“Жан туралы” еңбегінде Аристотель жанның денеден бөлінбестігі туралы ойды ұсынды. Ол жанның үш түрін ажыратады: өсімдіктің жаны (өседі және көбееді), жануардың жаны (сезеді және жылжиды), адамның есті жаны (ойлайды). Жанның үш түрі адамға тән. Жанның бірінші және екінші түрі денемен бірге өледі, ал үшінші жан өлмейді.
Аристотель (б.д.д 384-322жж.)
Аристотель адамның ақыл-ойы туралы
- Адам орны тіршілік әлемінде ерекше. Адам – есті жанның, ақыл-ойдың иесі. Оның ақылы екіге бөлінеді:
1) қабылдайтын ақыл-ой
2) шығармашыл ақыл-ой
( «әрекетшіл ақыл-ой»).
Оның қайнар көзі - Құдайда
Библияға сәйкес, дене және жан адамның ең мәнді құрамды бөлімдері деп түсіну
Адам жанының қасиетті сипатын дәріптеу (жан арқылы адам өзін азаптан құтқарып, рахатқа жетеді) және Құдайға жақындауға шек қоятын денені елемеу (дене – зұлымдықтың, бақытсыздықтың көзі, адамды қарғаудың символы).
Ортағасырлық христиандық дүниетанымдағы жан туралы теологиялық түсініктер Августиннің іліміндегі жан туралы тұжырымдамасы Августин Аврелий (354-430 жж.) «Жанның мөлшері туралы»
Августин адам денесі мен жанның дуализмі туралы діни түсінікті қолдайды. Адам Құдайдың кейіпі бойынша жаратылған және өзінің бойында екі бастаманы біріктіреді: жан мен тәнді, ақыл мен сезімді. Бір жағынан, жан Құдайдан ерекшеленеді, екінші жағынан, Құдайға жаннан жақын нәрсе жоқ. Жан мен дененің өзара қатынастарын Августин иерархия ретінде түсінеді: жоғарғысы төменгісін басқарады. Құдай әлемді қалай басқарса, солай жан денені басқарады, ол денеге жетекшілік ету үшін жаралған. Егер Платон денені жан үшін абақ, түрме деп қарастырса, Августин жанның денеден қашудың моральдық себептері жоқ, өйткені дене - рухтың мекені, - деген. Жан - өмірлік күш-қуат. Адам бойында жанның үш деңгейі бар; өсетін, сезетін және есті деңгейі. Есті жанның бес қабілеті бар: ойлау, ізгіліікке ұмтылу, Құдайға ұмтылу, ақиқатты танып білуге, ақиқатты аңғаруға
