Физиологиялық тістемнің түрлері Физиологиялық
Тіласты безі, glandula sublіngualіs
жүктеу/скачать 14,6 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Жіпше тәрізді бүртіктер
- Науаша тәрізді бүртіктер
| Тіласты безі, glandula sublіngualіs, Ауыз қуысы шырышты қабатының астында орналасады. Бездің үлкен өзегі жақасты безінің өзегімен қосылып тіласты бүртігіне ашылады.
Тіл бүртіктері Тілдің үстіңгі және бүйір беттерінің кілегейлі қабықтарының көптеген шығыңқы келген түстары болады, олар бүртіктер деп аталады. Бүртіктер жіпше тәрізді (papillae filiformes), саңырауқұлақ төрізді (papillae fungiformes), науаша тәрізді (papillae valatae) және жапырақша тәрізді (papillae folitae) больп бөлінеді. Жіпше тәрізді бүртіктер Жіпше тәрізді бүртіктер— ең көп больп, молынан кездесетін бүртіктер,тілдің үзына бойғы жотасында кездеседі, әсіресе науа тәрізді бүртіктердің иіліп бүрыш жасаған түстарында шоғыр-ланған болады. Олар конус тәрізді өсінділер жасап, бірнеше топтар түзеді, үзындығы 0,3 мм болады .Жіпше тәрізді бүртіктер бір-біріне тығыз жабыса орналасады да, содан тілдің үсті бархыт сияқтанып түрады. Олардың арқауын меншікті тақташасының үлпасы түзеді, оларды алғашқы бүртіктер деп атайды. Осы алғашқы бүртіктердің үбасынан 5-тен 20-ға дейіи қосымша бүртіктер таралады, бүл бүртіктер жіңішке келген дәнекер үлдаларынан пайда болады да, олар эпителийге тығыз байланысады. Бұл жіпше төріздес бүртіктер сырт жағынан көпқабатты жалпақ мүйізденетін эпителиймен жабындалған. Осы жіпше тәрізді бүртіктердің эпителийінен торшалардың түлеп сыпырыльыптүсуі физиологиялық процестерді, регенрацияны білдіреді. Ac қорыту органдарының қызметі бүзьлғанда эпителийдің үстіңгі беттеріндегі торшалардың түлеуі баяулайды, сөйтіп жіпше тәріздес бүртіктердің үштарындағы торшалар түлемей жинақталып қалады. Науаша тәрізді бүртіктер Бұл бүртіктер тілдің үтіңгіі бетінде, тіл түбірі мен тілдің жуан денесінің шекаралығында ,үзындығы I—1,5 мм, диаметрі 1—3 мм-дей, саны 6-дан 15-ке дейін болып орналасып жатады. Олар басқа бүр-тіктерге қарағанда тілдің үстінен шығьщқырап түрмайды, қайта оның қалың қабатына батыңқы орналасқан больш келеді. Науа тәріздес бүртіктер жіңішке болады да, одан жоғары жағыньщ ені жалпақ бо-лып, кілегей қабықпен бір деңгейлес орналасады (60-сурст). Әрбір бүртік кілегейлі қабықтың білігімен көмкеріледі. Осы білік науа төрізді бүртіхті шүңғыл әрі тар жапсар-науа арқылы бөліп түрады (осыдан барып науа тәрізді немесе білікпен көмкерілген бүртік деген атау пайда болып отыр). Науа тәріздес бүртіктер мен оларды қоршап түрған біліктердің бүйірін қалтамалал түрған көпқабагш жалпақ эпителийдің қалың қабатында көптеген дөмдік түйіндер орналасьш жатады. Сол жапсарға белокты сілекей бездердің сағасы (өзегі) келіп ашылады. Ал, бүл бездердің соңғы бөлімдері түйшнің табанында, көлденең жолақты бүлшық ет будаяары арасында орналасқан. Осы бездердщ шығарған сөлі бүртіктің жапсар-науасын жуып-шайьш, ас қалдшагарынан, микроорганизмдерден және түлеп қопсыған үстщгі эпителий торшаларынан тазартып отырады.Науа тәрізді бүртіктер мен біліктердің дәнекер улпаиарыцда ретсіз жатқан миоциттердің будалары жиі кездесіп отырады. Бүл миоцит-тер жиырьшған кезде бүртік пен білік жақындасады. Бүл қүбьшыс-тың мөні — тағамдық заттардың дәмдік бүртіктермен етенс жақындасуын қамтамасыз ету болып табылады. жүктеу/скачать 14,6 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|