Бұлшықет ұлпалары
Көпклеткалы жануардардың барлық бұлшық еттері механикалық актин-миозин жиырылғыш жүйесінің дамуы нәтижесінде пайда болған.
Ең ежелгі соматикалық және висцеральді бұлшық еттер тері меншік эпителиальді бұұлшық етті клеткалардан, сонымен бірге бұлшық еттердің паренхиманың отырықшы клеткаларынан пайда болуы мүмкін.
Жүректің бұлшықетті екінші қуысты астарлайтын целом эпителийден пайда болады.
Омыртқалылардың висцеральді бұлшық еттері ішкі ортаның ұлпаларының отырықшы клеткаларынан пайда болады.
Жиырылғыш жүйе басқа да ұлпалардан пайда бола алады. Мысалы көз қарашығын тарылтып кеңейтетін бұлшық ет нерв бастамасынан дамиды.
Заварзин бойынша барлық бұлшық ет ұлпалары үш тип тармағына бөлінеді:
көлденең-жолақты және қиғаш жолақты бұлшық еттер.
омыртқасыздардың бірыңғай салалы бұлшық еттері.
Омыртқалылардың бірыңғай салалы бұлшық еттері.
Бұлшық ет ұлпаларының шығу тегі және құрылысы әртүрлі болады. Бірақ бәрінде де жиырылғыш қасиеттері бар. Бұлшық ет ұлпасында ерекше арнайы органеллалар миофибрилдер болады. Миофибрилдердің екі түрі болады: көлденең жолақты және тегіс.
Бұлшық ет ұлпалардың классификациясы
Бұлшық ет ұлпалары
Бірыңғай салалы (тегіс) Көлденең жолақты бұлшық ет
мезенхимадан эктодермалық нейралды жүректің бұлшық қаңқаның
пайда болған (эпидермалық) бұлшық ет еті бұлшық еті
(қантамырлар- тері бездерінің көз қарашы-
дың ішкі миоэпителиа- ғын кеңейте-
мүшелердің льды клетка- тін бұлшық ет
бұлшық еті) лары
Бірыңғай салалы бұлшық ет тегіс миоциттерден тұрады. Тегіс миоциттердің миофибрилдері бірыңғай салалы болады. Миоциттер ұзын ұршық тәрізді болады. Сонан соң ядросы клетканың ортасында орналасады. Митохондриялар, Гольджи аппараты, түйіршікті эндоплазмалық тор клеткалық екі полюс жағында миофибрилдер ұзына бойы цитоплазманың сыртқы қабатында орналасады. Миофибрилдер миофиламенттерден тұрады. Миофиламенттердің екі түрі болады: актин – жіңішке, миозин – жуан. Бұлшық ет клеткаларының арасында коллаген және эластикалық талшықтары орналасады.
Көлденең жолақты бұлшық еттің миофибоилдерінде көлденең жолақтар болады.
Достарыңызбен бөлісу: |