«гомеостаз және экскреция» модулі бойынша физиологиядан №1 практикалық сабақ, боөж тапсырмалары тақырыбы: Тақырыбы
жүктеу/скачать 0,56 Mb. Pdf көрінісі
|
физиология 3 сабақ
| 1
№ 1 ПРАКТИКАЛЫҚ САБАҚ, БОӨЖ ТАПСЫРМАЛАРЫ Тақырыбы: Тақырыбы: Ағзаның ішкі сұйық ортасы. Қан, тін сұйықтары. Қан плазмасы, физика- химиялық қасиеттері. Гомеостаз туралы түсінік.
№3 тапсырма: «Қан плазмасының құрамы» кестесін толтыру. Су__90-92%%
ҚАН МӨЛШЕРІ МЕН ҚҰРАМЫ Қанның жалпы мөлшері дене салмағының
-
ын
немесе 5 - 6 л құрайды
ПЛАЗМА __ 52 - 58 % ФОРМАЛЫҚ ЭЛЕМЕНТТЕРІ ___ 42 - 48 %
2
+ -130-150 ммоль/л Альбумин – 35-45 г/л Липидтер – 4,0-8,0 ммоль/л K+ - 3,0-8,0 ммоль/л Глобулин – 20-35 г/л Холестерин (жалпы) – 3,0-7,0 ммоль/л Cа+ + - 2,5-2,75 ммоль/л Фибриноген – 3-5 г/л Глюкоза – 3,3-5,6 ммоль/л Cl - - 95-110 ммоль/л Қалдық азот - 14,3-28,6 ммоль/л Mg+ + - 1 ммоль/л Мочевина – 3,0-8,0 ммоль/л №4 тапсырма. «Қанның физико-химиялық көрсеткіштері» кестесін толтыру. Қасиеттері Қалыпты көрсеткіш Клиникалық құндылығы Ересектер Балалар 1.Түсі. Адамға иіс тигенде гемоглобин иісті газбен қосылып карбоксигемоглобин(HHBCO),қан түсі қызыл күрең түсті(таңқурай түсті) тартады.Күкіртсутек(H2S)әсерінен cульгемоглобин түзілсе қан қарайып кетеді.Гемолоин оттегімен тұрақты қосылысы метгемоглобин түзіп қан коңыр түске боялады. 2.Дәмі. Тұзды Тұзды 3.Иісі. Қанның иісі оның құрамындағы тез буланатын май қышқылдарына байланысты. 3
4.Қанның меншікті салмағы 1,050-1.064 1,060-1.080 Плазманың м.с.-1,024-1.032,формалық элементтерінің м.с.-1,089-1,098.Қанның меншікті салмағы негізінен оның құрамындағы эритроциттердің аз-көптігіне байланысты. 5.Қанның тұтқырлығы. 1,7-2.2 4.6-5 Қанның бұл қасиеті оның қан түйіршіктерінің,плазма белоктарының әсіресе глобулиндердің мөлшеріне байланысты.Қан тұтқырдығы оның
қоюлауына немесе сұйылуына қарай өзеріп отырады. 6.Осмостық қысымы. 290- 310мосм/л Қанның осмотық қысымының 60%-і NaCl- ға байланысты.Плазма құрамында белок көп(7.5-8.5%) .Бірақ оның молекулалары ірі болғандықтан саны бейорганикалық зат иондарынан аз,сондықтан қанның осмостық қысымының 1/200 бөлігі белокққа байлансты. 7.Онкотикалық қысымы. 3,0-4.0мосм/л Қанның құрамындағы белок молекулалары тудыратын қысымды онкотик-қ қысым дейді.Қанның онкотикалық қысымы аз,бірақ оның қан мен тін арасындағы су алмасу үрдістерін реттеуде маңызы зор. 8.Қан реакциясы(pH) Вена(7.36) Артерия(7.42) Қан құрамындағы сутегі( )иондарының арақатынасына байланысты ( )иондарының арақатынасына байланысты.Өте тұрақты көрсеткіштердің бірі 0,1-0,2 мөлшері өзгерсе қауіпті. Тапсырма № 5. Сұрақтарға жауап беру. Сөйлемді жалғастырыныз. Гомеостаз дегеніміз - Ішкі ортаның тұрақтылығын гомеостаз Гомеостаз константалары 1 Қан реакциясы pH
Осмотикалық қысым (OMҚ) 60% ас тұзы иондары(NaCl) жасушадан тыс сұйықтықтың негізгі электролитін құрайды.
4
Осмотикалық қысымға байланысты бірден-бір тұрақты көрсеткіш болып табылғандықтан,олардың тұрақтылықтары күрделі механизмдерді қамтамасыз етеді. Жасушааралық кеңістіктің көлемі жасушадан тыс сұйықтықтың осмолярлығына байланысты. Қанның гиперосмолярлығына байланысты су шығады егер тұз мөлшері жоғары болса құйылады егер тұз мөлшері төмен болса соның салдарынан жасушалар суды сыртқа бөліп_, тұз мөлшері жоғары болса жасуша бүрісіп қалады. жасушааралық кеңістіктің көлемі тұз мөлшері жоғары болса бүріседі де_,су тіндерден қанға бөлініп қан көлемі артады.
қан көлемі (ҚК) осымен байланысты көбейіп отырады. Қанның гипоосмолярлығына байланысты су шығады _да тіндерге құйылады, соның салдарынан
жасушалар _ісініп жарылады да, жасушааралық кеңістіктің көлемі кемиді, қан көлемі (ҚК) азаяды Судың осмостық тұрақтылығының реттелуі Ситуациялық есеп 1. Адам көп су ішті (күшті физикалық күш салу кезінде немесе қоршаған ортаның жоғары температурасында).
Не болады?
Термен су және минералды заттар көптеп тер бездері арқылы бөлініп шығады.
Неге?
Себебі адам физикалық еңбекпен айналысу кезінде суды және минералды заттарды көп қажет етіп артығын тері беткейіндегі тер бездерімен бөледі.Ал жоғары температурада организмді салқындату үшін термен бірге көптеп су бөлінеді.
Физикалық күш салу кезінде судың термен бөлініуі қалыпты жағдай.Ал жоғары температурада адам қызып кетпеу үшін суды көп тұтынуы қажет.
Ситуациялық есеп 2. Адам кеменің апатқа ұшырағанына байланысты тұзды суды көп ішкен, өйткені басқа су жоқ
Бул жерде адамның организімінде айтарлықта өзгеріс болуы мүмкін,теңіз суларының тұзы көп мөлшерде болғандықтан,осы артық тұздардан айрылу үшін 1,5 литр нәжіс түзіліп,шығу қажет.Себебі,ішкі мүшелердің зақымдалуы мүмкін,әсіресе бүйрекке әсері молырақ. Неге?
Тұз көп болғандықтан адамда қалыпты мөлшерінен асып кеткендіктен организмді біртіндеп істен шығаруы мүмкін
Не істеу қажет?
Тұзды мүлде қолданбай нормаға сай тұзды аз тұтыну қажет
ҚСТ негізгі көрсеткіштері 5
рН =_7,35-7.36 вена қаныда,ал артерияда рН=7.4-7.42 Қандағы (рСО2) көмірқышқыл газының ішінара (парциальное) қысым = 40-47мм сынап бағанасы. Қандағы оттегінің ішінара (парциальное) қысымы (pO2) = _40-100_ мм сынап бағанасы.
Буферлық жүйелер: Гемоглобин ,фосфаттық,белоктық ,бикарбонат буфер жүйелері Зәр шығару жүйелері: артық судан,тұздардан,зат алмасудан пайда болған заттарды сыртқа шығарушы
Капиллярлар сұйықтықтарды, газдарды, қоректік заттар мен қалдықтарды диффузия арқылы қан мен дене тіндерінің арасында ауыстырады . Магистраль қабырғаларында кейбір заттардың қан тамырларының ішіне және сыртына өтуіне мүмкіндік беретін кіші тері тесігі бар. Сұйық алмасу капиллярлық ыдысқа (гидростатикалық қысымда) және қанның ішіндегі қанның осмотикалық қысымымен қан қысымымен бақыланады. Осмотикалық қысым қысымның жоғары концентрациясы мен қандағы плазма протеиндері арқылы жасалады. Капиллярлық қабырғалар су мен кішігірім ерітінділерді тесіктердің арасында өткізуге мүмкіндік береді, бірақ ақуыздардың өтуіне жол бермейді.
ішіндегі сұйықтықты сақтайды тамыр ішіндегі,қан-тін арасындағы тамыр. КОҚ құрылады альбуминннен тұрады, ол 80% қан плазмасында кездеседі.
Капиллярлардағы қысым Процесс
Артериялық капилярдың соңы Сұйықтықтарды капиляярларға қайта кіргізеді
қандағы
ақуыздармен тұздардың болуы
Жүректің жұмысы кезінде артерияда қан тудыртаын қысым,қанның тамыр қабырғасын түсіретін қысым
Капиллярдың ортасы Қалдықтарда
Сұйықтықтарда
Тінге құйылып отырады.
6
капиллярдың соңы Содан соң бүйректерге басқада жерлерді жеткізіп отврады
Қанға қайтадан қайтарылатын капиллярларды шығарып отырады
Капилярлардың вена ұшатыр бірігедіде олар венула түзіп отырады.
1.
Емделушінің қан талдауын бағалау: кестеде берілген әрбір қан көрсеткіштерін бағалау (қалыптыдан жоғары болса – ↑, қалыпты болса - N, қалыптыдан төмен болса - ↓ белгілерін қою) және ересек адамдардағы қалыпты мөлшерін жазу. Гемограмма бойынша жалпы қорытынды жасаңыз.
Гемограмма Гемограмма көрсеткіштері Бағалау – (-↑, - N, - ↓) Қалыпты жағдайдағы көрсеткіштері Эритроциттер 2,0 10
12 /л
↓
12 /л
Гемоглобин 40 г/л ↓
Әйелдерде 120,0-140,0г
ЭТЖ 20 мм/сағ ↑
Лейкоциттер 2,5 10 9 /л N
9 /л
Тромбоциттер 280 10 9 /л ↑
9 /л
Қан кету уақыты 6 мин
N
3-4мин
Фибриноген 3 г/л
N
Қорытынды:Мен кестеде емделушінің қан талдауын бағаладым.Кестеде қан көрсеткіштерінің қалыпты және гемограмма көрсеткіштері берілген.Екі бағанды салыстыра отырып бағалауым бойынша:Эритроциттер мен Гемоглобиндердің қалыпты жағдайдағы көрсеткіштері қалыптыдан төмен болды.ЭТЖ мен Тромбоциттердің көрсеткіштері қалыпты жағдайдан жоғары болды.Лейкоциттер,Қан кету уақыты және Қанның ұю уақыттары қалыпты жағдайда болды.
2. Адам жарақаттанған кезде 1,5 литр қан жоғалса, қан жоғалту пайызы қандай? Салмағы 75 кг Жауабы: 75-------100% Х=(75х8)/100=6л
Хкг------8% 6л--------100% Х=(1,5х100%)/6л=25%
1,5л-------Х% 75 кг салмақтағы адамның қан мөлшері 6-8% болады.Ал адам жарақаттану барысында 1,5 литр қан жоғалтатын болса ол дене салмағының 25% тең болады.
3. Берілген қан сынағын қарап шығып, қорытынды жасаңыз: Үлес салмағы 1,030 Жалпы ақуыз 7,8% Қант мөлшері 2, 0 г/л Билирубин 0,5 мг% Фибриноген 0,4 г% pH 7,4% Жауабы: Үлес салмағы қалыпты ол 1010-1030 шамасында болады.Билирубин мөлшері қан плазмасында 8,5 до 20,5 мкмоль/л болу қажет.Фибриноген мөлшері төмен,қалыпты 2-4 г/л.Егер қандағы фибриноген мөлшері қалыптыдан төмен болса, оның коагуляциялануы нашарлайды, бұл өз кезегінде ұзақ уақыт қан кетуіне әкелуі мүмкін. Бұл жағдайдың себебі туа біткен немесе бірқатар 7
аурулардың салдары болуы мүмкін.Адамдарда қанның рН ауытқуының қалыпты деңгейі 7,37-7,44 құрайды, орташа мәні 7,4 құрайды,яғни бұл жағдайда қалыпты. 4. Иттің қан тамырына 1 литр 5%-тық глюкоза ерітіндісімен инъекцияланған кезде қанның рН өзгеруі қалай өзгереді?
қысымы жоғарылайды, тіндерден қанға сұйықтық ағымы артады, метаболизм процестері жоғарылайды, бауырдың детоксикация қызметі жақсарады, жүрек бұлшықетінің жиырылу белсенділігі жоғарылайды. , тамырлар кеңейіп, зәрдің мөлшері артады
5. Қанды алмастырушы ретінде адамға ішілік енгізу үшін келесі шешімдердің қайсысы пайдаланылуы мүмкін және неге? шешім А шешім В NaCl 0,05% 0,7% KCl 0,02% 0,02% CaCl 2
NaHCO 3 0,1% 0,2% NaH 2 CO 3 0,02% 0,005% MgCl 2
Қант 0,1% 0,1% Жауабы: Менің ойымша бұл жерде в шешімін пайдаланылуы мүмкін деп ойлаймын. Себебі жылы қандыларда NaCl ерітіндісінің мөлшері 0,85-0,9% болуы мүмкін.Яғни в шешімі жақынырақ.Ал NaCl 0,05% ерітіндісінің концентрациясы суға жақынырақ, сондықтан оны қолдану дұрыс емес деп ойлаймын.
Ұзақ уақыт бойы ашыққан адамдарда аштық ісіну пайда болады. Мұның себебі неде? Жауабы: Ашығу нәтижесінде венуланың қыл тамырлармен тоғысқан жерінде бос қуыс (вакуум) пайда болады. Ал қылтамырлардың бос қуысы өз кезегінде қан айналымының қозғаушы күшіне айналады. Ендеше, бос қуыс – ол күш деген сөз. Ал ашығу сол бос қуысты жасау арқылы адам денесінің тұтастай қозғаушы күшін тудырады.Адамдар ашыққан кезде денелері жұмыс жасай бастайды соның әсрінен адамда ісінулер пайда болады.
7. Адам нашар сапалы тағамды жеп қойды. Біраз уақыттан кейін ол қанның тұтқырлығын арттырады. Бұны қалай түсіндіруге болады?
деңгейіне байланысты.Қан тұтқырлығы қанның қойылуына немес сұйылуына қарай әрдайым өзгеріп отырады.Демек,қанның бұл қасиеті қан түйіршіктерінің,плазма белоктарының әсіресе глобулиндердің мөлшеріне байланысты.Қанның тұтқырлығы әдетте судың тұтқырлығынан 4-5 есе артық.Плазманың тұтқырлығы 1,7-2,2. жүктеу/скачать 0,56 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|