Фотосинтез журналы issn1254- 4892 (басылым) Баспагері
Жасушадағы тыныс алмасу реакцияларының локализациясы
жүктеу/скачать 6,95 Mb.
|
| Жасушадағы тыныс алмасу реакцияларының локализациясы
32 Тыныс алудың жеке кезеңдері өсімдік жасушасының әр түрлі бөліктерінде жүзеге асырылады. Бұл ферменттердің организмге тән метаболизм функцияларымен жеке органоидтарда таралуымен анықталады. Ферменттер жүйесінің локализациясын, топографиясын зерттеу сонымен қатар жасушаның жеке бөліктерінің өзара әрекеттесуін, сондай-ақ жеке метаболиттердің өзара әрекеттесу мүмкіндігін түсіну үшін үлкен маңызға ие. Цитоплазмада гликолиз процесін және пентозофосфат жолын катализдейтін ферменттер бар. Митохондрия матрицасында гликолиз ферменттерінің де болатындығы туралы дәлелдер бар. Кребс циклінің ферменттері негізінен митохондриялық матрицада шоғырланған. Тыныс алу тізбегінің ферменттері белгілі бір дәйектілікпен ішкі митохондриялық қабықшаға тоқылады. Ішкі митохондриялық мембрананың жалпы ақуызының шамамен 20-25% протондар мен электрондардың ауысуына қатысатын ферменттік белоктардан тұрады. Тасымалдаушы ферменттер әр топ тәуелсіз бірлік - тыныс алу ансамблін бейнелейтін етіп топтастырылған деп болжануда. Митохондрияда мембранада біркелкі таралған бірнеше мың осындай жиынтық болуы мүмкін. Митохондрияның ішкі қабығында фосфорлану процесін қамтамасыз ететін ферменттер де (АТФ синтазы) локализацияланған. ATP тасымалдаушысы да сол жерде шоғырланған. Осының арқасында митохондрияда түзілген АТФ олардан бөлініп, жасушаның басқа бөліктерінде қолданыла алады. Бұл кезде сол тасымалдаушы АДФ-ті митохондрияның ішкі кеңістігіне өткізуді жүзеге асырады. Пирув қышқылы және Кребс циклінің кейбір органикалық қышқылдары ішкі мембрана арқылы да енеді. Фосфаттардың митохондрияға өтуін белгілі бір тасымалдаушы жүзеге асырады. Сонымен бірге ішкі мембрана NAD және NADP коферменттері және кейбір басқа заттар үшін өткізбейді. Никотинамид коферменттерінің бір бөлігі цитоплазмада гликолиз кезінде қалпына келеді. Олардың тотығуын жүзеге асыру үшін арнайы механизмдер бар. Өсімдіктерде NADH дегидрогеназы, оның әсерінен NADH тыныс алу тізбегіне ене алады, ішкі қабықтың сыртқы бетінде локализацияланған. Сыртқы NADH дегидрогеназы болмаған кезде NADH-ны ішкі мембранаға беру шаттл механизмін қолдана отырып жүзеге асырылады. Бұл механизмнің мәні келесіде. Цитоплазмада түзілген NADH фосфодиоксиацетонмен әрекеттесіп, оны глицерофосфатқа дейін төмендетеді. Глицерофосфат мембранаға еніп, сутектен флавиндегидрогеназаға дейін және ол арқылы тыныс алу тізбегіне өтеді. Бұл жағдайда глицерофосфат қайтадан фосфодиоксиацетонға айналады, ол митохондрияны цитоплазмаға қалдырады және қайтадан NADH + H + тотықсыздануына ұшырайды. Мембраналар арқылы энергия эквиваленттерін берудің ұқсас механизмі хлоропластарда табылған. Сонымен, заттардың әртүрлі бөлімдерге таралуы да, олардың арасындағы өзара байланыс та жасушада жүзеге асырылады. Жасуша ядросында жүретін процестердің 33 энергиямен қалай қамтамасыз етілуі маңызды мәселе. Шамасы, АТФ цитоплазмадан ядроға ішінара енеді. Ядрода өзінің тыныс алу ферменттері де бар. Осылайша, нуклеоплазмада гликолиз ферменттері табылды. Митохондрияға ұқсас тыныс алу тізбегінің ферменттері ядрода жұмыс істейтіні туралы дәлелдер бар. Сонымен, тыныс алу ферменттері хлоропластарда да кездеседі. жүктеу/скачать 6,95 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|