«Функционалдық сауаттылық білім беру сапасының көрсеткіші» жаратылыстану-математикалық цикл және бастауыш сынып пәндері
ЖАҢАРТЫЛҒАН БІЛМІ МАЗМҰНЫ: БАСТАУЫШТА МАТЕМАТИКА
жүктеу/скачать 1,08 Mb.
|
«Функционалдық сауаттылық – білім беру сапасының көрсеткіші» жар-emirsaba.org
- Бұл бет үшін навигация:
- Кілт сөздер
| ЖАҢАРТЫЛҒАН БІЛМІ МАЗМҰНЫ: БАСТАУЫШТА МАТЕМАТИКА
ПӘНІНЕН ФУНКЦИОНАЛДЫҚ САУАТТЫЛЫҚТЫ АРТТЫРУ ЖОЛДАРЫ Гаухар Жанатовна Латыпова, Павлодар қ, №37 жалпы орта білім беру мектебі Аннотация. «Біздің балалар оқи алады! Бірақ оқығанын түсінбейді...»- ғалымдар оқу сауаттылығы саласындағы халықаралық PISA зерттеуінің нәтижелеріне сүйене отырып, осындай қорытынды жасады. Сондықтан өмірдеің кез-келген саласына шын мәнінде және өнімді түрде сәйкес келетін тілдік тұлғаны оқытудың жаңа форматын қамтамасыз ететін бір тактика жасалу керек. Ең алдымен оқушылардың ынтасын арттырып, құзіреттіліктерін дамытатын деңгейлік сипаттағы қосымша тапсырмаларды құрастыруды талап етеді. Кілт сөздер: математика, бастауыш сынып, функционалдық сауаттылық. Қазіргі таңда білім беру саласында тың өзгерістер орын алып жатыр. Жаңартылған білім беру мазмұны бағдарламасының енгізілуі осыған дәлел. Бұл бағдарламаның басты мақсаты: заман талабына сай жеке тұлғаны тәрбиелеу. Ал заман талабына сай жеке тұлғаны қалыптастыру бәсекеге қабілетті, сауаттты, құзіретті және білікті азаматтарды дайындау мұғалімдерге қойылатын талап сандық-сапалық тұрғыдан арта түсті. Оқушыларды білім берудегі басты бағыт оларды ауыспалы, қарқынды дамып жатқан өзгермелі қоғамда өмір сүруге бейімдеуге, теориялық алған білімдерін іс жүзінде қолдана алуға үйрету. Бастауыш сынып оқушыларының функционалдық сауаттылығын қалыптастыруда «функционалдық сауаттылық», «құзіретті тұлға», «функционалды сауатты тұлға» сияқты ұғымдар көп қолданылады. Функционалдық сауаттылық дегеніміз-адам өзінің оқу және жазу дағдыларын қоғамда, әлеуметтік ортада, қарым-қатынаста қолдана білу қабілеті. Яғни ортамен қарым-қатынасқа түсуге мүмкіндік беретін және сол ортаға тез бейімделуіне жағдай туғызу деген сөз. Басты қабілет-адам мәтіндерден өзіне қажетті ақпаратты іріктеп алуы және оны басқаға жеткізе алу дағдылары. Бұл функционалдық дағдылар мектеп қабырғасында, бастауыш буыннан басталады. Бастауыш сынып білім алудың фундаменті болғандықтан, оқушылардың функционалдық сауаттылығын арттыру өзекті болып табылады. [1] Функционалдық сауаттылықтың бірнеше негізгі түрлері бар: - Сөйлеу әрекетінің барлық түрлерінде еркін сөйлеуді көздейтін коммуникативтік сауаттылық; басқа біреудің ауызша және жазбаша сөзін барабар түсіну қабілеті және өз ойын өз бетінше жеткізе алу; - Ақпараттық сауаттылық-оқулықтар мен анықтамалық әдебиеттерден ақпаратты іздеу, интернеттен және білім беру дискілерінен, сондай-ақ 6
және оны әртүрлі тәсілдермен ұсыну қабілеті. - Іс-әрекет сауаттылығы-ұйымдастырушылық қабілеттер мен дағдылардың көрінісі, іс-әрекетке мақсатын қою және ауызша тұжырымдау, жоспарлау және қажет болған жағдайда оны өзгерту, осы өзгерістерді ауызша дәлелдеу, өзін-өзі бақылауды, бағалауды жүзеге асыру, түзету және т.б. «Математика» пәні бойынша оқу іс-әрекетінде функционалдық сауаттылықты дамыту мүмкіндіктерін қарастырайық. Оқу пәні арифметикалық санау дағдыларын қалыптастыруды, геометрия негіздерімен таныстыруды, заттардың жазықтықта орналасқан жерін тану және осы орынды тілдік құралдар арқылы белгілеу дағдысын қалыптастыру: төмен, жоғары, арасында, қасында, артында, жақынырақ, әрі қарай; уақыт бойынша бағдарлаудың практикалық қабілеті, сюжеті өмірлік жағдайлармен байланысты мәселелерді шешу қабілеті. «Сауаттылық» терминінің өзі бұл зерттеуде белгілі бір мазмұнға ие. Мұнда сауаттылық деп бұл білімді мектеп бағдарламасының талаптары шеңберінде меңгеруді емес, математикалық білім мен біліктерді функционалды түрде пайдалана білуді айтады. Ал бұл қабілетті «функционалды математикалық сауаттылық» деп атауға болады. Сонымен, «математикалық функционалдық сауатттылық» -адамның өзі өмір сүріп жатқан әлемдегі математиканың рөлін анықтау және түсіну, дәлелді математикалық пайымдаулар жасау және математиканы бүгінгі және болашақты қанағаттандыратындай қолдану қабілеті. Қабылданған анықтамада «математикамен айналысу» қарапайым физикалық немесе әлеуметтік математиканы орындау дегенді білдірмейді (мысалы, дүкеннен сатып алынатын тауардан қайтарым сомманы санау емес). Бұл матемаиканы кең ауқымды мақсаттарға байланысты қолдануды білдіреді. [2] Математикалық функционалдық сауаттылық сонымен қатар әртүрлі жағдайларда математикалық есепті анықтау және шешу қабілетін, сондай-ақ мұндай әрекеттерді орындауға бейімділікті қамтиды, бұл көбінесе өзіне деген сенімділік пен қызығушылық сияқты мінез-құлық қасиеттерімен байланысты. Математика сабағында функционалдық сауаттылықты қалыптастыру дұрыс математикалық сөйлеусіз мүмкін емес. Сауатты, логикалық дұрыс математикалық сөйлеуді қалыптастыру үшін математикалық сөздік құрастыруды, математикалық диктант жазуды, сандарды, математикалық терминдерді дұрыс жазуға, айтуға және қолдануға бағытталған тапсырмаларды орындауға болады. Білім берудің бастапқы кезеңінде талдау, жинақтау, салыстыру, жалпылау, жіктеу, қорытындылау, жүйелеу, теріске шығару, шектеу сияқты логикалық әдістерді пайдалана отырып, әрбір баланың ойлау қабілетін дамыту ең бастысы. Бастауыш сыныпта функционалдық сауаттылықты қалыптастыру логикалық техника деңгейіне сәйкес келетін тапсырмаларды орындауға көмектеседі. [3] |