Философия, II бөлім. Онтология. Гносеология. Әлеуметтік философия
жүктеу/скачать 0,59 Mb. Pdf көрінісі
|
| 7. Қазіргі заманғы әлемдік діндер
Буддизм Христиандық Ислам 141 6. Діншілдіктің бастапқы формалары фетишизм (фр.fetiсhе – тұмар, қасиетті күші бар зат)– дүниенің әртүрлі объектілерін қадірлеу, оларға табиғаттан тыс қасиеттер, көмектесу, емдеу, жаулардан қорғау қабілет танылды (берілді). Кез келген нәрсе фетиш болатын; тотемизм (солт.америк. аджибве тайпасының тілінен аударғанда – тек, ата) – адамдар тобы мен жануарлардың немесе өсімдіктердің әлдебір түрі арасында табиғаттан тыс байланыс, туысқандықтың барлығына сену. Тотемизм аңшылық және теріушілікпен (жинаушылықпен) байланысты; магия (гр. mageia - сиқыршылық) – белгілі әрекетке және сөздерге кереметтей қасиет беріп дәріптеу, яғни табиғаттан тыс жолмен, әртүрлі тәсілдерді – жалбарыну, ритуалды билер, дұғалар, бал ашу, дуа жасау және т.с.с. – қолданып, адамдарға, қоршаған дүниенің нәрселері мен құбылыстарына ықпал жасау мүмкіншілігі; анимизм (лат. аnima – рух, жан) – нәрселерде немесе олардан бөлгносеологиялық аспект – танымның мүмкіншіліктері (отандық философиялық донтологиялық аспект – болжау логикалық аспект – логиканың заңдары әрқашан: бүгін де, болашақта да өзгеріссіз қалады; бгносеологиялық аспект – танымның мүмкіншіліктері (отандық философиялық дәстүрге сәйкес) шексіз, болжау жасау - танымның бір түрі, олай болса болжау да мүмкін; оонтологиялық аспект – болжау болмыстың өз мәнінен, оның объективтік заңдарынан, себепті-салдарлы байланыстарынан мүмкін болады. Диалектикаға сәйкес, даму механизмі әрбір сапалы секіріске дейін өзгермейді, сондықтан болашақты «бақылауға» болады; лмыстың өз мәнінен, оның объективтік заңдарынан, себепті-салдарлы байланыстарынан мүмкін болады. Диалектикаға сәйкес, даму механизмі әрбір сапалы секіріске дейін өзгермейді, сондықтан болашақты «бақылауға» болады; әстүрге сәйкес) шексіз, болжау жасау - танымның бір түрі, олай болса болжау да мүмкін; ек рлогикалық аспект – логиканың заңдары әрқашан: бүгін де, болашақта да өзгеріссіз қалады; н ұғым. |