береді. Барлық берілген ғылымдарға дұрыс түсініктемені тек қана диалектикалық және тарихи материализм береді, яғни адамды танымды дұрыс танып білумен мен әлеуметтік өмірдің және табиғи құбылыстардың өзгерістерімен қаруландырады. Әлеуметтік бағдарлаудың әдісі танымдық әрекеттердің жалпылау жиынтығы деп түсіну қажет, нақты қоғамдық оқиғаларға, құбылыстарға қалай қарау керек екені жайлы мәселердің шешімін қалай орындау жолдары? Егер ол пайдалы болса, оны мәнді депойлауға бола ма және егер «иә» десеңіз оны қандай мақсатта, қалай пайдалану керек және егер ол зиянды болса қалай жоюға болады? ехникалық ғылым мен әлеуметтік ғылымның түйіскен жерінде – техникалық эстетика, жаратылыстану ғылымы мен техникалық ғылымының түйіскен жерінде – астроботаника, ал жаратылыстану ғылымы мен әлеуметтік ғылымның түйіскен жерінде экономикалық ғылымдар қалыптасқан. Ғылымның ерекше маңызды рөл атқаратын салалары – математика, ақпараттану және басқару теориясы болып табылады. Ғылымның белгілі бір саласында дәстүрлі зерттеулер жүргізілуімен қатар, пәнаралық, кешенді зерттеулер жүргізу қазіргі ғылымның ерекше даму бағыты болып табылады. Мысалы, табиғатты қорғау мәселелерін зерттеуде осы бағыМұнда биология мен техникалық ғылымдар, жер туралы ғылым мен медицина, экономика мен социология түйісіп, мәселені бірге зерттеуде. Өзінің алған бағыты, тікелей өмірге қатынасына байланысты ғылымды іргелі және қолданбалы деп бөлу дәстүрі қалыптасқан. Іргелі ғылым саласының міндеті қоғамды, дүниені, табиғатты түсіндіретін заңдарды тану. Бұл заңдар мен құрылымдар «таза күйінде» зерттеледі, оларды тікелей пайдалану мүмкіншілігі шартты емес. Қолданбалы ғылымның тікелей мақсаты – іргелі ғылымның ашқан жаңалықтарын танымдық, әлеуметтік-практикалық мәселелерді шешуге қолдану болып табылады. Яғни оның міндеті – ақиқатты тану ғана емес, әлеуметтік сұранысты қанағаттандыру.ттың маңызы айқын болып отыр. жүктеу/скачать 436,98 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|