Физика кафедрасы
Физикадан зерттеу жүргізу әдістемесі және бағдарламасы
жүктеу/скачать 145,11 Kb.
|
zertteu adisteri - seminar
- Бұл бет үшін навигация:
- Практикалық сабақтың мазмұны
| Физикадан зерттеу жүргізу әдістемесі және бағдарламасы
Практикалық сабақтың мақсаты мен міндеттері: зерттеу жүргізу әдістемесі және бағдарламасы жайлы ақпарат беру. Практикалық сабақтың мазмұны: Әлеуметтану зерттеулерінде миллиондаған адамдардан жүздеіен адамдар объект ретінде алынады. Адамдар саны көбейген сайын барлығына жаппай сұрау өткізу мүмкін болмай қалады. Сұрау жүргізетін адамдардың саны шектеулі болады, ал олардың тиімді, сапалы жүмыс өткізуі үшін 5-6 адамды сұраумен шектелу қажет. Ал негізгісі қаржы мен уақыттың көп кететіндігіне байланысты зерттелетін жиынтықты ішінара тексеру мүмкін болады. Зерттелетін жиынтықтың арнайы іріктеп алынатын бөлігін ғана толық зерттеу қажет, өйткені оған ұқсас болатын азғана бөлігін іріктеу тәсілін қолданып алғанымыз жеткілікті. Ішінара тексеру барлық жағынан ұтымды әдіс.Іріктеудің екі үлгісі кең қолданылады: ықтималдықты жэне мақсапылықты. Олардың әрқайсысының бірнеше түрлері бар.Іріктеудің ықтималдықты үлгісі ықтимал деген түсінікпен байланысты. Әр нәрсенің өмірде болуы ықтимал. Әр оқиға қайталануы мүмкін. Неғұрлым көп санды заттар, адамдар, түрлі құбылыстарға талдау жасалынса, оның ұқсас жақтары, қасиеттері соғұрлым көбірек қайталана береді. Араластырудың негізгі шарты оны мұқият жасау қажет, сонда ғана әр адам, яғни жалпы жиынтықтың бөлшегі іріктелген жиынтыққа түсуінің ықтималдығы тең болуға барынша жақындайды. Бұл кездейсоқ тәсілдің ең қарапайым түрі. Ал зерттелетін жалпы жиынтықтар көбінесе көп санмен анықталатын болғандықтан, басқа тәсілдерді кеңірек пайдаланады. Бүкіл қоғамның әлеуметтік-құқықтық жағдайын іріктеудің механикалық тәсілі арқылы оқылуы ұтымды. Социолоіиялық зерттеулерде ықтималдықіы іріктеумен қатар мақсаттылықты үлгісі қолданылады. Ол өзі тағы бірнеше түрге бөлінеді: стихиялы, негізгі көлемділік және квоталық (үлестік) тәсілдері. Мүнда ықтималдық теориясының ережелері қолданылмайды. 1) іріктеудің стихиялы тәсілін пошта арқылы кез келген басылымдардың оқырмандарына, сол сияқты радио тың-дармандарына, телекөрермендерге, интернеггі пайдаланушыларға сұрау өткізуді айтуға болады. Барлаушы зерттеулерде таңдаудың негізгі көлемдік тәсілі қолданылады. Бұл әдіспен таңдалған бірліктің (бір ұжым, бір мекеменің) басым көпшілігіне (60-70%) сұрау жургізіледі. 2) нақтылы болғандықтан кеңінен таралған әдіс - үлестік іріктеу амалы болып табылады. Оның ең негізгі талабы алдын ала зерттелетін жалпы жиынтықтың басты белгілері туралы статистикалық мәліметтердің болуы қажет. Көбінесе басты белгілері төрттен аспауы керек: білімі, табысы, аумақтық орналасуы, ұлты т.б. Іріктелген жиынтықта осы белгілердің үлесі болады. Әлеуметтік зерттеудід кәсіби қабылдауларын, дағдыларын және қабілеттерін ондеуді іс жүзінде окып-үйренуді күшейту әлеуметтануды инженерлік кызмет ретінде түсіпуді қалыптастыруда аса қажет болып табылады. Әлеуметтік зерттеудің нақты түрі оған қойылған мақсат пен шарттардың сипатымен корсетіледі. Осыған сәйкес әлеуметтік зерттеудің 3 негізгі түрін ажыратады: 1)бакылаулық 2)суреттемелік 3)сараптамалық Бақылаулық әлеуметтік зерттеу (пилотаждьгк) мазмүны бойынша шектелген мақсаттарды шешеді. Бакылаулық зерттеулер процесс немесе қүбылысты алдын ала зерттеуге арналған, проблема аз аукымды болғанда ол зат пен объект жөнінде толық ақпаратты аньгқтап береді, гипотезаны дүрыстайды. Сараптамалық зерггеулер-оқылатьш күбылыстың элементтерін суреттеуді ғана мақсат етіп қоймай, сондай-ак оньщ негізінде жаткан себептерді түсіндіруді де мақсат еткен әлеуметтік анализдің ең тереңдетілгев түрі. Зерттеудің бүл түрінің іс жүзінде үжен қүндылығы бар (белгілі бір уақытты, аса сактықпен өңделген бағдарламаны, қүрылымдарды талап етеді). Бақылау әлеуметтік зерттеулерде әрқайсысында маңызды процедура бар 3 негізгі типті бөліп айтуға болады: дайындық сатысы (зерттеу бағдарламасын өңдеу) негізгі (бақылау зерттеулерін жүргізу) тәмамдайтьш (мәліметтерді оңдеу мен талдау, қорытындылар мен нүсқауларды қальттастыру). Нақты әлеуметтік зерттеулер - әлеуметтану мамандарын басқа да әлеуметтік және жаратылыстану гылымдарының өкілдері ішінен ерекшелеп түратын озіндік бір . бөлігі. Бақылау әлеуметтік әдістерді меңгеру зерттеушіден тек қана әлеуметтік пәндерді ғана емес, сондай-ақ әлеуметтік философия, психология, әсіреее математиканы, статистикальгқ әдістерді, информатиканы білуден түратын байсалды көсіби дайындьгқты талап етеді. Бақылау әлеуметтанымал жаратылыс мамандарды болуы бекер емес (мысалы, Галлей, Лаплас, Лавуады). Әлеуметтік зерттеу жүргізу ушін бағдарлама жасалады. Бағдарлша - деп ғылыми ізденістің әдістемелік және әдістеме шарттарын қамтитьга қүжатты айтады. Бағдарлама әдістемелік, әдістеме және зерттеуді ұйымдастыру тарауларынан түрады. Әдістемелік тарауда зерттелетін проблема және оның түжырымы зерттеудің мақсаты анықталады Әр ғылым ерекше таным саласында өзіне лайықты өзгеше зерттеу эдісін әзірлейді. Оның негізінде жалпы ғылыми тәсілдің қағидалары жатады. Егер де әлеуметтанудың пәні бұл іылым немен шүғылданатын керсегсе, онда оның тэсілі қогамды, әлеумеітік қүбылыстарды қалай зерттейтіні туралы түсінік береді. 'Метод" деген ұғым грек тілінде "бірдеңеге апаратын, жеткізетін жол" магынасын білдіреді. Сонда"эдіс", "тэсіл" еоциологиялық білімді жасау мен негіздеудің амалдары мен эрскеттсрінің жиынтығын көрсетеді. Ол сонымен бірге элеумеггік шындықтың эмиирикалық жэне теориялық танып білудің орындалу түрі мен қимылдарының тэртібі. Әлеуметтанудагы тэсіл - зерггейтін элеуметтік мэселелермен күрылған теорияға іаиа байлапыс-ты емес. Ол ең алдымен негізінде жататын жалиы тэсілнамалық багытына тэуелді анықталады. Әдістеменіц деңгейіи. бірінші-ден жалпы философиялық тәсілнама белгілейді. Бул жалпыла-ма эдістерді қагидаттар, ұйгарымдар мен реттеуіиггер жүйесі қүрайды. Мысалы, марксистік дүниетанымның негізінде материалист диалектиканыңмынадай қагидалары жатады: объективтілік, іарихилықжонсжүйелі амал. Социологиялық эдістердіц ор алуандығы оның зерттейтін объектісініц озі сан-салалы, көп түрлі, эрі күрделі болуымсн гүсін-діріледі. Ал сң алдымен эдістің ор түрлі болуын қогамның озін әр түрлі үғынуынан іздеген жөн. Осыган байланысты жеке қогамдык күбылыстардыц окылуы сол негізге лайық келеді. Социолоіия ғылымында қогамның мэнін қарама-қарсы түсіндіретін бірнеше козқарастар калыптасқан. соның эрқайсысы одістерді эр түрлі гүсіндіруге ыкпал жасайды. Әлеуметтік зерттеу жүргізу ушін бағдарлама жасалады. Бағдарлша - деп ғылыми ізденістің әдістемелік және әдістеме шарттарын қамтитьга қүжатты айтады. Бағдарлама әдістемелік, әдістеме және зерттеуді ұйымдастыру тарауларынан түрады. Әдістемелік тарауда зерттелетін проблема және оның түжырымы зерттеудің мақсаты анықталып, негізгі үғымдары анықталады, көземел (гипотеза) құрылады. Әдістеме тарауында зерттеуге түсетін адамдарды сүрыптау негізделеді, мәліметгерді жинақтау және оларды өңдеу мен талдау әдістері белгіленуі тиіс. Зерттеуді үйьгмдастыру тарауында зерттеушілердің жадны саны жөне олардьщ арасындағы ецбек бөлінісі, зерттеудің мерзімі, реті т.б. көрсетіледі. Бағдарламаның аткаратын міндетін оның үш тарауы қамтыған мәселелер анықтайтын болады. Бағдарламаны әзірлеу зерттеу проблемасын анықтаудан басталады. Әлеуметтік проблема - деп шешім дайындау мақсатында арнайы талдауды талап ететін жағдайды айтады. Проблеманы дөл анықтау үідін ол туралы нені .біліп, нені білмейтінімізді айқындауымыз керек. Проблемада бізді ойландырьга отырған негізгі мәселе белгіленуі шарт.Зерттеу жүмысына орай жасальгнатын келесі адьгм оның мақсаттарын анықтау. Мақсат - деп зерттеудің жалпы бағытын, әрекет етудің жобасын жөне ғылыми нәтижеге қол жеткізуге талаптануды айтады Мақсат әлеуметтік зерттеудің қолданбалы және теориялық салаларын негізцейді. Мақсатқа жету үшін нақтылы не істеу керектігін дәлірек, айтканда, зерттеудің міндеттерін белгілеу қажет. Бүдан соң • зерттеудің объектісі мен пәнін анықтау жүзеге асырылады. жүктеу/скачать 145,11 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|