«Филология ғылымдары» сериясы Серия «Филологические науки»
әкенің (шешенің) шешесі...»
жүктеу/скачать 1,79 Mb. Pdf көрінісі
|
Хабаршы вестник
- Бұл бет үшін навигация:
- Бала, бүркіт Бала.
- Вала.
| әкенің (шешенің) шешесі...». Бұл сөз тіркесін үш түрлі мағыналық қатынаста да тануға болар
еді: 1) бағыныңқы басыңкының жас ерекшелігін білдіреді - «жасы ұлғайған әкенің (шешенің) шешесі»; 2) бағыныңқы басыңқының еңбекке қабілетін білдіреді - «еңбекке жарамсыз әкенің (шешенің) шешесі»; 3) бағыныңқы басыңқының өмірлік тәжірибесінен хабар береді - «ақылгөй әкенің (шешенің) шешесі». Алайда терілген мысалдарда бағыныңқының Д а) семасы мен басыңқының Р1семасы байланысқа негіз болған басқа семаларға қарағанда алға оза ерекшеленіп көрінген. Бала, бүркіт Бала. А - «Адам» Бүркіт. А - «Құс» Д: а) «ұрпақ» Д: а) «жыртқыш» в) «тікелей қан» ә) «имек тұмсықты» с) «бірінші буын» д) «көп ғұмыр жасамаған» Р1 - «Жас ерекшелігі» е) «өмірлік тәжірибесі аз» Р2 - «Өмірлік тәжірибесі» к) «күш-қуаты толыспаған» РЗ - «Физиологиялық ерекшелік» Бала сөзінің (ДІ) тура мағынасы - «көп ғүмыр жасамаған балаң жастағы, өмір тәжірибесі аз, күш- қуаты толыспаған адамның тікелей қанынан тараған, бірінші буындағы ұрпағы». Абай атындагы ҚазҮПУ-дың Хабаршысы, «Филология гылымдары» серинсы, Л’°2 (32),20Юж. Мысалда ол «адам», «ұрпақ» мағынасында емес, ауыс мағынада (К 1) жас ерекшелігіне қатысты ұғымды атау қызметінде жұмсалан. Бала сөзінің ауыспалы мағынасына оның тура мағынасындағы д) «көп ғұмыр жасамаған», е) «өмірлік тәжірибесі аз», к) «күш-қуаты толыспаған» семалары негіз болып, К1 жаңа атауыштық мағынадағы «Жас ерекшелігі», «Өмірлік тәжірибесі», «Физиологиялық ерекшелік» архисемалар алған. Вала. А «Жас ерекшелігі» Бүркіт. А -«Құс» Д: а) «балаң, көп ғұмыр жасамаған» Д: а) «жыртқыш» в) «имек тұмсықты» Р - «Жас ерекшелігі» Мұндағы Д а) сема басыңқының Р - «Жас ерекшелігі» семасына сәйкес келіп, екі сөздің арасында лексика-семантикалық байланыс орнатумен қатар, сөздердің арасындағы мағыналық қатынастың да мазмұнын қалыптастыруға негіз болған. Сөйтіп, бала бүркіт тіркесінің атауыштық мазмұны - «көп ғұмыр жасамаған, (өмір тәжірибесі аз, күиі-қуаты толыспаған) жүктеу/скачать 1,79 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|