Физика сабаќтарында компьютерді пайдалану

жүктеу/скачать 2,49 Mb.

бет	22/59
Дата	04.11.2022
өлшемі	2,49 Mb.
	#47406

1 ... 18 19 20 21 22 23 24 25 ... 59

Байланысты:
¨À?Ò?áå îáëûñòû? êàäðëàð á³ë³êò³ë³ã³í àðòòûðó æ?íå ?àéòà äàÿðëàó

өлшемі	d	м
D=м
Салыстырмалы молекуларлық ( немесе атомдық) массасы	M_r	-	M_r =
Мольдік масса	M		M=M_r ∙10^-23 М=m_o∙N_A
Зат мөлшері		моль	v=; v=; N_A =6,02∙10²³ моль^-1 .
Кез келген Заттың массасы	m	кг	m=m_oN m=M
Молекулалардың саны	N		N=vN_A һ =N_A ∙
МКТ-нің негізгі теңдеулері			P = ; P = nE; P= E_k = ; (m_on = )
Молекулалар концентрациясы
Молекулалардың жылдамдығы			= = (KN_A = R = 8,31)
Менделеев-Клапейрон теңдеуі Идеал газ күйінің теңдеуі			PV=; R=8,31

46
Газ заңдары

Бойля-Мариотта заңы Изотермиялық процесс T=const болғанда
Изобарлық процесс PV=const Гей-Люссака	болғанда , P₂ >P₁
Изохорлық процесс Шарля заңы	V=const болғанда ; V₂>V₁
Адиабаттық процесс	Q=0 V₁ >V₂ >V₃
Клапейрон туңдеуі	; мұндағы P_o 10⁵ Па; T_o =273°K (P_{o ;}T_{o ;}V_o )-қалыпты жағдайдағы газдың күйі

10-сынып. 4-тарау. 8-жаттығу

1.(1) Перрен тәжірибелерінде броуындық бөлшектердің өлшемі 1 мкм болды. Олар диаметрі 10^-8 см болатын су молекуласынан қанша есе

үлкен?
l_{броун.Б} =1 мкм =10^-6 м n=(есе)
d=10^-8 см =10^-10 м
n-? (10⁴ есе)№
2.(2) Массасы 6 кг мыс кесекте қанша зат мөлшері бар?
Берілгені: моль
m= 6 кг
M = 63,54∙10^-3 моль (93,6 моль)
3.(3)Ыдыста 5,418∙10²⁶ оттек молекулалары бар. Ыдысста мольмен алғанда қаншы зат мөлшері бар ?
Mo =32∙10^-3 кг/моль m=m_o n, m = 5,1∙10^-26 ∙5,418∙10²⁶ =27,5
n=5,418∙10²⁶ = = 900 м оль
m_o =5,1∙10^-26
-? (900моль).
4(9) 47° температурадағы 10⁵ гелий атомдарының кинетикалық энергиясын табыңдар.
Берілгені .
t = 47°C=320° K Wk=молекулалардың хауысты қозғалысының
n=10⁵ орташа кинетикалық энергиясы абсолют темпе – k=1,38∙10^-23 Дж/К ратураға пропорционал
Ek-? Ek= Wk∙n
Ek= n Ek=1,5∙1,38∙10^-23 Дж/К.∙ 320° K ∙10⁵ =6,62∙10^-16 Дж. (6,62∙10^-16 Дж. )
5.(10) 27°С температурада гелий молекулаларының жылулық қозғалы- сының кинетикалық энергиясы 10Дж. Гелий молекулаларының санын анықтаңыздар.

Берілгені: Ek= n, n=

t = 27°C=300° K n= =1,6∙10²¹
k=1,38∙10^-23 Дж/К
Ek = 10 Дж
6(14). Қысымы 10⁵ Па ауаның тығыздығы 1,29 кг/м³ . Ауа молекулала –рының орташа квадраттық жылдамдығын есептеңдер.
Берілгені:
P=10⁵ Па
кг/м
v_o -? Шешуі:

Газдардың молекулалы - кинетикалық теорияның негізгі теңдеуінен:

p=, Мұнда n көлем бірлігіндегі молекулалар саны. mn=p тең болғандықтан ,онда p=және, ал молекулалардың орташа жылдамдыгы v=болады. v=(м/с).
7 Қысымы 1,3∙ 10⁵ Па ауаның молекулаларының орташа квадраттық жылдамдығы 1,4∙10³ м/с болса, ауаның тығыздығын есептеңдер.
Берілгені:
P=1,3∙ 10⁵ Па =(кг/м³ ).
v=1,4∙10³ м/с
-?
8. О₃ оттегінің бір молекуласының массасын анықтаңдар.
Бұл есепті екі тәсілмен шешуге болады
Бірінші тәсіл
Берілгені: m_o =;
М=32∙10^-3
N_A = 6,02∙10²³моль^-1 m_o = (кг),
m_o -? (5,3∙10^—28 кг).

Екінші тәсіл O₂ m_o = 32м.а.б.=1,66∙10^-27 ∙32=5,3∙10^-26 кг.

9. Қалыпты жағдайда оттегінің 6∙10²² молекулаларының көлемі мен массасын анықтаңыздар.
n =6∙10²² m=m_o n=
M=32∙10^-3 m=5,3∙10^—28 ∙6,02∙10²³=3,18∙10^-3 кг;
=1,43 V_o =
N_A = 6,02∙10²³моль^-1
m-? V_o-? V_o =м³ .
10. Мыс атомының орташа көлемін анықтаңдар

М=63∙10^-3 кг/моль
=8,9∙10³ кг/м³ V_o =

V_o =М³ . ∙

8-жаттығудагы есептер шешімдерінің Паскаль тіліндегі программала -рын келтірейік.

program Sn10T4J8 ;
Uses crt;
const Pi=3.14;
k=1.38E-23;
Na=6.02E+23;
Var m1,M,Nu,n,m0,Ek,Wk,T,n1,Tf,P,v,M2,V0:real;
Begin
clrscr;
Writeln('m1=6,M=63.54E-3 engxz');Readln(m1,M);
Nu:=m1/M;
Writeln(Nu:2:1);
Begin
Writeln('n=5.418E+26,m0=5.1E-26,M=32E-3');
Readln(n,m0,M);
m1:=m0*n; Writeln(m1);
Nu:=m1/M; Writeln(Nu);
Begin
Writeln('T=320,n=1E+5 engxz');
Readln(T,n);
Wk:=(3/2)*k*T; Ek:=Wk*n;
Writeln(Wk,'':2,Ek);
Begin
Writeln('T=300,Ek=10');Readln(T,Ek);
n1:=(2*Ek)/(3*k*T);
Writeln('n1=',n1,'':2,((2*10)/(3*1.38E-23*300)));
Begin
Writeln('P=1E+5,Tf=1.29');Readln(P,Tf);
v:=sqrt((3*P)/Tf);
Writeln('v=',v);
Begin
Writeln('P=1.3E+5,v=1.4E+3');Readln(P,v);
Tf:=(3*P)/sqr(v);
Writeln('Tf=',Tf);
Begin
Writeln('M2=32E-3');Readln(M2);
m0:=M2/Na;
Writeln('m0=',m0);
Writeln((32E-3/6.02E+23));
Begin
Writeln('M2=32E-3,n=6E+22,Tf=1.43');Readln(M2,n,Tf);
m:=m0*n; V0:=m/Tf;
Writeln('m=',m,'':2,'V0=',V0);
Begin
Writeln('M=63.54E-3,Tf=8.9E+3');Readln(M,Tf);
V0:=M/(Tf*Na);
Writeln('V0=',V0);
End; End;End; End;
End; End;End; End;
End.
m1=6,M=63.54E-3 engxz
6 63.54E-3
94.4
n=5.418E+26,m0=5.1E-26,M=32E-3
5.418E+26 5.1E-26 32E-3
2.7631800000E+01
8.6349375000E+02
T=320,n=1E+5 engxz
320 1E+5
6.6240000000E-21 6.6240000000E-16
T=300,Ek=10
300 10
n1= 1.6103059581E+21 1.6103059581E+21
P=1E+5,Tf=1.29
1E+5 1.29
v= 4.8224282217E+02
P=1.3E+5,v=1.4E+3
1.3E+5 1.4E+3
Tf= 1.9897959184E-01
M2=32E-3
32E-3
m0= 5.3156146179E-26
5.3156146179E-26
M2=32E-3,n=6E+22,Tf=1.43
32E-3 6E+22 1.43
m= 3.1893687708E-03 V0= 2.2303278117E-03
M=63.54E-3,Tf=8.9E+3
63.54E-3 8.9E+3
V0= 1.1859345254E-29
Термометрлер температуралық шкалалар.
Денелердің температурасын өлшеуге пайдаланылатын заттады тер - мометрлік денелер деп атайды. Кәзірде температуралық шкалалар тобынан практикада үшеуі пайданылады;

1. Фаренгейт шкаласы. 1724 ж.Ұлыбританиядажәне Голландияда жұ- мыс істеген неміс физигі Фаренгейт. Бұл шкала бойынша мұздың еру температурасы 32°F, ал судың қайнау температурасы 212°F.

2. Цельсий шкаласы. 1742ж. швед астрономы және физигі Цельсий жасаған. Реперлік нүктелері:0°С*-мұздың еру температурасы,100°С –судың қайнау температурасы
Цельсий шкаласы бойынша алынған температура(t°C) менФаренгейт шкаласы бойынша алынған температурамен (t°F) былай байланыса -ды:

t°C=t°F-32), мұндағы
1°F=

Абсолют температуралар шкаласы. Тұнғыш рет температуралық шкаланы физикалық құбылыс негізінде жасаған ғалым, ағылшын фи- зигі Томсон Уильям ғылыми жетістіктері үшін лорд Кельвин атанды.

Ол 1848ж. асолют температуралар шкаласын енгізді. Кельвин бір ға-на реперлік нүктені, денедегі молекулалардың ілгерілмелі қозғалыс- тары толық тоқтайтын 0К температураны алуды ұсынды.Бұл темпера-тураны температуралардың абсолют нөлідеп атайды.

Цельсий шкака- ласы бойынша -273°С температураға 0 К сәйкес келе- ді.Сондықтан абсолюттік Цельсий шкаласы бойынша температурамен мынадай байланыста болады:T=t+2737

Цельсий ,Фаренгейт және Кельвин шкалалары
Цельсий шкаласынан Фаренгейт және Кельвин шкалысына
Математикалық тілінде Паскальтілінде
Фаренгейт шкаласынан Цельсий шкаласына көшу
Faren:=Ts*(9/5)+32; Faren:=Ts*(9/5)+32;
Кельвин шкаласынан Цельсий шкаласына көшу
Kel:=Ts - 273.15; Kel:=Ts - 273.15;
Цельсий шкаласынан Фаренгейт шкаласына көшу
Ts:=(Faren-32)*(9/5); Ts:=(Faren-32)*(9/5);
Кельвин шкаласынан Фаренгейт шкаласына көшу
Kel:=(Faren-32)/(5/9)-273.15; Kel:=(Faren-32)/(5/9)-273.15;
Цельсий шкаласынан Кельвин шкаласына көшу
Ts:=Kel-273.15; Ts:=Kel-273.15;
Фаренгейт шкаласынан Кельвин шкаласына көшу
Faren:=(Kel+273.15)*(9/5)+32 Faren:=(Kel+273.15)*(9/5)+32;
Кельвин шкаласынан Цельсий және Фаренгейт шкаласына көшіру программасы
PROGRAM KelTsFar;
uses crt ;
VAR Kel,Ts,Faren :REAL;
BEGIN
clrscr;
WRITE('Ts');
READLN(Ts);
If Ts=0 then
Faren:=Ts*(9/5)+32;Kel:=Ts - 273.15;
WRITELN('':4,Faren:4:2,'':4,Kel:4:2);
WRITE('Faren');
READLN(Faren);
If Faren=0 then
Ts:=(Faren-32)*(9/5);Kel:=(Faren-32)/(5/9)-273.15;
WRITELN('':4,Ts:4:2,'':4,Kel:4:2);
WRITE('Kel');
READLN(Kel);
If Kel=0 then
Ts:=Kel-273.15;Faren:=(Kel+273.15)*(9/5)+32;
WRITELN('':4,Ts:4:2,'':4,Faren:4:2)
END.
10-сынып 9-жаттығу
Менделеев-Клапейрон теңдеуі
1. Газ изотермалық түрде 8 л көлемнен 6 л көлемге дейін сығылған. Осы кезде қысым = 4 ∙10³ Па-ға артқан. Бастапқы қысымды анық- таңдар.
T-const

Vo=8 л Vo ∙Po = V₁ ∙(Po + 4 ∙10³ )

P_p8 ∙P_o =6 ∙P_o +24 ∙10³

V₁ 2 ∙P_o =24 ∙10³, Po=12∙10³

P_o +4∙10³ (12кПа).

жүктеу/скачать 2,49 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 18 19 20 21 22 23 24 25 ... 59