ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ ЖӘНЕ ӚЗІҢ

ГУМАНИТАРНЫЕ И СОЦИАЛЬНЫЕ НАУКИ
 
 
 
193 
В  данной  статье  рассматриваются  особенности  слабослышащих  детей  и  их  поиск  своего 
места  в  жизни,  социальная  адаптация,  формирование  себя  в  качестве  личности,  самооценка  и 
развитие.
 
Ощущение  психологического  дискомфорта,  ухудшение  общего  самочувствия,  наст
-
роения, активности у
 
неслышащих можно считать следствием низкого уровня сформированности 
умений  и
 
навыков  планирования,  самоконтроля,  организованности,  психологической  готовности 
к
 
труду. Становление  функциональных систем у
 
глухих в
 
среднем и
 
старшем школьном  возрасте 
на
 
новом  уровне  регулирования  приближают  функциональные  возможности  к
 
уровню  слышащих. 
При  обследовании  особенностей  психического  развития  детей  с  нарушенным  слухом  необходимо 
соблюдать  принцип  комплексности,  предполагающий  всестороннее  обследование  ребенка: 
состояние слуха, вестибулярного аппарата, развитие движений, особенности развития речи. При 
этом  нельзя  ограничиваться  аудиологическим  исследованием  состояния  слуха  ребенка,  которое 
позволяет судить о степени снижения слуха и его диапазоне. 
 
Ключевые  слова:  ограниченные  возможности,  психологические  особенности,  нарушения 
органов слуха  
 
 
PSYCHOLOGICAL FEATURES AND ASSESSMENT OF CHILDREN 
  VIOLATIONS OF HEARING 
 
Urdabaeva  L.E.  Candidate  of  Historical  Sciences,  Master  of  Psychology,  Associate  Professor, 
Kostanai State University. A.Baitursynov 
Baimagambetova A.A. - Undergraduate of two years of study, Kostanai State University. A.Baitursynov 
 
This article discusses the features of hearing impaired children and their search for their place in life, 
social adaptation, shaping itself as a personality, self-esteem and development. The feeling of psychological 
discomfort,  deterioration  of  the  general  state  of  health,  mood,  activity  in  deaf  can  be  attributed  to  the  low 
level  of  formation  of  skills  of  planning,  self-control,  organization,  psychological  readiness  for  labor.  The 
formation of functional systems of the deaf in the middle and senior school age to bring a new level of control 
to the level of functionality of the hearing. In a study of the features of mental development of children with 
hearing loss need to respect the principle of complexity, involving a comprehensive examination of the child: 
the  state  hearing,  vestibular  system,  the  development  of  the  movements,  particularly  the  development  of 
speech.  This  is  not  limited  to  the  study  of  audiological  condition  of  hearing  the  child,  which  gives  an 
indication of the degree of hearing loss and its range 
Key words: 
limited capacity,
 psychological peculiarities, hearing impairment 
 
Қазақстан  Республикасының  Президенті 
Нұрсұлтан  Әбішұлы  Назарбаев  «Қазақстан  –
 
2050»  стратегиясы  –
 
қалыптасқан  мемлекеттің 
жаңа саяси бағыты» жолдауында даму мүмкіндігі 
шектеулі  азаматтарды  қоғамдық  ортаға  кіріктіру 
мәселелеріне  зор  кӛңіл  бӛлу  қажет  екені  кӛрсе
-
тілген.«Мүмкіндігі  шектеулі  азаматтарымызға  кӛ
-
бірек  кӛңіл  бӛлу  керек.  Олар  үшін  Қазақстан  ке
-
дергісіз аймаққа айналуға тиіс. Бізде аз емес он
-
дай  адамдарға  қамқорлық  кӛрсетілуге  тиіс  –
 
бұл 
ӛзіміздің  және  қоғам  алдындағы  біздің  парызы
-
мыз.
 
Мүмкіндігі  шектеулі  жас  ұрпақты  тәрбие
-
леуде, оның бойындағы туа біткен табиғи мүмкін
-
діктерін  дамыту,  бағалау,  сенім,  үлгі  кӛрсету,  та
-
лап  ету  арқылы  жауапкершілігін  жетілдіруге,  ын
-
тымақтастық  педагогикасын  пайдалану  арқылы 
жеке  тұлғаны  қалыптастыруға  болады.  Атақты 
француз  жазушысы  және  философ
-
гуманисі  Ми
-
шель  де  Монтень  16  ғасырда  былай  деп  жазды: 
«Кереңдік
-
соқырлыққа  қарағанда  ауыр  мүгедек
-
тік.  Ол  адамды  басты  қасиеті 
- 
тез  және  еркін 
қарым
-
қатынастан айырады».
 
Медициналық сараптаманың нәтижесі бой
-
ынша,  мемлекеттің    даму  деңгейіне  қарамастан, 
бала жасындағылардың есту қабілетінің бұзылуы 
мен  жоғалуы  жиі  құбылыс  болып  табылады 
(шамамен,  1000  адамның  ішінен  16
-
17  жағдай),
 
сондықтан  осы  балалардың  бейімделуін  жетілді
-
ру қоғамда үнемі ӛзекті мәселе болып табылады.
 
Есту  органы  адам  организмінде  ӛте  үлкен 
рӛл атқарады.Негізінде адамның есту органы үш 
бӛлімнен  тұрады:  сыртқы,  ортаңғы  және  ішкі  құ
-
лақ.  Іштен  туа  біткен  сыртқы  құлақтың  зақымда
-
нуы  сирек  кездеседі.  Сыртқы  құлақтың  толық 
бітеліп  қалуын  «атрезия»  дейді.  Атрезия  сыртқы 
дыбыс  тесігінің  қабынуынан  болады.  Сыртқы  құ
-
лақтың  зақымдануына  сыртқы  дыбыс  тесігінде 
жиналып қалған құлық та жатады. Егер адамның 
құлағына  құлық  жиналып  қалса,  ол  маман 
дәрігерге баруы тиіс.
  
Ортаңғы  құлаққа  ауру  қоздырғыштар  енсе, 
ол  ауыр  зардаптарға  әкеліп  соқтырады.  Бұл 
жағдайда  ортаңғы  құлақ  қабынады.  Ол  әр  түрлі 
себептерден  болады,мысалы,  ангина,  грипп  ау
-
рулары.
 
Ішкі  құлақтың  зақымдалуы  мына
 
себеп
-
терге байланысты: қабыну процесінің ортаңғы құ
-
лақтан  ішкі  құлаққа  енуі,  инфекциялық  ауру
-
лар
-
дың асқынуы, ми қабынуының құлаққа таралуы.
 
Есту  органының  күшті  бұзылуы  бұл  –
 
ӛздігінен  немесе  емделудің  нәтижесінде  есту 
органының  жақсармауы.  Есту  органының  күшті 
бұзылуы іштен туа біткен және жүре пайда болуы 
мүмкін.  Іштен  туа  біткен  есту  органының  күшті 
бұзылуы сирек кездеседі. Оның себептері: тұқым 
қуалаушылық,  әйел  баласының  түрлі  дәрі
-

ГУМАНИТАРЛЫҚ ЖӘНЕ ӘЛЕУМЕТТІК ҒЫЛЫМДАРЫ
 
 
 
194 
дәрмектерді  қолдануы,  оның  инфекциялық  ауру
-
лармен ауруы.
  
Жүре
 
пайда  болған  себептер:  ортаңғы  құ
-
лақтың  күшті  қабынуы,  мұрын  және  жұтқыншақ 
аурулары, ауыр инфекциялық аурулар (менингит, 
скарлатина,  қызылша)  туылу  кезіндегі  баланың 
алған жарақаттары.
  
Есту  функциясының  бұзылу  дәрежесіне 
қарай есту жетіспеушілігі екіге бӛлінеді: кереңдер 
және  құлағының  мүкісі  бар  адамдар.Құлағының 
мүкісі  бар  адамдар  –
 
сӛз
-
сӛйлемді  қабылдаған 
кезде түрлі қиыншылықтардың кездесуі. Сӛз
-
сӛй
-
лемді қабылдағанда түрлі тәсілдер қолданылады 
(дауысты  қатты  шығару,  дыбыс  күшейткіш  при
-
борларды  қолдану,  нашар  еститін  адамның 
құлағына жақындап сӛйлеу).
 
Есту жетіспеушілігінің түрлеріне байланыс
-
ты  балаларды  екі  топқа  бӛледі:  кереңдер  және 
нашар еститіндер.
 
Кереңдердің ӛзі екі түрге бӛлі
-
неді:  біріншісі  сӛз  сӛйлеу  қабілетінен  айырылған 
кереңдер (керең
-
мылқаулар); екіншісі сӛз сӛйлеу 
қабілеті бар кереңдер (есту қабілетінен кеш айы
-
рылғандар).Баланың дамуы бұзылған кезде оның 
қоғамда  әлеуметтену  процесі  және
  
әрі  қарай 
бейімделуі  қиындайды.
 
Қамқорлаумен  қатар  ем
-
деу туралы ол қоршаған ортада «Ӛз орнын
  
таба 
ала  ма,  қанағаттанып  толықтай  ӛмір  сүре  ала 
ма?» деген сұрақ туады.Ол үшін не істеу  қажет? 
Бұл  үшін  мүмкіндігі  шектеулі  балаларды
 
әлеу
-
меттік  оңалту  және
  
бәрінен  бұрын
  
оларды 
белсенді  әрекет  пен  қоршаған  ортаны  тану  үшін 
мүмкіндік  беретін  шынайы  әрекеттерге  тарту 
қажет.
 
ХХ ғасырдың аса кӛрнекті ғалымы Л.С. Вы
-
готский  естімейтін  балалар  адам  тәртібінің  бар
-
лық  жиынтығына, яғни белсенді  ӛмірге қабілетті 
дегенді алға тартады.
 
Сонымен  қатар,  адамның  ӛзін
-
ӛзі  тануы 
үшін,  алдымен  ӛзіндік  «Мен»  кейіпін  қалыптас
-
тыру  қажет.  Бүкіл  әлемдегі  психологтар  мен  ұс
-
таздарды  жалпы  білім  беру  мектептерінде  оқи
-
тын  нақты  клиникалық  диагнозы  жоқ,  бірақ  оқуы 
мен  мінез
-
құлқында  айқын  қиындықтары  бар 
оқушылар  популяциясының  кӛбеюі  мазалайды. 
ҚР  Білім  және  ғылым  министірлігінің  кӛрсеткіш
-
тері бойынша бірінші сыныпқа қабылданған бал
-
алардың  60% 
-
да соматикалық және психофизи
-
калық дезадаптацияның қауіпі бар, және де олар
-
дың  35%
-
да  психикалық  жүйке
-
жүйесінің  айқын 
бұзылысы  балабақшаның  кіші  топтарында  анық
-
талған.  Бұл  балалардың  арасында  есту  қабілеті 
бұзылған  балалар  ерекше  орын  алады.  Бұл 
балалардың ӛмірде ӛз орынын табуы, әлеуметтік 
бейімделуі,  ӛзін  тұлға  ретінде  қалыптастыруы, 
ӛзін
 
–ӛзі бағалауы мен дамытуы –
 
қазіргі таңдағы 
ең күрделі мәселенің бірі.
 
Осыған байланысты бұл категориядағы ба
-
лаларды оқытуда оқытудыудың шарттарын анық
-
тау  және  де  оқытудың  барлық  кезеңдерінде 
психологиялық  қолдап  отыру  ерекше  маңызды.
 
Есту  қабілеті  бұзылған  балалардың  олардың 
тұлғалық  және  психикалық  дамуын  жан
- 
жақты 
қарастыратын
 
жұмыс бағыты қажет. Тұлғаның үй
-
лесімді  қалыптасуы  үшін,  баланың  ӛзін
-
ӛзі  баға
-
лауын дамыту үшін, міндетті түрде ӛзін қоршаған 
ортамен дұрыс қарым
-
қатынас орнауы қажет, ба
-
ланың қасында оны жақсы кӛретін және түсінетін 
ересек адам болу керек.
 
Алайда,  баланың  ақыл
-
ой  дамуының  кей
-
бір  бұзылушылықтары  бар  отбасында 
- 
бұл  ата
-
ана  трагедиясы.  Даму  мүмкіндігі  шектеулі  бала 
туу  отбасының  барлық  мүшелері  үшін  сынақ  бо
-
лып табылады.
 
Есту  қабілеті  бұзылған  балалардың  тұлға
-
лық  және  танымдық  қызметінің  жүйелі  психоло
-
гиялық  зерттеуі,  психикалық  дамудағы  бұзылыс
-
тарын  анықтау  арқылы  ғана,  дамуында  бұзылы
-
сы бар балалардың барлық психологиялық таны
-
мын қалыптастыратын  кешенді  түзету  –
 
дамыту
-
шылық
 
бағдарлама  құрастыра  алады.  Есту  қабі
-
леті бұзылған балалардың олардың тұлғалық жә
-
не психикалық дамуын жан
-
жақты  қарастыратын 
жұмыс бағыты қажет. Бұл жағдайда танымдық іс
-
әрекетінің
 
ерекшеліктері,  онтогенездегі  психика
-
ның  дамуы,  екіншілік  кемістіктің  айқын  дәреже
-
дегі кӛрінісі және тұлғаның жеке қалыптасуы –
 
тіл 
кемістігі  бар  балалардың  психикалық  дамуының 
негізгі  мәселесі  болып  табылады.
 
Ӛзін
-
ӛзі  баға
-
лауының айқын тӛмендігі есебінен баланың әлеу
-
меттік  бейімделуі  мен  қоғамға  енуінде  қиындық
-
тар  туындайды.  Белгілі  кемістіктің  бар  болуына 
байланысты,  мүмкіндігі  шектеулі  бала  мен  оның 
қауымы  арасында  ӛзіне  тән  қатынас  пайда 
болады. Кӛп жағдайда кемістік баланы оқшаулап, 
оны  шеттетеді.Сондықтан  да  есту  қабілеті 
бұзылған  балалардың  отбасындағы  тәрбиелену, 
оқу  қоғамға  бейімделу  процессіне  бағынышты
-
лығы,  сау  баламен  салыстырғанда  әлдеқайда 
кӛп.
 
Сонымен қатар ӛзін
-
ӛзі бағалауының қалып
-
ты  дамуына  баланың  ӛз  ортасымен,достарымен 
қарым
-
қатынасы  ӛте  маңызды  болып  табылады. 
Белгілі  бір  іс
-
әрекеттердегі  жетістіктерін  басқа 
балалардың  нәтижелерімен  салыстыра  отырып, 
бала  ӛз  мүмкіндіген  дұрыс  және  тура  бағалауға 
үйрене бастайды. 
 
Бұл жерде баланың ӛз мүмкіндіктерін баға
-
лауға  оның  ата
-
анасы  кӛмек  беруі  тиіс,  бірақ 
ешбір  жағдайда  баланың  ӛзі  туралы  ой  –
 
пікірін 
жоққа шығармау керек. Жеке ӛзін–ӛзі бағалау үл
-
кендердің бағалауы және
 
баланың ӛзіндік тәжіри
-
бесі  негізінде  қалыптасады.  Есту  қабілеті  зақым
-
далған  балаларда  ӛзін
-
ӛзі  бағалауы  барлық  ке
-
зеңдерге  сай  ӛтеді,  бірақ  әр  кезеңде  белгілі
-
бір 
тежеулер бар. Бұл сырттан келген ақпараттың кӛ
-
лемінің  ерекшелігіне  байланысты.  Себебі,  кеміс
-
тік аумағы есту аппараты болса, бұл ӛзі –
 
ӛзі
 
ба
-
ғалаудың  қалыптасуының  негізігі  орталығы.  Се
-
бебі, есту қабілеті бұзылған бала үлкендер неме
-
се айналадағылар оны не деп бағалап жатқанын 
естімейді. 
 
Сондықтан  да  қалыпты  дамыған  баланың 
ӛзін
-
ӛзі
 
бағалауының  қалыптасуында  пайда  бо
-
латын  мәселелердің  барлығы,  есту  қабілеті  за
-
қымдалған  балалардың  қалаптасуында  әлдеқай
-

ГУМАНИТАРНЫЕ И СОЦИАЛЬНЫЕ НАУКИ
 
 
 
195 
да  қиын  үдеріс  болып  табылады.  Баланың  мек
-
тепке  барғанына  дейін  оның  дамуына  отбасы 
тікелей  әсер  етсе,  мектепке  барған  соң  баланың 
тұлғасына  әсер  ететін  кӛптеген  жаңа  жолдар 
ашылады,  олар:  достары,  мұғалімдер,  қоршаған 
ортасы, оқу процессі. Бірақ бұл отбасының қаты
-
насының  тӛмендеуіне  әкеледі  деген  сӛз  емес, 
отбасы қатынасы әркезде де ең маңызды фактор 
болып  табылады.  Қалыпты  дамыған  балаларға 
қарағанда  есту  қабілеті  бұзылған  балалардың 
ӛзін
-
ӛзі бағалауда кезеңнен кезеңге ӛтуінде ӛзін
-
дік тежелулер болады, және де бұл паталогия бо
-
лып саналмайды. 
 
Психология тұрғысынан қарасақ, сурдопси
-
хологияда  есту  қабілеті  бұзылған  балалардың 
мінезінің  ӛзіндік  ерекшеліктерін  айқындап  кӛрсе
-
теді.  Олар,  невротикалық  жағдайларға,  астено
-
невротикалық  және  психопатиялық  жағдайларға 
бейімділігі. Л.М.Барденштейннің зерттеулері бой
-
ынша  эмоционалды
-
танымдық  жетілмеушілік  7  –
 
13 жас аралығында айқын кӛрінеді. Т.Н.
 
Прилепс
-
каяның  айтуы  бойынша,  есту  қабілеті  бұзылған 
балалар  қоршаған  орта  жағдайына  бейімделуде 
әлеуметтік  жетілу  жағынан  еститін  балалардан 
артта қалып қояды. Оларда белгілі іс
-
әрекет пен 
қажеттілік ерекшеліктерімен байланысты эмоцио
-
налды
-
әрекеттік  бұзылыстар  кӛп  кездеседі.  Се
-
бебі, мұндай балалардың кӛбі арнайы мектеп
-
ин
-
тернат  жағдайында  болады,  яғни  «еститін  әлем
-
нен»  оқшауланған.  Ал  мектеп
-
интернаттар  ар
-
найы  есту  қабілеті  бұзылған  балаларға  арнал
-
ғандықтан,  мұнда  жеңілдетілген
 
талаптар  мен 
қолпаштаулар балада ӛзі туралы алдамшы пікір
-
лердің  пайда  болуына  әкеледі.  Мектепті  бітір
-
генше балалар ӛз кемістіктеріне байланысты қан
-
дай  да  бір  қиындықтарға  ұшырамайды.  Мұның 
ӛзі де балада ӛзі туралы, ӛзін
-
ӛзі бағалау туралы 
қате пікірлердің қалыптасуына әсер етеді.
 
 
Кесте  1.  Есту  қабілеті  сау    және  есту  қабілеті  бұзылған  балалардың  ӛзін 
- 
ӛзі  бағалау 
ерекшеліктері
 
 
Осылайша,біз  кӛріп  отырған    кестеде 
зерттеуді  жүргізу  барысында  есту  қабілеті 
бұзылған  балалардың  ӛзін 
- 
ӛзі  бағалауы  70  % 
жеткілікті  кӛтеріңкі,есту  қабілеті  сау  балалардың 
ӛзін 
- 
ӛзі  бағалаудың  нақты  түрі  жоқ  екенін 
кӛреміз.
 
Жоғарыда айтылғанға сүйенсек, адекватты 
ӛзін
-
ӛзі  бағалауының  қалыптасуы  үшін,  түрлі 
факторлар  әсер  етеді.  Ол  факторларға  –
 
отба
-
сындағы  тәрбие,  оқудағы  жетістіктер  мен  дағды
-
лар,  оқыту  жағдайлары,  коммуникативтік  дағды
-
лардың
 
даму  дәрежесі  жатады.  Естімейтін  ата
-
аналардың естімейтін балалары мен еститін ата
-
аналардың  естімейтін  балалардың  ӛз
-
ӛзін  баға
-
лауынын  салыстырмалы  түрде  алғанда,  алғаш
-
қысында  ӛзін
-
ӛзі  бағалау  адекватты  екенін  кӛр
-
сетті (К.Мидоу, 1980).
 
Есту  қабілеті  тӛмен  балалардың  мазасыз
-
дануы және нейтротизмі (20% 10%) жоғары екен
-
дігін кӛрсетті. Ал есту қабілеті қалыпты балалар
-
дың  сенім  мен  белсенділігі,  табандылық  сезімі 
(33%), 
қарым
-
қатынасқа  ұмтылыс,  кӛңілді  болу
 
(26%)  
Есту  қабілеті  (100%)  қалыпты  балалармен 
алыстырғанда,  есту  қабілеті  бұзылған  балалар 
ӛзінің  әл
-
ауқатсыз  жағдайын  тепе
-
теңсіздік 
жолымен  ең  тӛмен  кӛрсеткіштермен  кӛрсетті 
(30%). 
Мұндай  жағдайлар  есту  қабілеті  бұзылған 
балалардың  әр  түрлі  адам  сезімімен  кеш 
танысуы, әдеби шығармаларды қиын түсінуі бұл 
- 
эмоциялық  күйзелістің  себебі,  нәтижесінде 
баланың  орта  мен  қарым
-
қатынаста  ӛз  тілегін 
және  сезімін  жеткізе  алмай  күйзеліске  түсуі,  оны 
әлеуметтік 
қарым
-
қатынаста 
тітіркендіріп, 
агрессияға, жүйке ауруына әкеп соқтырады.
 
Жеке тұлға ретінде мінез
-
құлық және басқа 
да  адамның  бағалау  стандарттарын  тарихи 
нормаларын  беруге  байланысты  құлағы  нашар 
еститін  балалардың  жеке  дамуы  үшін  мына  ба
-
ғыттар бойынша біріншіден, ол тұлғаның сапасы
-
ның  нашарлау  идеясын  есту  қабілеті  нашар  ба
-
лаларға  мінез
-
құлық  нормаларын  эмоционалдық 
қасиеттерін қалыптастыру қажет.
 
Басқа  адамдардың  іс
-
әрекеттерін  түсіну 
қабілетін  қалыптастыру  және  студенттік  эталон
-
дық бағалау оны беруге, балалар мен ересектер 
- 
екіншіден,  сіз  басқа  адамдардың  мінез
-
құлқы 
осы  қасиеттердің  кӛрінісі,
 
оларды  кӛру  үшін  үй
-
рету керек.
 
Табысты тұлға аралық қарым
-
қатынас кілті 
- 
үшіншіден,  бір  жағынан,  екінші  жағынан,  ӛз 
мінез
-
құлқын  реттеу  үшін  негіз  болып  табылады 
құнсыздануы  адекватты  ӛзін
-
ӛзі  бағалауды,  есту 
қабілеті нашар балаларға қалыптастырады.
 
Мектеп жасындағылағылар мұны істеу үшін 
балалар  басқа  балалармен  жұмыстар  жасай 
отырып,  іріктеу,  оларды  салыстыру,  олардың 
ӛнімділігін  бағалау  қажеттілігіне  тап  болады,  он
-
да  осындай  жұмыс  нысандарын  пайдалану  ке
-
рек.  Оқыту  қызметі  процесінде,  түрлі  жағдай
-
ларда  түрлі  қиындықтарды  шешуде  автономия 
Ӛзін –
 
ӛзін бағалау 
деңгейі
 
Есту қабілеті бұзылған 
балалардың
 
Есту қабілеті сау 
балалардың
 
Жеткілікті кӛтерінкі
 
70 % 
0 % 
Жоғары
 
23 % 
14 % 
Адекватты
 
7% 
73 % 
Тӛмен
 
0 % 
14 % 

ГУМАНИТАРЛЫҚ ЖӘНЕ ӘЛЕУМЕТТІК ҒЫЛЫМДАРЫ
 
 
 
196 
балаларды  қамтамасыз  ету  үшін  қажет.  Мектеп 
жасында,  ол  жеке  қасиеттері,  эмоционалдық  тә
-
жірибе  мен  әдебиеті  қарым
-
қатынастар  кейіп
-
керлерінің  талдау  негізінде  тұлғааралық  қарым
-
қатынас,  фильмдер,  нақты  ӛмірлік  жағдайларда 
қатысты  спектакльдер  туралы  есту  қабілеті  на
-
шар балаларға ӛкілдігін байытып маңызды болып 
табылады.  Жоғарыдағы  жағдайларды  айта  оты
-
рып,
 
келесідегідей қорытынды жасауға болады:
 
1.Әлеуметтік  ортаға  кіріктіру  барысында 
білім  алуға  мүмкіндіктері  әртүрлі  балалардың 
жалпы  және  арнайы  педагогикалық  жүйесінің 
адамгершілік баламасы болып табылады;
 
2.Бейімдеуге  байланысқан  балалар  ӛз 
әлеуметтік  тәжірибесін  байыта  отырып,бала 
ұжымында  қалыпты  қарым
-
қатынасты  орнатуға 
үйренеді;
 
3.Мүмкіндігі  шектеулі  балалар  әлеуметтік, 
адамгершілік  жағынан  жан  жақты  дамуға 
мүмкіндік алады.
 
Жалпы  есту  қабілеті  бұзылу  факторларын 
терең зерттеу қажет.
 
Салауатты 
Қазақстан 
бағдарламасын 
жастар 
арасында 
танымалдандыру 
қажет, 
спортты  үгіттеу  қажет,  әр  түрлі  зиян  әдеттерден 
аулақ  болуды  насихаттау  және  сәйкес  іс
-
шаралар жүргізу қажет.
 
Есту  қабілеті  нашар  балалардың  ата
-
аналарын  профилактикалық  жұмыстар  жүргізу, 
балаларды дамыту методикалырын үйрету қажет, 
ондай  отбасыларын  қолдау  ретінде  арнайы 
орталықтар  салыну  қажет,  және  олар  кез  келген 
азаматқа қолжетімді болу керек.
 
Жұмыс  орындарын  ашу,  мекемелерге 
Заңды  түрде  мүмкіндіеткрі  шектеулі  адамдарды 
жұмысқа алуды үгіттеу.
 
Қазіргі
 
уақытта  нашар  кӛретін  адамдар 
үшін
 
іс
-
шаралар қолданылып жатыр, бірақ нашар 
еститін  адамдар  үшін  сәйкес  шаралар  жүргізіл
-
меген.
 
Үйлесімді
 
тұлғаны  қалыптастыру  үшін,  ба
-
ланың ӛзін
-
ӛзі  бағалауын дамыту, міндетті түрде 
қоршаған  ортамен  дұрыс  қарым
-
қатынас  және 
баланың  қасында  оны  жақсы  кӛретін,  түсінетін 
ересек адам болуы қажет.
 
Қорта
 
келе,  қоғамдағы  саңыраулық
 
мәсе
-
лесі
-
әлеуметтік  мәселе.  Оны  әлеуметтік  тәрбие 
арқылы жеңуге болады.
 
 

жүктеу/скачать 6,69 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: