Геофизическое исследование скважин каз
жүктеу/скачать 1,47 Mb. Pdf көрінісі
|
| каротаж (ДК) деп тау жыныстарының көрінерлік
диэлектрлік өтімділігін ( ε к
каротажды айтады. Ұңғымадағы жыныстардың көрінерлік диэлектрлік өтімділігі ε к
мен электрөткізгіштігін σ к өлшеу үшін жоғары жиілікті каротаж əдістері пайдаланылады. Ұңғымаға түсірілетін зонд үш катушкадан тұрады (генераторлық катушка Г, екі өлшеу катушкалар И 1 жəне И 2 ).
Генераторлық катушкамен қоздырылған толқынның бip бөлігі ұңғыма қабырғасынан шағылып, ал қалған бөлігі жыныстар арқ.ылы таралады. Ұзындығы ұңғыманың диаметрінен бірнеше есе артық зондтар үшін толқынның генераторлық катушкадан (Г) өлшеуші катушкаға (И) дейінгі жолы АВ,ВС жəне СД кесінділерінен тұрады.
АВ жəне ВС бөлімшелерінде ұңғыманың электрлік параметрлері əсерінен тербеліс амнлитудасы басылып жəне фазалық ығысу пайда болады. Екі өлшеуші катушка тіркелетін толқындар үшін ұңғыманың əсерін азайтады. Жоғары жиілікті өpicтің, -тіркелетін (жазылатын) салыстырмалы параметрлері: |h
| /h
z1 ; |h
z1 -h z2 | /h
z2 ; h
z1 /h
, мұндағы h -жиынтық өpicтің. амплитудасы; z 1 жəне z 2 бірінші жəне екінші өлшеуші катушкаларға дейінгі ара қашықтық; |h
|- қосымша (екінші) өpicтің амплитудасы; ∆ ϕ -бipiнші ( ϕ 1 ) жəне екінші ( ϕ 2 ) катушкалардағы тербеліс фазаларының айырымы. Əдетте, фазалар айырымы
а ф ∆ = − = ∆ ) ( 2 1 ϕ ,
мұндағы а ф - фазалық тұрақты (а ф = ω√εµ , ω =2 πƒ - өpicтің жиілігі; µ
µ = µ 0 = 4 π -10
7 Г/м жəне ε 0
-9 /36
⋅π Ф/м мəндерін орындарына қойсақ:
с
ф ε ω α =
32 мұндағы с =3 ⋅ 10 8 м/с; ε сол = ε / ε 0 , онда: z с отн ∆ = ∆ ε ω ϕ
Сонымен, диэлектрлік өтімділікті анықтау үшін ∆ ϕ мəнін анықтау ғана жеткілікті. Əр түрлі жиілікті өрістерді пайдалана отырып, фазалар айырымы мен өрістердің амплитудалар қатынастарын өлшеу арқылы диэлектрлік өтімділігін анықтауға болады. Ұңғымада диэлектрлік өтімділікті өлшеу үшін жоғары жиілікпен өрістің əр түрлі параметрлерін пайдалану арқылы толқынды диэлектрлік каротаж жүргізіледі Каротаждың бұл түрі ондаған мегагерц жиіліктерде фазалар айырымын (∆ ϕ ) өлшеуге негізделген. Анықталған ∆ ϕ мəні арқылы палетка көмегімен диэлектрлік өтімділік ε п.сол мəні анықталады. Толқындық электрлік каротаж аспабының негізгі параметрлері: жиілігі 60 немесе 43 МГц, өлшенетін параметрі sin (∆ ϕ /2), өлшенетін фазалар айырымының өзгеру диапазоны 0-180°. Өлшеу үшін үш элементті И l ,0,25И 2 0,75Г зонд пайдаланылады. Өлшеу дəлдігі 2-3° өлшенген sin (∆ ϕ /2) мəнінен ε п.сол
мəніне ауысу үшін арнайы палеткалар пайдаланылады. Бұл əдістің негізгі кемшілігі - кедергісі төмен (4-5 Ом ⋅ м-ден төмен) жыныстардың диэлектрлік өтімділігін өлшеу мүмкін емес. Сонымен қатар əдістің тереңдік қабілеті де аз (0,3-0,4 м), сондықтан оның нəтижесіне фильтраттың сіңу аймағы айтарлықтай əсер етеді. Диэлектрлік əдістер оқпаны өткізбейтін полиммерлік жəне асбо- цементтік құбырлармен қапталған немесе өткізбейтін ерітінділермен (ұңғыма жуатын) толтырылған ұңғымаларда каротаж жұмысын жургізу үшін пайдаланылады.
Негізгі əдебиет 1 нег. [73-89], 2 нег. [129-149] Қосымша əдебиет 1 қос. [107-117, 118-127]
Бақылау сұрақтары: 1.
Бүйірлік каротаж (БК) деген не? 2.
МБК-мен қандай мəселе шешіледі? 3.
Индукциялық каротаждың артықшылығы. 4.
ИК-мен не өлшенеді? 5.
БК-да қандай зондтар қолданылады? |