Г. К. Кенжебаев ҚазаҚстан тарихынан әңгімелер Жалпы білім беретін 11 жылдық мектептің 5-сыныбына арналған оқулық

63
заманнан бүгін бізге жеткен «Қыз қуу», «Көк-
пар», «Теңге алу» және басқа атүсті ойындары-
ның негізін ғұндар қалаған.
Ғұндардың тіршілігінде отырықшылық 
та, егіншілік те орын алды. Олар тарыны көп 
өсірген, оны тағам ретінде пайдаланған. Мал 
терісі мен жүннен киім, төсеніш жасап, киіз 
үйлерде тұрған. Бай, дәулетті ғұндар Қытайдан 
алдырған жібек матадан киім киген.
Ғұндар аңшылықпен айналысты. Жас ба-
лаларының өзі садақпен құс, аң атып үйренген. 
Соғыс кезінде тұтқынға түскен адамдарды құлға 
айналдырған. Олар үй қызметшісі, бақташы, 
қолөнерші және жер жыртушы болған.
Ғұндарда қолөнер кәсібі мен бейнелеу өнері 
де дамыды. Олар кен қазып, металл қорытты. 
Металл, сүйек, мүйіз, балшық пен ағаштан 
түрлі бұйымдар жасады. Ғұн қабірлерінен 
Қытай жібегі, айна, нефриттен жасалған заттар 
табылған. Бұл бұйымдар ғұндардың басқа ел-
дермен сауда-саттық жасағанын көрсетеді.
Ғұн тайпаларының бейнелеу өнері аң стилінде 
дамыды. Тас бетіне бұқа, бұғы, аққу бейнелерін 
салған. Бұқа – күш пен биліктің, бұғы – бақыт 
пен жақсылықтың нышаны, ал аққу – отбасын 
қорғаушы кие саналған.
Б.з.б. ІV ғасырдағы ғұн мемлекетінің әмірші-
сі 
Тұман болды. Ол Алтайдан Қырымға дейінгі 
ұлан-ғайыр аймақты мекендейтін ғұн тайпала-
рына 30 жылдай билік етті. Ол басқарып тұрған 
кезде мемлекет әлсіреп ыдырай бастайды да, 
бірнеше ұлыстарға бөлініп кетеді.
Тұман көрші елдермен көп соғысады. Қы-
тайлықтардан жеңіліске ұшырап, ғұн аума-
ғының біраз жерін оларға беруге мәжбүр бола-
ды. Тұманның екінші әйелі қытай қызы еді. Ол  
әйел мемлекет билігіне араласып, қытай 
дәстүрлерін енгізеді. Бұл әйел билік басына 
өз баласын отырғызуды ойлап, ғұн әйелінен 
Ғұндардың  
алтын тәжі
Қола қазан

64
туған балаларынан құтылуды қарастырады. 
Тұманның ұлы Мөдені өлтіруді ойластырып, 
осы ойына әмірші Тұманды да көндіреді. Бірақ 
бұл жүзеге аспай қалады. 

жүктеу/скачать 6,79 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: