«Филология ғылымдары» сериясы Серия «Филологические науки»

Дөнен жылқы, ісек қой, туша ешкі, құнажын сиыр

жүктеу/скачать 1,79 Mb.

Pdf көрінісі

бет	28/137
Дата	13.03.2023
өлшемі	1,79 Mb.
	#73656

1 ... 24 25 26 27 28 29 30 31 ... 137

Байланысты:
Хабаршы вестник

Мысалы, дөнен жылқы. Дөнен.
«үш-төрт жасар, еркек қыл құйрықты, бітеу тұяқты ірі- қара мал».
Қыз бала

Дөнен жылқы, ісек қой, туша ешкі, құнажын сиыр сияқты тіркестерде бағыныңқы
сөздер басыңқыдағы малдардың жасын да, жынысын да білдірген. Бұл олардағы бір емес, екі
семаның активтенуіне байланысты, яғни сөздердің синтагмалық байланысына лексикалық
мағынадағы екі түрлі мазмұндағы семалар негіз болған.
Мысалы, дөнен жылқы.
Дөнен. Д1. А - «Жылқы»
Жылқы. Д1. А - «Жануар»
Д; а) «үш-төрт жасар»
а) «қыл құйрықты»
в) «еркек»
в) «бітеу тұяқты»
с) «ірі-қара»
Р1 - «Жас»
Р2 - «Жыныс»
Сөз тіркесінің атауыштық мазмұны - «үш-төрт жасар, еркек қыл құйрықты, бітеу
тұяқты ірі- қара мал». Сондықтан бұл қатардағы сөз тіркестерін бағыныңқының Д а) семасы
мен басыңқының Р1 семалары арқылы бағыныңқы басыңқыдағы заттың жас ерекшелігін
білдіретін сөз тіркестерінің қатарына да, бағыныңкының Д в) семасы мен басыңкының Р2
семалары арқылы бағынынқысы басыңқының жынысын білдіретін сөз тіркестерінің қатарына
да жатқызуға болады.
Көркем әдебиеттен мысалдар; Қыз бала да сол курд жігіттен туыпты (I.E.). Бұ да
қуыршақтай сүйкімді, кішкентай қыз баланы өзінікі санап, жақсы көре бастаған-ды (Ә.Н.).
Тайдай арлан бөрімен шаппа-шап ұстасып өлердей жағаласқаны, тапжылтпай ұстап өлтірткені
- бәрі де бұл өңірде, бұл заманда болған балғын азамат қасиеті боп тарады (М.Ә.).

Абай атындагы ҚазҮПУ-дың Хабаршысы, «Филология гылымдары» серинсы, Л’°2 (32),20Юж.
Резюме
Статья предназначена для анализа семантическую структуру сочетании показывающие
отношение "Пол и возрост человека и живых существ" относящихся к словосочетаниям модели
"Сущестивельное- существительное" связанные примыканием.
Summary
This article deals with the problem of analyzing the structure which combins the showing
attitude of humans age and sex concerning the phrases and models “Noun-noun'’.

жүктеу/скачать 1,79 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 24 25 26 27 28 29 30 31 ... 137