Филология ғылымдарының докторы, профессор Т. С
Тақырып бойынша дайындалуға арналған сұрақтар
жүктеу/скачать 1,06 Mb.
|
1240 lem 1241 debieti O 1179 uly 1179
- Бұл бет үшін навигация:
- Ежелгі Грек әдебиеті
| Тақырып бойынша дайындалуға арналған сұрақтар
Көне Өсиет каноны мен оның циклдері Яхве құдайының культі және оның еврейлер ортасындағы рөлі Псаломдарға тоқталыңыз Бескітаптың негізгі мазмұны Сәуегейлік әдебиетті қалай түсінесіз? Ежелгі еврейлік лирикалық жанрлар Ежелгі Грек әдебиеті Евро-афро-азиялық аймақтың Балқан және аралдық бөлігінің ежелгі әлемге өтуі тарих сахнада көне ахейлік гректердің мәдениетін жоққа шығарған жаңа халық - дорийлік гректер келді. Алайда ахейліктердің әлемі жаңа халықтың өміріне өз әсерін тигізбей қоймады. Сол кезеңде орын алған тарихи жағдаяттардың көпшілігі аңыздардың, тарихи жазбалардың құрамына енеді және жаңа халықтардың әлемге деген көзқарасын анықтады. Міне, осы күрделі үдерісте грек әдебиеті қалыптасты. Ежелгі грек әдебиетінің дамуының елеулі кезеңдерін, әдетте, ірі үш: ерте – архаикалық, орта – классикалық, кейінгі – эллиндік деп бөліп қарастырады. Бірінші кезең – рулық-тайпалық көне дәуірден б.з.д. YIII ғ дейінгі әдебиет. Оған архаикалық туындылар мен қаһармандық эпостар жатады. Сол секілді осы кезең еншісіне Гомер эпостары да кіреді. Екінші кезең – полистер /б.з.д. YI-YII ғ./ тұсындағы әдебиет. Лирика мен драма дамыған. Архилох, Анакреон, Сапфо, Пиндар, Эсхил, Софокл, Еврипид, Аристофан, Герадот, Фукидид, Ксенофонт, Исократ, Демосфен, Сократ, Платон, Аристотельдердің кезеңдері. Үшіншіге - жаңа аттикалық комедиялар, александриялық поэзия, эллиндік проза кезеңдері кіреді. Грек және рим әдебиеттері қалыптасып, өркендеген кезеңді антикалық дәуір кезеңі деп те атайды. Қайта өрлеу дәуірінде дүниеге келген, бұл терминді италиялық ойшыл-гуманистері грек-рим елдеріне байланысты қолданған. Бұл атау «ежелгі» мағынасын беретін «атиквус» деген латын сөзінен шыққан. Антикалық әдебиеттің негізін қалаушылар өздерін «эллиндер», ал елдерін Эллада атаған. Гомердің «Илиада» мен «Одиссея» поэмалары ежелгі грек халықтары тұрмысынан мағлұмат беретін құнды еңбектер саналады. Антикалық дәуір ұстазы саналатын Гомер шамамен б.з.д. YII ғ. өмір сүрген. Жеке тұлғалық мәдениеттің нормаларына бағытталғанымен де Гомер дәуірі ерекше. Ақын кейіпкерлерінің мінез-құлқы, тәртібі күрт жекеленген, негізгі құндылығы жауынгерлік айбын («арете»), ал оған қол жеткізу «ержүректік кодекспен» өлшенеді. Даңққа қол жеткізгеннен кейін, қоғамдағы алатын орны мен байлығын ұлықтау басталады. Ержүрек жауынгердің кері шегінуін кінәлайтын халықтың әсерінен «ұят мәдениеті» пайда болған. Ол қоғамдық бақылаудың негізгі түрі болып есептелінеді. Гомер дастандарының құдіреттілігі осы бір ұлы адамның дәуір тынысын терең сезінгенінде болса керек. Оның эпостары халық аңыздарының негізінде жүйелі түрде баяндалады. Архаикалық кезеңде әдебиет саласында бұдан басқа бірқатар тамаша туындылар өмірге келді. Солардың ішінде шоқтығы биігі - ақын Гесиод болды. Ол жазған «Теогония» (Құдайлардың шығу тегі жөнінде) және автордың өзінің өмір жолына арналған «Еңбектер мен күндер» атты дастаны гректердің көңілінен шықгы. Әдебиет саласында басты орынға шыққан лирикалық поэзияның өкілдері адамның ішкі жан-дүниесін жырлауға ерекше назар аударды. Бұл жаңа жанрдың көрнекті өкілдері Архилох (б.з.д. YII ғ.), Алкси (б.з.д. YII ғ. аяғы мен Y ғ. 1 жартысы), Анакреон (б.з.д. 570-478 ж.) және тағы басқалар болды. Архаикалық дәуірде әдебиет саласында басында лирикалық жанр үстемдік етсе, кейіннен трагедия мен комедия жанрлары басты орынға шықты. Дәл мағынасында «трагедия» деген сөз - «ешкілер әні» деген ұғым береді. Ол ешкі терісін жамылып, әзіл-оспақ сарынында хормен өлең айтудан шыққан Афиныда Дионис құдайдың құрметіне байланысты жалпы мемлекеттік мейрамның бекітілуі трагедияның мерейін жоғарылата түскен. Мифологиялық кейіпкерлерге толы грек трагедияларының басты мазмұны - халықтың өз теңдігі мен әлеуметтік әділет жолындағы қаһармандық күресінің сан саласына арналған. Традегия жанрының гүлденуі Эсхил, Софокл, Ефрипид сияқты үш ұлы драматургтың есімімен тығыз байланысты болды. жүктеу/скачать 1,06 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|