Физика тарихы

44
 
 
16 сурет. - Жозеф Луи 
Лагранж
 
«Аналитикалық 
механика» 
классикалық 
трактатының авторы және трактатынан «мүмкін 
болатын жылжыту принципін» аяқтады. Анализдің 
дамуына, сандар теориясы, мүмкін болатын теория 
және сандар әдістемесіне теңдесі жоқ үлес қосты. 
Лагранждың әкесі – фрацуз және италяндық тектен 
шыққан. 
Италияның 
Турин 
қаласында 
Сарин 
патшалығында әскери қазынашысы болып қызмет 
еткен. 
Жозеф Луи Лагранж 25 қаңтар 1736 жылы 
Туринде дүниеге келеді. Әкесі ұлының адвокат 
болғанын қалап, оны Турин университетіне жібереді.
Алайда, онда ол уақытының көп бөлігін физика 
мен математикаға бөледі. 
Керемет математикалық қабілетін ерте танытуының арқасында 19 
жасында Туриннің «Артиллериялық мектебінде» геометрия профессоры 
болады. 
1755 жылы Лагранж өзінің изопериметриялық құрам туралы заманауи 
математикалық жұмысын Эйлерге жібереді, ал 1756 жылы Берлин Ғылым 
академиясына Эйлердің ұсынысы бойынша шетелдік мүше болады.
1764 жылы Париж академиясы Айдың қозғалу мәселесі жөнінде байқау 
жариялайды. Сол байқаудан жеңген Лагранж Айдың либрациясына арналған 
жұмысын ұсынады. 1766 жылы ол Париж академиясында Юпитер серігінің 
қозғалыс теориясын зерттегені үшін екінші жүлдені иеленді. 1778 жылға дейін 
осы академияның тағы үш жүлдесінің иегері атанады.
1766 жылы Фридрих ІІ шақыруымен Лагранж Берлинге көшіп келіп, 
Берлин ғылым академиясында Эйлердің орнына президент болды. Лагранж 
өміріндегі Берлиндік кезең (1766-1787 жж.) ең жемісті шағы болған. Осы жерде 
ол алгебра мен сандар теориясы үшін маңызды жұмыстарды жүзеге асырды. 
Сонымен қоса, ықтимал туындының дифференциалдық теңсіздіктер шешімі 
мәселесімен айналысты.

45
17 сурет. - «Аналитикалық 
механика» 
 
Берлинде оның «Аналитикалық механика» 
еңбегі дайындалды (17-сурет). Оны 1788 жылы 
Парижде басып шығарды. Бұл жұмыс Лагранж 
қызметіннің ең биік шыңына айналды. Онда көптеген 
сандардың жаңа жуықтаулары сипаттауды, толық 
координаталарды енгізді.
1787 жылы Лагранж Парижге көшіп кетті де, 
Париж академиясының біріне қызметке орналасты. 
Француз революциясы кезінде ол комиссияның 
жұмысына қатысады. Өлшеудің метрлік жүйесі және 
салмағы, сонымен қоса, жаңа күнтізбені енгізуімен 
айналысқан шағы еді.
Лагранж таза математика аумағының өзіне 
айтарлықтай үлес қосты және вариациялық қысқарту,
дифференциалдық теңсіздіктер теориясы, сандар теориясы (Лагранж теориясы), 
алгебраға қомақты үлес қосты. 
Оның идеясы мен әдістері XIX ғасырдың математиктерінің еңбектерінде 
өз орнын тапты.
Лагранж Парижде 1813 жылдың 10 сәуірінде қайтыс болады. 

жүктеу/скачать 1,93 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: