Глоссарий академиялық күнтізбе
жүктеу/скачать 403,13 Kb. Pdf көрінісі
|
ГЛОССАРИЙ
- Бұл бет үшін навигация:
- Саяси мәдениет
- Саяси партия
- Саяси утопия
| Саяси институттар – құрылысы жағынан ұйымдасқан, бір орталыққа бағынатын,
ерекше ӛкілдіктерге ие, атқарушы аппараты бар саяси мекеме. Мысалы, оған мемлекет, саяси партиялар, кәсіподақтар, кооперативтік, жастар, әйелдер т.с.с. ұйымдар мен бірлестіктер жатады. Бұл ұйымдардың бәрі таптық, топтық, ұлттық, жыныстық, кәсіби, жас мӛлшеріне қарай және т.т. байланысты пайда болатын кӛптеген әлеуметтік мақсат- мүдделерді білдіріп, қорғау үшін құрылады. Саяси мәдениет – ӛкімет пен азаматтардың ӛзара қатынастарына байланысты тарихи қалыптасқан саяси нұсқаулар, қазыналар, адамның ӛзін-ӛзі ұстауы жӛніндегі жарлық, қаулылар жүйесі. Ол қоғамдағы саяси ӛмірдің барлық салаларын қамтиды. Оған ең алдымен саяси сананың мәдениеті, адамдардың, топтардың, ұлттардың ӛзін-ӛзі мәдени ұстай білуі, осы жүйенің шеңберінде жұмыс істейтін саяси мекемелердің мәдениеті кіреді. Саяси партия – мемлекеттік билікті қолға алуға немесе билік жүргізуге қатынасуға бағытталған, ортақ мүдде негізінде құралған адамдардың ерікті одағы. Саяси тұрақтылық – әр түрлі ішкі және сыртқы ӛзгерістер жағдайында саяси жүйенің ӛз құрылымын сақтап, тиімді ӛмір сүруге мүмкіндік беретін тұрақтылығы. Ол үшін ең алдымен экономика жоғары қарқында дамуы, халықтың әл-ауқатының үздіксіз ӛсуі, табыс бӛлісінде кӛп алшақтық болмауы, саяси тәртіптің заңдылығы мен демократиялығы және т.с.с. болуы керек. Саяси утопия – ғылыми зерттеуге емес, қиялға негізделген, іске аспайтын идеялар мен теориялар. Ағылшынның гуманист-ойшылы Томас Мор 1516 жылы “Утопия” деген атпен ӛзі ойдан шығарған аралдағы қоғамдық ӛмірдің құрлымы туралы кітап басып шығарады. Бұл атау содан бастама алады. Саяси ұйым – алдына қойған ортақ саяси мақсатқа жету үшін ӛзіндік құрылымы бар, қызметтері айқындалған және жүйеленген адамдардың бірлестігі. Оның ерекшелігі – жеке немесе ұжымдық мүшелері болады. Саяси ұйымның негізгі тұрпатына саяси партия жатады. Сенат – 1) Ежелгі Римдегі мемлекеттік биліктің жоғарғы органы ретіндегі ақсүйектер кеңесі; 2) Ресейде Боярлар думасының орнына 1711 жылы І Петр кіргізген жоғарғы үкіметтік мекеме. Ол І Александр кезінде жоғарғы сот органына айналады; 3) бірқатар мемлекеттердегі парламенттің жоғарғы палатасының аты. Мысалы, АҚШ, Бельгия, Ирландия, Италия және Латын Америкасының кӛптеген елдерінде осылай аталады. Сепаратизм – бӛлектену, оңашалануға тырысушылық. Кӛп ұлтты мемлекеттердегі аз ұлттың ӛкілдері ӛзіне бӛлек мемлекет болып бӛлініп шығуға немесе автономия алуға ұмтылуы. Ұлтазаттық қозғалыстан ерекшелігі – оның жалпыхалықтық, бұқаралық сипаты болмайды, ол ұлттың бір бӛлігінің мүддесін қамтиды. Сот билігі – құқықтар мен заңдар ережелеріне сүйеніп әділеттілікті қамтамасыз ететін мемлекеттік органның билігі. Ол парламент немесе президент қабылдаған заңдардың, конституциялық жарғылардың сәйкестігін анықтайды, заңды бұрмалаушылықтан сақтайды, адамдардың құқықтарын қорғайды. Сот билігін халық немесе ӛкілетті мекемелер қалыптастырады. Ол заң шығарушы немесе атқарушы билікке тәуелсіз. Ӛз жұмысында тек заңды ғана басшылыққа алады. Егер жоғарғы сот мемлекеттік органның немесе қызмет адамының шешімін конституцияға қарсы десе, ол шешім толығымен күшін жояды. жүктеу/скачать 403,13 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|