Физиология 2рк t me/studentmua Тыныс алу процесінің негізгі кезеңдері
жүктеу/скачать 0,62 Mb.
|
ФИЗИО 2сем 2Рк
- Бұл бет үшін навигация:
- Тыныс алу жиілігі (ТАЖ
- Тыныс алудың минуттық көлемі (ТМК)
- 9. Қорғаныштық тыныс рефлекстері
| Тыныстың тереңдігі. Науқастың тыныштық жағдайында дем алу және дем шығару ауа көлемімен анықталады. Үлкен адамда тыныс алу көлемі орташа 500 мл құрайды. Дем алған және дем шығарған ауа санына байланысты тыныстың тереңдігі көбеюі (терең тыныс) немесе азаюы (беткей тыныс) мүмкін. Беткей тыныс көбінесе тыныстың ақаулы жиілеуімен бірге жүреді. Терең тыныс керісінше, тыныс жиілігінің сиреуімен бірге жүреді.
*Бір минут ішінде өкпе арқылы өтетін ауаның көлемін тыныстың минуттық көлемі(ТМҚ) дейміз.Ол әдетте орта есеппен 6-8л болса,ауыр жұмыс жасау кезінде 00-120 л ге дейін жетеді.Қалыпты жағдайда шығарылғаны ауаны Дуглас қабына жинап,газ санақшысынан өткізу арқылы өлшенеді,снымен қоса оны тыныс алу көлемі мен тыныс алу жиілігіне көбейту арқылы таба аламыз. Мұндағы ТАЖ – минутына алатын тыныстың саны ол шамамен 14-20/мин,ал ТАК – оны тыныс алу тереңдігі депте атайды,ол бірқалыпты дем алу мен дем шығару кезіндегі өкпеден өтетін ауа көлемі,оның шамасы 500мл де болады. 1. Тыныс алу жиілігі (ТАЖ) — 1 минуттағы тыныс алудың саны. Сау адамдарда бұл көрсеткіш 16-17 тең; 2. Тыныс алу көлемі (ТАК) —бір рет тыныс алғанда өкпедегі ауаның көлемі. Ер адамдарда 300 ден 1200 мл дейін, әйелдерде — 250 ден 800 мл дейін; 3. Тыныс алудың минуттық көлемі (ТМК) - өкпе арқылы 1 минутта өткен ауаның көлемі. Орташа 4 тен 10 л дейін; 8. Дем алғандағы, дем шығарғандағы және альвеолалық ауаның құрамы.Анықтау әдістері Адам үйден тыс жерде (немесе жақсы желдетілетін жерлерде) дем алатын атмосфералық ауа құрамында 20,94% оттегі, 0,03% көмірқышқыл газы, 79,03% азот бар. Адамдарға толы жабық жерлерде ауадағы көмірқышқыл газының мөлшері біршама жоғары болуы мүмкін.Шығарылған ауа құрамында орта есеппен 16,3% оттегі, 4% көмірқышқыл газы, 79,7% азот бар (бұл сандар құрғақ ауаға қайта есептеледі, яғни шығарылған ауа әрдайым қаныққан су буын алып тастайды). Шығарылған ауаның құрамы өте тұрақсыз; бұл организмнің зат алмасу қарқындылығына және өкпе желдету көлеміне байланысты. Бірнеше терең тыныс алу қозғалыстарын жасаған жөн, немесе, керісінше, дем шығаратын ауаның құрамы өзгеруі үшін дем алған жөн.Азот газ алмасуға қатыспайды, бірақ көрінетін ауадағы азоттың пайызы ингаляцияға қарағанда пайыздың оннан бір бөлігіне жоғары. Өйткені, шығарылған ауаның көлемі ингаляцияға қарағанда біршама аз, сондықтан аз мөлшерде бөлінетін азоттың бірдей мөлшері көп пайыз береді. Ингаляциялық көлеммен салыстырғанда шығарылған ауаның аз мөлшері көмірқышқыл газының оттегіге қарағанда біршама аз шығарылатындығымен түсіндіріледі (жұтылған оттегінің бір бөлігі ағзадан несеппен және термен шығарылатын қосылыстарды өңдеу үшін қолданылады).Альвеолярлы ауа қышқылдың көп пайызымен және оттегінің аз пайызымен шығарылатыннан ерекшеленеді. Орташа алғанда, альвеолярлы ауаның құрамы келесідей: оттегі 14,2—14,0%, көмірқышқыл газы 5,5— 5,7%, азот шамамен 80%. Альвеолярлы ауаның құрамын анықтау өкпедегі газ алмасу механизмін түсіну үшін маңызды. Холден альвеолярлы ауаның құрамын анықтаудың қарапайым әдісін ұсынды. Қалыпты тыныс алғаннан кейін зерттелетін адам ұзындығы 1-1,2 м және диаметрі 25 мм түтік арқылы тереңірек дем шығарады.түтік арқылы шығатын ауаның алғашқы бөліктерінде зиянды кеңістіктің ауасы болады; түтікте қалған соңғы бөліктерде альвеолярлы ауа болады. Талдау үшін газ қабылдағышқа түтіктің аузына жақын бөлігінен ауа алынады.Альвеолярлы ауаның құрамы дем алу немесе дем шығару биіктігінде талдау үшін ауа сынамасын алу жүргізілгеніне байланысты біршама ерекшеленеді. Егер сіз қалыпты тыныс алудың соңында тез, қысқа және толық емес дем шығарсаңыз, онда ауа сынағы өкпені тыныс алу ауасымен толтырғаннан кейін альвеолярлы ауаның құрамын көрсетеді, яғни.тыныс алу кезінде. Егер сіз қалыпты дем шығарғаннан кейін терең дем шығарсаңыз, онда үлгі дем шығару кезінде альвеолярлы ауаның құрамын көрсетеді. Бірінші жағдайда көмірқышқыл газының пайызы біршама аз болады, ал оттегінің пайызы екіншісіне қарағанда біршама көп болады. Мұны альвеолярлы ауадағы көмірқышқыл газының пайызы орташа есеппен 5,54, ал дем шығару соңында 5,72 болатындығын анықтаған Холден тәжірибелерінің нәтижелерінен көруге болады.Осылайша, альвеолярлы ауадағы көмірқышқыл газының тыныс алу және дем шығару кезінде салыстырмалы түрде аз айырмашылық бар: тек 0,2—0,3%. Бұл көбінесе қалыпты тыныс алу кезінде, жоғарыда айтылғандай, өкпе альвеолаларындағы ауа көлемінің тек 1/7 бөлігі ғана жаңаратындығымен түсіндіріледі. Альвеолярлы ауа құрамының салыстырмалы тұрақтылығы үлкен физиологиялық мәнге ие.Адам үйден тыс жерде (немесе жақсы желдетілетін жерлерде) дем алатын атмосфералық ауа құрамында 20,94% оттегі, 0,03% көмірқышқыл газы, 79,03% азот бар. Адамдарға толы жабық жерлерде ауадағы көмірқышқыл газының мөлшері біршама жоғары болуы мүмкін.Шығарылған ауа құрамында орта есеппен 16,3% оттегі, 4% көмірқышқыл газы, 79,7% азот бар (бұл сандар құрғақ ауаға қайта есептеледі, яғни шығарылған ауа әрдайым қаныққан су буын алып тастайды). Шығарылған ауаның құрамы өте тұрақсыз; бұл организмнің зат алмасу қарқындылығына және өкпе желдету көлеміне байланысты. Бірнеше терең тыныс алу қозғалыстарын жасаған жөн, немесе, керісінше, дем шығаратын ауаның құрамы өзгеруі үшін дем алған жөн.Азот газ алмасуға қатыспайды, бірақ көрінетін ауадағы азоттың пайызы ингаляцияға қарағанда пайыздың оннан бір бөлігіне жоғары. Өйткені, шығарылған ауаның көлемі ингаляцияға қарағанда біршама аз, сондықтан аз мөлшерде бөлінетін азоттың бірдей мөлшері көп пайыз береді. Ингаляциялық көлеммен салыстырғанда шығарылған ауаның аз мөлшері көмірқышқыл газының оттегіге қарағанда біршама аз шығарылатындығымен түсіндіріледі (жұтылған оттегінің бір бөлігі ағзадан несеппен және термен шығарылатын қосылыстарды өңдеу үшін қолданылады).Альвеолярлы ауа қышқылдың көп пайызымен және оттегінің аз пайызымен шығарылатыннан ерекшеленеді. Орташа алғанда, альвеолярлы ауаның құрамы келесідей: оттегі 14,2—14,0%, көмірқышқыл газы 5,5— 5,7%, азот шамамен 80%. Альвеолярлы ауаның құрамын анықтау өкпедегі газ алмасу механизмін түсіну үшін маңызды. Холден альвеолярлы ауаның құрамын анықтаудың қарапайым әдісін ұсынды. Қалыпты тыныс алғаннан кейін зерттелетін адам ұзындығы 1-1,2 м және диаметрі 25 мм түтік арқылы тереңірек дем шығарады.түтік арқылы шығатын ауаның алғашқы бөліктерінде зиянды кеңістіктің ауасы болады; түтікте қалған соңғы бөліктерде альвеолярлы ауа болады. Талдау үшін газ қабылдағышқа түтіктің аузына жақын бөлігінен ауа алынады.Альвеолярлы ауаның құрамы дем алу немесе дем шығару биіктігінде талдау үшін ауа сынамасын алу жүргізілгеніне байланысты біршама ерекшеленеді. Егер сіз қалыпты тыныс алудың соңында тез, қысқа және толық емес дем шығарсаңыз, онда ауа сынағы өкпені тыныс алу ауасымен толтырғаннан кейін альвеолярлы ауаның құрамын көрсетеді, яғни.тыныс алу кезінде. Егер сіз қалыпты дем шығарғаннан кейін терең дем шығарсаңыз, онда үлгі дем шығару кезінде альвеолярлы ауаның құрамын көрсетеді. Бірінші жағдайда көмірқышқыл газының пайызы біршама аз болады, ал оттегінің пайызы екіншісіне қарағанда біршама көп болады. Мұны альвеолярлы ауадағы көмірқышқыл газының пайызы орташа есеппен 5,54, ал дем шығару соңында 5,72 болатындығын анықтаған Холден тәжірибелерінің нәтижелерінен көруге болады.Осылайша, альвеолярлы ауадағы көмірқышқыл газының тыныс алу және дем шығару кезінде салыстырмалы түрде аз айырмашылық бар: тек 0,2—0,3%. Бұл көбінесе қалыпты тыныс алу кезінде, жоғарыда айтылғандай, өкпе альвеолаларындағы ауа көлемінің тек 1/7 бөлігі ғана жаңаратындығымен түсіндіріледі. Альвеолярлы ауа құрамының салыстырмалы тұрақтылығы үлкен физиологиялық мәнге ие. Адам үйден тыс жерде (немесе жақсы желдетілетін жерлерде) дем алатын атмосфералық ауа құрамында 20,94% оттегі, 0,03% көмірқышқыл газы, 79,03% азот бар. Адамдарға толы жабық жерлерде ауадағы көмірқышқыл газының мөлшері біршама жоғары болуы мүмкін.Шығарылған ауа құрамында орта есеппен 16,3% оттегі, 4% көмірқышқыл газы, 79,7% азот бар (бұл сандар құрғақ ауаға қайта есептеледі, яғни шығарылған ауа әрдайым қаныққан су буын алып тастайды). Шығарылған ауаның құрамы өте тұрақсыз; бұл организмнің зат алмасу қарқындылығына және өкпе желдету көлеміне байланысты. Бірнеше терең тыныс алу қозғалыстарын жасаған жөн, немесе, керісінше, дем шығаратын ауаның құрамы өзгеруі үшін дем алған жөн.Азот газ алмасуға қатыспайды, бірақ көрінетін ауадағы азоттың пайызы ингаляцияға қарағанда пайыздың оннан бір бөлігіне жоғары. Өйткені, шығарылған ауаның көлемі ингаляцияға қарағанда біршама аз, сондықтан аз мөлшерде бөлінетін азоттың бірдей мөлшері көп пайыз береді. Ингаляциялық көлеммен салыстырғанда шығарылған ауаның аз мөлшері көмірқышқыл газының оттегіге қарағанда біршама аз шығарылатындығымен түсіндіріледі (жұтылған оттегінің бір бөлігі ағзадан несеппен және термен шығарылатын қосылыстарды өңдеу үшін қолданылады).Альвеолярлы ауа қышқылдың көп пайызымен және оттегінің аз пайызымен шығарылатыннан ерекшеленеді. Орташа алғанда, альвеолярлы ауаның құрамы келесідей: оттегі 14,2—14,0%, көмірқышқыл газы 5,5— 5,7%, азот шамамен 80%. Альвеолярлы ауаның құрамын анықтау өкпедегі газ алмасу механизмін түсіну үшін маңызды. Холден альвеолярлы ауаның құрамын анықтаудың қарапайым әдісін ұсынды. Қалыпты тыныс алғаннан кейін зерттелетін адам ұзындығы 1-1,2 м және диаметрі 25 мм түтік арқылы тереңірек дем шығарады.түтік арқылы шығатын ауаның алғашқы бөліктерінде зиянды кеңістіктің ауасы болады; түтікте қалған соңғы бөліктерде альвеолярлы ауа болады. Талдау үшін газ қабылдағышқа түтіктің аузына жақын бөлігінен ауа алынады.Альвеолярлы ауаның құрамы дем алу немесе дем шығару биіктігінде талдау үшін ауа сынамасын алу жүргізілгеніне байланысты біршама ерекшеленеді. Егер сіз қалыпты тыныс алудың соңында тез, қысқа және толық емес дем шығарсаңыз, онда ауа сынағы өкпені тыныс алу ауасымен толтырғаннан кейін альвеолярлы ауаның құрамын көрсетеді, яғни.тыныс алу кезінде. Егер сіз қалыпты дем шығарғаннан кейін терең дем шығарсаңыз, онда үлгі дем шығару кезінде альвеолярлы ауаның құрамын көрсетеді. Бірінші жағдайда көмірқышқыл газының пайызы біршама аз болады, ал оттегінің пайызы екіншісіне қарағанда біршама көп болады. Мұны альвеолярлы ауадағы көмірқышқыл газының пайызы орташа есеппен 5,54, ал дем шығару соңында 5,72 болатындығын анықтаған Холден тәжірибелерінің нәтижелерінен көруге болады.Осылайша, альвеолярлы ауадағы көмірқышқыл газының тыныс алу және дем шығару кезінде салыстырмалы түрде аз айырмашылық бар: тек 0,2—0,3%. Бұл көбінесе қалыпты тыныс алу кезінде, жоғарыда айтылғандай, өкпе альвеолаларындағы ауа көлемінің тек 1/7 бөлігі ғана жаңаратындығымен түсіндіріледі. Альвеолярлы ауа құрамының салыстырмалы тұрақтылығы үлкен физиологиялық мәнге ие. 9. Қорғаныштық тыныс рефлекстері жүктеу/скачать 0,62 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|