Филологические науки
жүктеу/скачать 1,6 Mb. Pdf көрінісі
|
10-9-PB
| 89
岁。 上 苍 绝 不 会 亏 待 这 样 的 好 人 ， 坚 信 伯 母 的 灵 魂 必 定 进 入 神 圣 的 天堂并得到永远的安息 , 伯母一路走好 ”. (“Анам озды өмірден, қыранмен кетті батыстағы жұмаққа. Көз жұмар алдында, ISSN 2411-8745 Number 1 (2016), 186 - 198 ҚазХҚжӘТУ ХАБАРШЫСЫ «ФИЛОЛОГИЯ ҒЫЛЫМДАРЫ» сериясы 193 балалары қасында. Сексен тоғыз жасында, армансыз кетті соңғы сапарына. Тәңір жарылқасын жақсы адамға, жаны болсын жанатта. Соңғы сапарры сәтті болсын !”). 节哀顺变！ (Қаза қайырлы болсын!) [9, 63 б.]. Осы қысқа үзіндіден қытай халқының ырымсалттарына байланысты тыйымдар қазақ халқы мен ағылшындардың тыйымдарымен, ырымдарымен өте ұқсас екендігін аңғару қиын емес. Жоғарыда айтып кеткеніміздей, қазақ халқы да “өлім, ауру, мола.” т.б. деген секілді сөздерді барынша ауыздан шықпауына көңіл бөледі. Олардың орнына “қайтыс болу, денсаулығы болыңқырамау” деген эвфемизмдерді қолданады. Сөйтіп, “жақсы сөз жарым ырыс” деп, ылғи да жақсы сөз айтуға тырысады [18, 73 б.]. Сонымен қатар қытай халқы ежелден бері “4” деген саннан барынша қашып, мүлде аулақ жүруді қалайды. Тіпті қазіргі салынып жатқан кейбір таңдаулы, жайлы үйлерде “№4” немесе “№44” пәтер жоқ. Ал жалпы ондай үйлердегі пәтерлер қымбат болғанымен, төртінші қабаттың бағасы барынша арзан болады. Ұялы телефон нөмірінде де, машина нөмірінде де “4” деген цифр араласқан болса, оларға қатысты компаниялар тарапынан түрлі жеңілдіктер жасалады. Ілгеріректе “4” жасқа толған балаларын да “4 жаста” демей, “5ке таяп қалды” деп айту дәстүрі болған. Ал тойтомалақ, үлкен қуаныш үстінде, жаңа жылды қарсы алу кешінде “төрт” деген сөз мүлде айтылмайды. Бұның себебі қытай тіліндегі “төрт” 四 si деген сөздің “өлім” дегенді білдіретін 死 siʼ деген сөзбен үндестігінде жатыр [18, 71 б.]. Мақаланың мазмұнын қорытындылай келе, қарастырылған үш тілде де өлім концептісі адам болмысының маңызды ұғымдарына жатады да,тіл және мәдениет арасындағы қарымқатынастардың негізгі тасымалдаушылары болатын түрлі салтдәстүрлер арқылы әмбебап шындық және этнолингвистикалық шындықты нақты қабылдау жолда рын зерттейтін этнолингвомәдениеттану саласына қарайды. Осы зерттеудің бір қыры түрлі халықтардың менталитеті мен этникалық ерекшеліктерін анықтауға көмектеседі. Генетикалық байланысы жоқ, туыстығы алшақ тілдердің материалдары бойынша талдау жасап, тұжырымдамалар түюге болады. Осының бір түсіндірмесі ретінде қарастырылып отырған концеп тің семантикалық кеңістігін құрайтынсөздердің тамыры ISSN 2411-8745 Number 1 (2016), 186 - 198 ИзвестИя КазУМОиМя серия «ФИЛОЛОГИЧесКИе НАУКИ» 194 алысқа кететін көне ұғымдар екендігінде дау жоқ. Осы орайда француз философы Л. ЛевиБрюльдің адамзат дамуының алғашқы сатыларында жеке тәжірибе емес, ұжымдық идеялар басымдырақ болғанын айтып кеткенін еске алуға болады. Л. ЛевиБрюльдің ойынша ұжымдық түсініктер ретінде адамдардың өз өмір тәжірибесінің барысында қалыптасқан тұжырымдар ғана емес, индивидке қоғамдық орта, тәлімтәрбие, әдет пен ғұрыптар арқылы сіңген идеялар қарастырылады. Шындығында да үш тілде де өлім концептісінде Құдайға немесе әлдебір Абсолютке мойынсұну басым. Яғни шындық құбылыстары таза күйінде емес, тұтас бір көңіл күй кешені мен құпия күштермен байланыстырылғанына орай,табу мен эвфемизмдерде өлімнің мәні мен мәнісі түсірінделмейді. Ал әр халықтың өлім туралы ойларын оның әлемінің тілдік бейнесінен қорытынды лау ға болады [19]. Өлім концептісі танымал философиялық дәрістерде өтпелі және мәңгілік ұғымдарды біріктіреді. Ислам дүниетанымы бойынша адамзат ғұмыры бұл дүниелік және о дүниелік болып екіге бөлінеді. Бұл дүниелік өмірді алдамшы фәнилік тіршілік дейді. Өлім тақырыбы психологиялықфизикалық дуализмге бағынған ба тыс философиялық ойына тән (Сократ, Платон) адамның трансцен денттік және имманентті нақты өмірінен тұрады [19]. Қытайдың байырғы діні Даусизымді уағыздаушы Лаузы мен Жуаңзы керісінше өмірді тамаша ғажайып бір дүние деп қарастырған [8, 44 б.]. Ежелгі Қытай ойшылы Jiao Цзы: жүктеу/скачать 1,6 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|