«Физика пәнінен күрделі есептер шығару жолдары»
жүктеу/скачать 1,54 Mb.
|
| υ1 – бірінші балықшының қайыққа арақатынасы болса, υ1л – балықшы қозғалған кезде қайықта пайда болатын жылдамдық. Сонда біз су қозғалысын ескермегенде, мынаны аламыз:
0 = m1(υ1 - υ1л) - (М + m2) υ1л. Еске түсірсек, қозғалыстың сақталу заңының теңдеуін құрған кезде, әрқашанда дененің қозғалыссыз күйдегі абсолютті жыдамдығын алу керек (біздің жағдайда су жылдамдығы). Балықшының жылдамдығы оның қайық жылдамдығымен тең екендігін тең екендігін ойлап табу қиын емес. Оны ауыспалы деп қарастыруға болады. υ1 ,υ1л-ге қарағанда әдеқайда көп болуы тиіс, басқаша болған жағдайда, қозғалыстың сақталу заңына қайшылық көрсетер еді. Адам мен қайық бірқалыпты, бір уақытта қозғалатын болса, балықшының бастапқы және соңындағы қозғалысын былайша есептесек болады: υ1 = и υ1л = , t и х – болған жерде, сол кездегі қозғалыс уақыты мен қайықтың қозғалысы. Осының бәрін ескергенде, қозғалыстың сақталу заңы теңдеуін былай жазуға болады:
Пайымдаулар жүргізе отырып, өткендегіге қарап, екінші балықшы қозғалысының теңдеуін жасаймыз. Егер у арқылы қайықта екінші балықшының жүру уақыттағы қозғалысын белгілесек, сонда:
Қайықтың қозғалыс нәтижесі тең болады:
(1) - (3) теңдеуін бірге шеше отыра, алатынымыз: s = №55 есеп. Көлденең жазықтықта клин жатыр, массасы М = 3 кг. Клин бұрышы α = 30º. Клинның соңына ағаш салады массасы m = 1 кг. Барлық байланыс беті тегіс болып табылады. Ағаш пен клинның көлденең жылдамдығын, байланыс күшін табу.
Шешуі. Ағаш пен сынаның беті тегіс болған жағдайда, ағашқа әсер ететін күштер (ауырлық күші mg және қалыпты күш реакциясы, сына жағынан қарағанда N), сына бойымен жылжуына әкеліп соғады.Сынаға жерден әсер ететін ауырлық күші Mg, тегіс көлденең беті жағынан қалыпты реакция күші N0, ағаштың қалыпты күші жағынан FД. күші Mg және N0 тегіс көлденең беті жағынан қозғалысты тудырмайды немесе көлденең бағытта болжамдары болмайды. Бірақ, осы бағытта N0 сәйкес FД күші болады, сынаның көлденең қозғалысын тудыратын да осы. Содан шығатын нәтиже, қозғалысқа екі дене де қатысады. Қозғалысты білу үшін, жерге қатысты санау жүйесін таңдау керек. Ағаш сына бойымен жылдамдықпен қозғалады, а1, қайта санаудағы сынаның жерге қатысты жылдамдығы а0. Ағаштың абсолютті жылдамдығы а2 = а1 + а0. Теңдеудің қозғалысын векторлы түрде жазайық. Ағаш үшін m (a1 + a0) = mg + N, сына үшін жүктеу/скачать 1,54 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|