«Функционалдық сауаттылық – білім беру сапасының көрсеткіші» жаратылыстану-математикалық цикл және бастауыш сынып пәндері

102 
3. http://wikimapia.org/10754295/ru/%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B0-
%D0%90%D0%BA%D0%B1%D0%B5%D1%82 

103 
БИОЛОГИЯ САБАҒЫНДА ФУНКЦИОНАЛДЫ САУАТТЫЛЫҚТЫ 
ҚАЛЫПТАСТЫРУ 
Назира Сайлауовна Алипова, 
Екібастұз қ. № 17 жалпы орта білім беретін мектебі 
 
Аннотация. 
Мақалада 
биология 
сабағындағы 
функционалды 
сауаттылықты қалыптастырудың негізгі бағыттары қарастырылады. 
Кілт сөздер: функционалды сауаттылық, құзыреттілік 
 
Функциональды сауаттылық дегеніміз «Бар ғылымның бастауы – мектеп 
сондықтан біздің басты мақсатымыз – білім сапасын жақсарту» Н.Ә.Назарбаев.
«Функционалды сауаттылық» термині алғаш рет 1957 жылы ЮНЕСКО 
құжаттарында пайда болған. Білім алушылардың функциональдық 
сауаттылығын дамыту – бүгінгі заманның басты талабы. 
Функциональды сауаттылық – жеке тұлғаның әлеуметтік, мәдени, саяси 
және экономикалық қызметтерге белсене араласып, өмір бойы білім алуына 
ықпал ететін базалық факторы. Қазіргі кезде жаһандану заман талабына сай 
болып отыр. Белсенділік, шығармашылық тұрғыда ойлау білу, шешім қабылдай 
білу, өз кәсібін дұрыс таңдай алуға қабілеттіліктің болуы. Жалпы білім беретін 
мектептерде рухани тұрғысынан дамыған азаматын қалыптастыру, физикалық 
құбылмалы әлемде әлеуметтік бейімделуін қамтамасыз еттені білім алудағы 
қажеттіліктерін қанағаттандыру болып табылады.
Функциональды сауаттылық : 
- оқушылардың сыртқы ортамен қарым- қатынас жасау қабілеті,
- оқушылардың өзгермелі өмірге бейімделуінің шарты.
- оқушылардың әлеуметтік мәдени дамуының өлшемі.
- оқушылардың әлеуметтік дағдыларын дамытудың негізі. 
- оқушылардың білім, білік дағдыларының құзіреттілікке ұласу жолы. 
- оқушылардың жеке бас қабілеттерін дамытудың тетігі. 
- оқушылардың қатысымдық ақпараттық проблемалардың шешімін табу 
құзіреттіліктерінің бірлігі. 
Функционалдық сауаттылық қалыптастырудың әдістері: 
- Мән беріп оқыту технологиясы 
- Диалогтік оқыту 
- Сұрақ – жауап әдісі 
- Ойын түрлері 
- Блум жүйесі 
- Сатылай кешенді талдау технологиясы.
Биология сабақтарында оқушылардың ойлау қабілетін, мәдениетін, 
интелектуалды дағдыларын функционалды сауаттылығын қалыптастыруға 
бағытталған. Бұл жұмыстарда берілген материалдар оқушылардың әр түрлі 
деңгейдегі функционалды сауаттылығына талдау жасау арқылы оқушының 
қалыптасқан оқу, білу құзіреттілігінің өлшем бірлігі ретінде қолдануға болады.

104 
Функционалдық сауаттылық оқушылардың танымдық қабілеттерінің 
деңгейінжәне оқушылардың өнімді жұмысының көрсеткішін білім деңгейі 
ретінде қарастырады. Бұл деңгей өмірдің әр түрлі саласындағы тапсырмаларды 
шешуде мектептік білім мазмүнының қолданбалық сипатына және 
оқушылардың игерген біліміне негізделеді. Сондықтан, қоғамдағы өмірлік пен 
практикалық іс-әрекеттердің дағдылары мен әлеуметтік іс-тәжірибені меңгеру 
үшін оқушылардың білім алу барысында негізгі және пәндік құзыреттіліктері 
қалыптасуы тиіс. Мектептің алдында тұрған үлкен мәселе – шынайы өмірге 
белсенді, әлеуметтік жауапкершілігі жоғары, ой – өрісі кең, сауатты, танымдық 
әрекетке қызығушылығы мол оқушы білімнің қолданбалылығын дамытуды 
қамтамасыз ету. Функционалды сауатты болу үшін оқу және жазу, 
жаратылыстану ғылымдарындағы, математикалық, компьютерлік отбасылық 
өмір, денсаулық және тағы басқа сауаттылықтар қалыптастыру қажет соның 
негізінде өмірлік дағдылар қалыптасады. Жалпы адам баласы есту, көру, ұстап 
көру, сезу және иіскеу арқылы есте сақтайды. Кейбір оқушылар жазбашаға, 
кейбірі ауызшаға қабілетті болып келеді. Биология сабақтары оқушылардың
мәдениеттін, ойлау интелектуалды дағдыларын сонымен қатар функционалды 
сауаттылығын қалыптастыруға бағытталған. Бұл жұмыстарда берілген 
материалдар оқушылардың әр түрлі деңгейдегі функционалды сауаттылығына 
талдау жасау арқылы оқушының қалыптасқан оқу – білу құзіреттелігінің XXI 
ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері. Мұғалім мен оқушының іс-
әрекетінің байланысын әр түрлі кезеңдерде функционалды сауаттылығының 
қалыптасуын мақсаттылық, жоспарлау, шешім қабылдау, орындау, нәтижеге 
баға беру арқылы жүзеге асыруға болады. Биология сабақтарында алғашқы 
сауаттылықтың қалыптасу кезеңдерімен жүзеге асады. Биологиялық білім 
қазіргі жағдайда ерекше рөл атқарады. Біз экологияға іргелі биологиялық 
ғылым ретінде қойылатын талаптарға сәйкес экологиялық білім беруді де 
қосамыз. Бір жағынан, дәл осы білім беру және табиғатты сақтау миссиясын 
жүзеге асырады, адамзаттың қауіпсіздігі мен өмірінің кепілі болып табылады. 
Екінші жағынан, соңғы онжылдықта қоғамның сапалы дамуына деген үміт 
биология ғылымының жетістіктерімен байланысты. Мұның бәрі биологиялық 
білім берудегі өзгерістермен қатар жүру керек, бұл оны халықтың қалың 
тобына қажет етеді. Биология сабағында әр түрлі тапсырмаларды тиімді етіп 
орындау оқушылардың білімін күшейтеді. Биология сабағында осындай 
тапсырмаларды қолдануға болады. 

жүктеу/скачать 3,39 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: