Физиологиялық тістемнің түрлері Физиологиялық
Саңырауқулақ тәрізді,жапырақ тәрізді бүртіктер
жүктеу/скачать 14,6 Mb.
|
АнатНурайка
| Саңырауқулақ тәрізді,жапырақ тәрізді бүртіктер
Саңырыуқулақ тәрізді бүртіктер:Тілдің бүйір беттерінде,арқашығында шашыранды түрде ал тіл ұшында топталып орналасқан.Олардың қызметі:Тамақтың тәтті және қышқыл дәмін сезу.Жапырақ тәрізді бүртіктер:Тілдің бүйір беттерінде орналасқан.Қызметі:Тұздыны,тәттіні сезү Дәмдік бүртіктердің өзі сопақша келген денешіктер турінде бо-лады, олардың үзындығы 0,08 мм, ені 0,04 мм, 40—60-ы бір-біріне тығыз орналасқан торшалар больш келеді. Олардың арасьшан дөмді сезу — сенсорлық, тіректі к-с үйемелдеуші жөне б а з а л ь д і деген торшалар түрлерін ажыратады. Бүл дөм еезу бүртіктер өз астарында жатқан дәнекер үлпасымен базальді мембра-на арқылы бөлініп түрады. Дәмдік бүртіктің үшы тіддің үстіңгі бетімен д ә м д і к с а ң ы л a y (poms gustatorius) тесіктері арқылы байланы-сады, ал олардың өзі кішкене ғанашүңқыршаққа - д әмдік шу ң~ қ ы р г а тіредеді, оның жақтаулары дөмді сезу — сенсорлық және тіректік-сүйемелдеуші торшалардан түрады. Ауыз қуысының түбі. Шекарасы Ауыз қуысының түбін құрайтын бұлшықеттер 61.Ауыз қуыс түбінің кеңістіктері Мұрын қуысы Мұрын қуысының қабырғалары мен сүйектері Мұрын маңы қойнаулары. Кызметі Мұрын жанындағы қойнаулар Мұрын жанындағы қойнаулар ауаны желдетуде қосымша қызмет атқарады,олар мұрынның шырышты қабатының тікелей жалғасы болып табылады.Ауамен қамтамасыз ететін қосалқы қуыстар жақ, маңдай,торлы және сына тәрізді сүйектердің қалың жерлерінде орналасады.Барлық қуыстар жұп болып келеді және мұрын қуысынан сүйекті пластинкалар арқылы бөлініп тұрады.Тек жіңішке тесіктер арқылы ғана мұрын қуысымен жалғасады. Оларда шырышты бездер жоқ жіне тамырлармен аз ғана жабдықталған.Кірпікшелі эпителий бар жұқа шырышты қабықпен қапталған. Мұрын қуысынын жанында жалпы төрт қойнау бар Жоғарғы жақсүйек Торлы сүйек Сына тәрізді Маңдай қойнауы қойнауы ұяшықтары қойнау Сына тәрізді қойнау. Қабырғалары, мұрын куысымен байланысы Маңдай қойнауы. Қабырғалары, мұрын куысымен байланысы Жоғары жақ койнауы «автор бойынша». Қабырғалары, мұрын қуысымен байланысы Торлы қойнау. Қабырғалары, мұрын қуысымен байланысы Торлы қойнаулар торлы сүйектің ауа жүретін жасушалары болып саналады, бұлар маңдай және сына тәрізді қойнаулардың аралығында орналасқан. Торлы жасушалар сыртынан көз ұясының жұқа қағазды пластинкасымен шектеседі, ал торлы қойнаудың медиалды қабырғасы мұрын қуысының латералды қабырғасының бір бөлігі болып табылады. Торлы жасушалардың саны, көлемі және орналасуы әртүрлі болып, орташа олар әр жақтарында 8-10 болады. Торлы қойнаудың үстіңгі қабырғасы әртүрлі ұзындықта бассүйектің алдыңғы шұңқырымен шектеседі. Сонымен қатар жиі болып торлы лабиринттің жасушалары тесік- тесік пластинканың сыртында, оның екі жағында орналасады, бұл жағдайда бассүйек қуысымен және мұрын қуысы аралығының шекарасы lamina cribrosa және торлы сүйек күмбезі болады. Жұтқыншақтың қабаттық құрылымы Жұтқыншақтың бұлшықеттік қабаты Жұтқыншақ артқы кеңістік.Шекарасы Таңдай бадамша безі Таңдай бадамша бездері– лимфоидты тіннің жұпты жиналуы (организмнің қорғаныс серпіні үшін жасушалар өндіретін тін), жұтқыншақтың (ауыз қуысының арты) және ауыз аумағында орналасқан. Бұл бадамша бездер екі сопақша дене түрінде болады. Олардың әрқайсысы шырышты қабықшаның бірнеше қатпарларынан тұрады. Шырышты қабықшаның көпқабатты жазық мүйізденбейтін эпителиі шырышты қабықшаның меншікті табақшасына кіре орналасқан 10-20 шақты криптілерден немесе лакуналардан (тереңдемелер, ойықтар) тұрады. Лакуналар терең болады, әрі көп тармақталады. Бадамша бездердің эпителиінде, әсіресе криптілерде орналасқан, көптеген лимфоциттер, макрофагтар, кейде плазмоциттер орныққан, ол жерде лангерганстың антигентаныстырушы жасушасы да болады. Қабыну кезінде (лакунарлық ангина) лакуналарда өлген лейкоциттерден, эпителий жасушаларынан және микроорганизмдерден тұратын ірің жиналады. Шырышты қабықшаның меншікті табақшасында лимфоидты түйіншелер (фолликулалар), түйіншеаралық және түйіншеүстілік диффузды орналасқан лимфоидты тін болады. Лимфоидты түйіншелер ірі көбею орталығынан (в-лимфоциттердің бласттрансформация орыны) және есте сақтау в-лимфоциттерінен тұратын мантиялық аймақтан (тәжден) құралған. Фолликулаларда макрофагтар және антигендітаныстырушы (антигенпредставляющие) қызметін атқаратын фолликулярлық дендритті жасушалар орналасады. Түйіншелердің арасының аймақтарында т-лимфоциттердің бласттрансформациясы және пісіп-жетілуі өтетін жер (т-аймақ) бар. Бұл жерде биік эндотелиі бар, лимфоциттердің миграциясына жауапты посткапиллярлық венулалар болады. В-аймақтарда орналасқан плазмоциттер негізінен а класының иммуноглобулиндерін өндіреді, бірақ кейде басқа кластардың да иммуноглобулиндерін бөле алады. Меншікті табақшаның түйіншеүстілік дәнекер тінінің құрамында диффузды орналасқан лимфоциттер, плазмоциттер және макрофагтар көп болады. Криптілер аймағындағы эпителий лимфоциттер және түйіршікті лейкоциттермен қанықтырылған. Лимфоциттер астың құрамындағы антигендер туралы мәліметті алып, лимфоидты тінге қайта оралады да плазмоциттердің пайда болуына және секреторлық антиденелердің өндірілуіне түрткі болады. Бадамша бездер сыртынан капсуламен қапталған, оны шырышасты қабықшаның бөлігі ретінде де қарастыруға әбден болады. Шырыш асты қабықшада шырышты кіші сілекей бездерінің аяққы бөлімдері орналасады. Бұл бездердің шығару өзектері эпителийдің үстіне криптілердің арасында ашылады. Капсуладан және шырышасты қабықшалардан сыртқа қарай көмекейдің бұлшық еті орналасады. жүктеу/скачать 14,6 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|