2. Ұңғымалардың жіктемесі. Ұңғы дегеніміз жер қыртысында арнайы бұрғылау аспаптарьшың көмегімен қазылатын диаметрі терендігінен бірнеше есе кіші цилиндр формалы тау-кен құрылысы (1-сурет).
Ұңғының басталатын жері сағасы (1), цилиндрлі беті қабырғасы немесе оқпаны (2), ең төменгі шеті түбі (4) деп аталады. Сағасынан түбіне дейінгі оқпан бойынша ара қашықтық ұзындығы, ал ұңғы осі проекциясының тіке аралығы терендігі деп аталады. Ұңғыларды тіке және көлбеу бұрғылайды. Олардың диаметрі аралықтан аралыққа кішірейіп отырады.
в
Сурет 1. Ұңғылар схемасы:
а,б- тіке ұңтылар; в - көлбейте бағытталған; 1-сағасы; 2-қабырғасы (оқпаны); 3-осі; 4-түбі; 5-керн (үлгі) Ұңғылар түбін тұтастай (1-сурет а, в) немесе керн алып бұрғылайды (1- сурет, б). Сощысында ұңғы оқпанында бұрғыланып ткен тау жыныстарын білу мақсатымен керн алынады.
ғылар оқпанының остері іс жүзінде кеңістіктік қисық болып келеді. Остері тіке бағыттан 2-3° дейін ауытқыған ұңғьшар тіке Ұңғылар деп аталады. Белгілі бір бағытта және белгілі бұрыпшен қисайтылып бұрғьшанған ұңғылар көлбейте-бағытталған деп аталады.
Тіке бағыттан 90° ауытқыған ұңғылар горизонталь ұңғылар деп аталады.
Сағалары бір біріне едәуір жақын орналасқан көлбейте бағытталған ұңғылар шоғыр құрайды. Кен орындарын мұндай тәсілмен қазу шоғырлама бұрғылау деп аталады.
Өнімді қабаттарды құрғату мақсатымен кейде негізгі оқпаннан
Мұнай және газ ұңғыларын бұрғылау технологиясы бірнеше қосымша оқпан бүрғылайды. Мүндай ұңғылар көп оқпанды деп аталады.
ұңғылар диаметрі бойынша үлкен, қалыпты және кішірейтілген болып бөлінеді. Диаметрі үлкен ұңғыларға диаметрі ротор диаметрінен кең (760 мм жоғары) ұңғылар жатады.
Шартты түрде терендігі 1000 м дейінгі ұңғылар таяз, 5000 м дейінгілері терең, ал 5000 м терендері, өте терең үңғылар деп аталады.
Ұңғыларды бүрғылау қондырғьшарының көмегімен құрлықга, теңізде бүрғылайды. Теңізде бүрғылау жағдайларында бүрғылау қондырғылары әстакадаларға, арнайы іргетастарға, қалқымалы платформаларға немесе кемелерге орнатылады.