-сурет – Функционалдық сауаттылықтың кӛрсеткіштері

 
118 
ПЕДАГОГИКА, ЭТНОПЕДАГОГИКА,  
ПСИХОЛОГИЯ, ДЕФЕКТОЛОГИЯ 
 
 
 
ӘОЖ 517.24: 38                                                                          
 
ОҚЫТУДЫҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯСЫНЫҢ 
ПЕДАГОГИКАЛЫҚ - ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ 
 
Р. Айдосова 
№7 бала-бақша, Тараз қ. 
 
Елбасымыз  Н.Ә.Назарбаевтың  Қазақстан  халқына  арналған    жолдауында  «Біздің  жас 
мемлекетіміз  ӛсіп,  жетіліп,  кемелденеді,  біздің  балаларымыз  бен  немерелеріміз  онымен  бірге  ер 
жетеді.  Олар  бабалардың  игі  дәстүрін  сақтай  отырып,қазіргі  заманғы  нарықтық  экономика 
жағдайларында жұмыс істеуге даяр. Олар қазақ, орыс, ағылшын тілдерін еркін меңгереді, олар бейбіт, 
айбат, жылдам ӛркендеу үстіндегі күллі әлемге әйгілі, әрі сыйлы ӛз елінің патриоттары болады» - деп 
кӛрсетілгендей,  ертеңгі  келер  күннің  бүгінгіден  гӛрі  нұрлы  болуына  ықпал  етіп,  адамзат  қоғамын 
алға апаратын құдіретті күш тек білімге тән. Жас мемлекеттің болашағы – балабақша бүлдіршіндері. 
Олардың жас ерекшеліктеріне сай талап қойып, олардың табиғи қабілеттерін, нақты мүмкіндіктерін 
анықтап, соған негіздеп оқыту – бүгінгі күннің ӛзекті мәселесі.  
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңында білім беру жүйесін қайта қарау, білім беру 
мәселелерін  алдыңғы  қатарлы  елдердің  деңгейінде  жабдықтау  қажеттілігіне  тоқталған.  Сол  сияқты 
Қазақстан Республикасының білім беру туралы заңында педагогика қызметкерлері балалардың алған 
білімдерінің  мемлекеттік  стандарттан  тӛмен  болмауына  күш  салуға,  олардың  ӛзіндік  жеке 
шығармашылық қабілеттерінің кӛрінуі мен даму үшін жағдай жасауға міндетті деп атап кӛрсетілген. 
Бұл міндеттерді шешу қазіргі педагогикалық зертеулер нәтижелері кӛрсетіп отырғандай жаңартылған 
әдістемелік  жүйенің  оқыту  процессінде  іске  асуы  үшін  оны  технологияландырудың  қажет  екеніне 
келіп  тіреледі.  Ӛйткені,  дәстүрлі  оқу  үрдісінің  нәтижесінде  білім  заңы  талап  етіп  отырғандай,  әр 
баланың  мемлекеттік  стандарттан  тӛмен  болмайтын  білім  алуын,  олардың  міндеттері  мен 
құқықтарын  қамтамасыз  ету  мүлдем  мүмкін  емес.      Жаңашылдық  білім  беру  саласының  алдында 
тұрған  жаңа  міндеттерді  сәтті  орындаудың  негізгі  шарттарының  бірі  болып  саналады.  Олар  оқу-
тәрбие  жұмыстарының  тиімділігі  мен  ӛнімділігін  арттыруға  септігін  тигізеді.  Білім  беру  саласында 
жаңалықтар енгізбестен бұрын, қоғамдық еңбектің басқа салаларына сәтті түрде жаңалықтар енгізу 
қиынға соғады. 
Ӛзгерістер  ӛмірдің  диалектикасы  ретінде  тек  қана  біздің  заманға,  біздің  қоғамға  және  біздің 
ӛмірге  тән  құбылыс  емес.  Олар  мәңгі  адами  қозғалыстың,  яғни  адамның  жақсы  ӛмір  сүруіне,  жаңа 
заман  талабына  сай  шарттарға  қол  жеткізуіне  деген  күресі  мен  талпынысының  кӛрінісіне  айнала 
отырып, жалпы ӛмірдің диалектикасын бейнелейді. Жуырда ғана мұндай ӛзгерістер ӛте баяу жүзеге 
асатын  алайда,  соңғы  жылдардағы  ғылым  мен  техниканың  ӛзара  тығыз  байланысты  дамуының 
нәтижесінде олар да қарқындылығын күшейте бастады.  Бүгінгі күні әр түрлі елдер үшін білім беру 
мен тәлім-тәрбиені дамыту бағытында ортақ қиыншылықтардың туындағанына қарамастан, олар бір-
бірінен  білім  беру  мәселелерін  шешу  жолдары,  әдістері  және  мақсаттары  тұрғысынан  елеулі 
дәрежеде  ерекшеленіп  отырғаны  байқалады.  Мұндай  айырмашылықтар  адамның  рӛлі  мен  оны 
жетілдірудің  маңызын  (мінез-құлқының  маңызын,  жеке  тұлғаны  дамытудағы  тәрбиенің  рӛлін), 
осыдан барып қоғамның жекелеген мәселелерін шешудегі, оның қажеттіліктерін қанағаттандырудағы 
және жалпы қоғамды дамытудағы білім беру жүйесінің міндеттерінәртүрлі түсінуден келіп шығады. 
Осыған байланысты, әртүрлі қоғамдық-саяси жүйелермен ерекшеленетін елдерде білім беру саласына 
жаңалықтар  әртүрлі  мақсаттармен,  әртүрлі  тәсілдермен  жәгне  әртүрлі  атаулармен  енгізіледі  де  , 
олардан  әртүрлі  нәтижелер  күтіледі.  Әртүрлі  елдердегі  бірдей  жаңалықтар  әртүрлі  қызметтерге  ие 
болып, оларды қолдану нәтижелері де түрліше бағаланады.       
Қазіргі  кезеңде  еліміздің  білім  беру  ұйымдарында  оқыту  процесін  ізгілендіру  мақсатында 
кӛптеген  жұмыстар  жасалуда.  Мектепке  дейінгі  білім  беру  жүйесін  реформалаудың 
демократияландыру  және  ізгілендіру  ұстанымдары  оқыту  мен  тәрбиелеудің  әдістемелік  жүйесінің, 
яғни  оқыту  және  тәрбиелеу  мақсатының,  мазмұнының,  әдістерінің,  формалары  мен  құралдарының 

 
119 
біртұтас  және  жүйелілік  ӛзгеруін  кӛздейді.  Осындай    мазмұнды  әдістемелік  жаңартудың  негізінде 
дәстүрлі «үйретуші» балабақшасының орнына шығармашылық пен жасампаздыққа негізделген жаңа 
мектепке дейінгі мекеме модельі ӛмірге енуі тиіс. Білім мазмұнын қалыптастырудың осындай жаңа 
жолдарын қолдану нәтижесінде балаларды мектепке даярлауды интенсивтендіру мен оңтайландыруға 
әкелетін  оқыту  мазмұны  мен  әдістерінің  үйлесімділігі  артып,  оқытудың  тиімділігі  күшейеді.    
Сондықтан да, балалардың ой-ӛрісін, ұлттық мәдениетін, ұлттық рух пен сана сезімін дамытып,алғыр 
тұлғаны  қалыптастыруда  мектепке  дейінгі  мекемелердің  ұйымдастырылған  оқу  іс-әрекетінде 
инновациялық технологияларды қолдану үлкен жетістіктерге жетелеуде. 
ХХІ ғасыр табалдырығында тұрған адамзат дамуының жаңа кезеңінде – білім беру прогресінің 
ең маңызды факторларының бірі болып саналатын кезеңге келіп жетті.  Бұл міндетті шешу үшін әр 
бір  балабақша  ұжымы,  әр  педагог  тәрбиеші  күнделікті  ізденіс  арқылы  барлық  жаңалықтар  мен 
ӛзгерістерге  батыл  жол  ашарлық  қарым-қатынас  жасаулары  керек.  Оқыту  түрлерін,  әдістері  мен 
құралдарынодан әрі жетілдіріп, тиімді тәсілдерді нәтижелі қолданудың жолдарыніздестірулері қажет. 
Білім  беру  саласы  қызметкерлерінің  алдына  қойылып  отырған  басты  міндеттемелеріміздің  бірі  – 
оқытудың әдіс-тәсілдерін үнемі жетілдіру болып табылады. 
Мектепке дейінгі мекемелер  басқада білім беретін институттар сияқты қоғамдық қатынастарда 
жұмыс  істегендіктен,  оның  жағдайы  кӛптеген  сыртқы  факторлармен,  әлеуметтік  ортамен  қарым-
қатынасының  сипатымен  анықталады.  Қоғамымыздағы  ӛзгерістер  мектепке  дейінгі  білім  беру 
жүйесіне де елеулі жаңалықтар әкелді. Соңғы уақыттағы демократиялық жаңарулар тәрбиешілердің, 
педагогтардың  және  әдіскерлердің  шығармашылық  қызметіне  заңды  түрде  еріндік  берді. 
Педагогтардың  алдында  мектепке  дейінгі  мекемелердегі  жаңа  заманның  мақсаттарымен 
сұраныстарына  жауп  беретін,  жоғары  деңгейде  баланың  жан-жақты  дамуына  әсер  ететін 
технологияны  таңдау  міндеті  тұр.  Осындай  тарихи  кезеңде  адам  мен  мемлекеттің  қарым-
қатынасының мәні ӛзгереді. Нарықтық жағдайда ол жеке тұлғаның мүддесі мен қажеттілігінің ӛсуне 
қызмет етуге бағытталды. 
Мектепке  дейінгі  педагогика  адамзаттың  сұраныстарынан  қалмауға  тырысады,  оқыту  мен 
тәрбиенің  қиындығы  мен  қайшылықтарын  алдын-ала  білуге  ұмтылады,  сонымен  бірге  білім  беру 
жүйесінің  жүйесінің  дамуына  қоғамдық  мүдделер  негіз  болады.  Қоғамдық  мүдделер  мен 
қажеттіліктер  әлеуметтік  тапсырысты  құрайды.  Мектеп  жасына  дейінгі  балаларды  мектепте 
оқытудың  мәселесін  қарастыра  отырып  В.Никитин  былай  атап  ӛтеді:  «егер  мектептерді  мектепке 
дейінгі  тәрбие  жүйесінің  баланы  мектепке  дайындау  деңгейі  қанағаттандырса,  енді  инновациялық 
мектептердің пайда болуы баланың жеке тұлғалық, танымдық, ойлау белсенділігі түрлі қызметтерде 
ӛздігінен сауалдарды шеше алатын сапасы жаңа талаптарды ұсынады». 
Бұл  ӛз  кезегінде  білім  беру  үрдісінде  мектепке  дейінгі  мекемелерде  жаңа  технологиялармен 
жұмыс істеу бағытының ӛзгеруін қажетсінеді. Бұл бағытта білім берудің әр түрлі нұсқадағы мазмұны, 
құрылымы, ғылымға және тәжірибеге негізделген жаңа идеялар, жаңа технологиялар бар. Сондықтан 
әр  түрлі  оқыту  технологияларын  оқу  мазмұны  мен  мектеп  жасына  дейінгі  балалардың  жас  және 
психологиялық ерекшеліктеріне орай таңдап, тәжірибеде сынап қараудың маңызы зор. Қазіргі білім 
беру саласында тәрбиешілердің оқытудың озық технологияларын меңгермейінше сауатты жан-жақты 
маман  болуы  мүмкін  емес.  Жаңа  технологияны  меңгеру  тәрбиешінің  интеллектуалдық,  кәсіптік, 
адамгершілік, рухани, азаматтық және де басқа кӛптеген адами келбетінің қалыптасуына игі әсерін 
тигізеді, ӛзін-ӛзі дамытып, оқу-тәрбие үдерісін тиімді ұйымдастыруға кӛмектеседі. Мектепке дейінгі 
тәрбие  жүйесін  жаңартуды  түсіндірудің  және  ынталандырудың  ерекше  маңызы,  мәні  келесі 
ұғымдарды ашуда болып отыр.  
Әлемдік педагогикалық тәжірибеде «технология» ұғымының ену тарихына кӛз жіберсек, бұдан 
15-20  жыл  бұрын  Отандық  педагогикада  технология  ұғымы  мүлдем  дерлік  қолданған  жоқ.  Жалпы, 
технология идеясы ӛте жаңа ұғым емес. Оқыту процесін технологияландыру туралы ойды осыдан 400 
жыл бұрын Я.А.Коменский айтқан болатын. Оның ойынша оқыту  «техникалық» болуы  қажет, яғни 
нені үйретсе де, нені оқытса да табыссыз болмауы керек. Білім берудегі кез-келген техниканың ӛзегі 
Я.А.Коменскийден  кейінгі  педагогикалық  технология  элеметтерін  Г.Песталоций  еңбектерінен 
кездестіруге  болады.      Ғылыми  педагогикалық  әдебиеттерді  сараптау  нәтижелері  «новация»  мен 
«инновация» ұғымдарын жеке-жеке қарастыру керектігін кӛрсетеді. Дегенмен, әдебиеттерде осы екі 
ұғымның әртүрлі анықтамалары кездеседі. Инновация ұғымының энциклопедияларда да, сӛздіктерде 
де әртүрлі анықтамаларын кездестіруге болады.       
Инновация ұғымы жалпы энциклопедияның жаңа басылымында «инновация, жаңалық, жаңару 
–  техникалық  және  технологиялық  жетістіктер  мен  ашылымдардың  немесе  жаңалықтардың  іс 
жүзіндегі  қолданысы»  деген  анықтама  беріледі.  Ал,  сӛздікте  «новация  –  бір  нәрсенің  ішінара 

 
120 
жаңаруы,  яғни  қандайда  бір  бӛлігінің,  қасиетінің,  байланысының  ӛзгеруі»  делінсе,  «инновация  – 
мүлдем жаңа нәрсе, жаңалық » ретінде пайымдалады. 
«Инновация»  сӛзі  латын  тіліндегі  іn  (ішіне)  novus  (жаңа)  сӛздерінен  құралып      «жаңарту», 
«ӛзерту», «жаңашылдық», «жаңалық» деген мағынаны білдіреді. Яғни  педагогика ғылымында жаңа 
әдістерді,  тәсілдерді,  құралдарды,  бағдарламаларды  пайдалану.    Бұл  ұғымдар  К.Ангеловский, 
В.Загвязинский,  В.Ляудис,  Л.Подымова,  М.Поташник,  А.Пригожина,  В.Сластенин,  Т.Шамова, 
Н.Юсуфбекова сияқты ғалымдардың еңбектерінде кеңінен ашылған.  
Қазақстанда  «инновация»  ұғымын  пайдалануды  қазақ  тілінде  анықтаған  ғалым  профессор 
Н.Нұрахметов.Ғалым «инновация, инновациялық үдеріс деп отырғанымыз – білім беру мекемелерінің 
жаңалықтарды  жасау,  меңгеру,  қолдану  және  таратуға  байланысты  бір  бӛлек  қызметі»  деген 
анықтаманы  ұсынады.    Ал,  Қ.Құдайбергенова  «инновацияны»  -  нақты  қойылған  мақсатқа  сай 
алынған  жаңа  нәтиже  деп  есептеп  тӛменднгідей  аудармалар  жасаған  «инновация»  -  жаңалық, 
«нововедение» - енген жаңалық, «новое» - жаңа, «новшество» - жаңалық, «инновационныйпроцесс» - 
жаңарту  үдерісі.  Алайда,  инновация  ұғымының  шығу  кезеңі  мен  тарихын  дәл  анықтау  мүмкін 
болмаса  да,  бұл  ұғым  қоғамдық  ғалымдарға  жаратылыстану  ғылымдарынан  келген  деп  есептеледі. 
Ӛйткені,  инновациялар  кӛбіне  агрономия,  ӛнеркәсіп  және  медицина  салаларында  кеңінен 
қолданылады.  Инновациялар  қоғамның  пайда  болу  кезеңінен  бері  жүзеге  асырылып  келе  жатса  да, 
педагогикалық  категория  жуырда  ғана  қолданысқа  енгізілді.  Мұның  басты  себептерінің  бірі  – 
олардың мағынасының түрліше  түсінілуінде. Кейбір ғалымдар инновациялардың анықтамасын берер 
кезде  оның  түрлеріне  де  ерекше  тоқталып  ӛтеді.  Кейбіреулері  білім  берудің  мақсаттары  мен 
міндеттеріне  негізделетін  жаңалықтарды:  материалдық  және  рухани,  құрылымдық  және 
технологиялық,  негізгі,  іргелі,  стратегиялық  жаңалықтар  деп  бӛлсе;  ал  біреулері  білім  беру  саласы 
мен ұйымдарындағы жаңалықтарды: жаһандық, жекелеген, ұйымдық және спонтандық, ірі және ұсақ, 
сырттан әкелінген, ішкі және сыртқы жаңалықтар деп бірнеше түрлерге ажыратады.   
Білім    берудегі  жаңалықтарды  жіктеу  барысында  инновацияның  адам  қызметінің  ең  маңызды 
түрлерінің бірі екендігін ескерген жӛн. Бұл қызметті  қатаң шектеуге және бӛлшектеуге болмайды. 
Білім берудің барлық құрамдас бӛліктері мен аспектілеріне жаңалық енгізу қиын, тіпті мүмкін емес 
болғанымен,  оларды  құрамдас  бӛлікке  біріктіру  одан  сайын  қиынға  соғады.  Сондықтан  білім  беру 
мазмұнындағы жаңалықтар міндетті түрде ұйыммен және тиісінше, жұмыс істеу әдістемесімен ӛзара 
ықпалдасып отырады.  
Қазіргі уақытқа дейін ғылыми әдебиеттерде инновациялық үдерісті мынадай кезеңдерге бӛледі: 
1)
 
Идеяның  немесе  инновация  тұжырымдамасының  пайда  болу  кезеңі  мұны  шартты  түрде, 
іргелі де қолданбалы ғылыми зеттеулердің нәтижесі болып табылатын жаңалықтың ашылу кезеңі деп 
те атайды. 
2)
 
Ойлап  табу  кезеңі,  яғни  қандайда  бір  нысанға,  материалдық  немесе  рухани  ӛнім  үлгіге 
айналған жаңалықты құру немесе ашу кезеңі. 
3)
 
Жаңалықты енгізу кезеңі,мұнда ойлап табылған жаңалық іс жүзінде қолданысқа еніп, қайта 
ӛңделеді және жаңалықтан тұрақты нәтиже алынады. 
Бұдан кейін жаңалық ӛз бетінше ӛмір сүре бастайды да, инновациялық үдеріс жаңалыққа деген 
алғырлық қалыптасқан жағдайда келесі кезеңге аяқ басады. Жаңалықты пайдалану кезінде мынандай 
кезеңдер орын алады: 
4)
 
Жаңалықты  тарату  кезеңі,  мұнда  жаңалық  кеңіненқолданысқа  енгізіліп,  жаңа  салаларға 
кіреді. 
5)
 
Нақты  бір  салада  жаңалықтың  үстемдік  ету  кезеңі,мұнда  жаңалық  бұрынғы  жаңашылдық 
қасиеттерін  жоғалта  бастайды  да  оны  едәуір  тиімді  жаңалықпен  ұтымды  алмастыру  үдерісі 
қарастырылады. 
6)
 
Жаңалықтың қолдану аясын қысқарту кезеңі,мұнда жаңалық жаңа ӛніммен алмастырылады. 
Инновациялық білім беру үдерісінің мән-маңызы, біздің пікірімізше, оның инновацияны бастау, 
жаңа  ӛнімдер  мен  мәмілелерді  дайындау,  оларды  нарықта  сату  және  одан  әрі  қолданысқа  енгізу 
жӛніндегі мақсатты іс-әрекеттер тізбегін қамтитығынан кӛрінеді 
Инновациялық  білім  беру  үдерістерін  басқаруды  кәсіби  қалыптастырудың  тиімділігін  бағалау 
критерийлеріне  инновациялық  білім  беру  үдерісінің  шынайылығы,  жүзеге  асырылғыштығы 
(ресурстық  қамтамасыз  етілу  деңгейі),  инструменталдылығы  (басқарылғыштығы),  инновациялық 
деңгейі,  гуманитарлығы,  ӛңделгендігі  және  таралу  мүмкіндігі  жатады.    Ғылыми-педагогикалық 
әдебиеттерде  инновациялардың  тӛмендегідей  түрлерін  бӛліп  кӛрсетеді:  білім  беру  мазмұнындағы 
инновациялар, оқыту технологиясындағы инновациялар, білім беру жүйесінің тәрбиелеу функциясы 
саласындағы инновациялар, педагогикалық құралдар жүйесіндегі инновациялар. 

 
121 
Кӛп  жылдар  бойы  білім  беру  жүйелерінің  дамуы  экзогенді  (жүйеге  сырттай  қатысты) 
факторлармен  анықталып  келеді.  Мұның  ӛзі  осы  дамудың  қажетті  жағдайын  қамтамасыз  етуге 
мүмкіндік  береді.  Сондай-ақ  Қазақстан  Республикасының  ғылыми  әлеуеті  кӛптеген  бағыттары 
бойынша  әлемдік  деңгейге  сәйкес  келеді.  Сондықтан  ол  білім  берудегі  инновациялық  саланы 
дамытуға негіз бола алады деп нақты айта аламыз.  
«Білім  беру»-  оқыту  нәтижесі.  Тура  мағынасында  ол  оқып-үйретілетін  пән  туралы  түсініктің, 
ұғымның қалыптасуын білдіреді. Білім беру деп табиғат пен қоғам жайындағы ғылымда жинақталған 
білім,  білік,  дағды  жүйесін  жеке  тұлғаның  меңгеруін  және  оны  ӛмірде  тиімді  етіп  қолдана  білуін 
айтады. 
Технологиядеп  әдетте  алдын  ала  берілген  қасиеттерге  ие  материал  алу  мақсатында  бастапқы 
материалды  қайта  ӛңдеу  үрдісін  айтады.  Кӛптеген  ғалым-педагогтар  кез-келген  әрекет  технология 
болады, не болмаса ӛнер болады деп атап ӛтеді. Ӛнер интуицияаға негізделсе, ал технологияғылымға 
негізделеді.  Технология  деген  сӛздің  ӛзі  грек  тілінен  туындап,  «tache»  -  ӛнер,  шеберлік,  «logos»  - 
ғылым,заң  дегенді  білдіреді.  Сонымен  біз  «инновация»,  «білім  беру»,  «технология»  ұғымдарының 
мәнін ашып кӛрсете отырып, ӛз тұрғымыздан осы үш ұғымның бірлігінде «инновациялық білім беру 
технологияларына білім, білік, дағды жүйесін жеке тұлғаның меңгеруін және оны ӛмірде тиімді етіп 
қолдана  білуін  қамтамасыз  ететін  арнайы  жобаланған,  әзірленген  жаңа  енгізілімдерді оқу  үрдісінде 
іске асыру біліктерінің жүйелі жиынтығы» деген анықтама бердік. Сондай-ақ  «инновация» ұғымын 
анықтайтын  нақтылы  анықтама    әлі  де  толық  жасалмағандықтан,  біз  ӛз  зерттеу  жұмысымызда  Ш. 
Таубаева және  Қ.Құдайбергенова берген анықтамаға сүйенгенді жӛн кӛрдік, яғни «инновация» - бұл 
нақты  қойылған  мақсатқа  ойға  алынған  жаңа  нәтиже.  Нақты  мақсат  дегеніміз  не?  Нақты  мақсатқа 
қандай  әдіс-тәсілдердің  кӛмегімен  жетуге  болады?  Оқу  мақсатының  жүйесінде  берілген  мақсаттың 
негізгі  категорияларын  пайдалана  отырып,  педагог  ӛз  еңбектерінің  нәтижесі  туралы  ақпарат  алуға 
мүмкіндік алады. Демек мақсат пен нәтиже – жаңалыққа бет бұрудың кілті. 
Инновациялық  үдерістің  негізі  –  жаңалықтарды  қалптастыру,  қолданылу,  жүзеге  асырудың  
тұтастық қызметі. Кез-келген жаңа әдіс жекелік, сондай-ақ уақытша жоспарға жатады. Бұл яғни, бір 
тәрбиеші  үшін  табылған  жаңа  әдіс,  жаңалық  болса  басқа  тәрбиеші  үшін  ӛтілген  материал  тәрізді. 
Инновациялық  мәселелермен  айналысып  жүрген  бірқатар  ғалымдардың  еңбектерін,  жазған 
анықтамаларынқарастырып,  талдай  келе  бізбұл  ұғымның  түп-тӛркінін  белгілі  уақыт  арасында 
жаңашыл идеяны қайта қарау, жаңалау деп айтқанды жӛн кӛрдік. Сәл ертерек кездің ӛзінде  белгілі 
қолданылып жүрген идеялар жаңа бағытта ұсынылса, мұның ӛзі инновациялы деп аталған. Осыларды 
негізге ала отырып, инновацияны «жаңалық», «жаңа әдіс», «ӛзгеріс», «әдістеме», «жаңашылдық», ал 
инновациялық үдерісіті «жаңа әідістеме құралы» деп ұғатын боламыз. 
Кез-келген  технология  адамның  психикалық  дамуын  анықтайтын  деректер,  алғашқы  себептер 
туралы  түсініктерден  пайда  болады.  Дамудың  жетекші  факторына  байланысты  технологияларды 
тӛменднгінше бӛлуге болады. 
-
 
психиканың  дамуы  биологиялық  тұқым  қуалау  арқылы  анықталады  деп  қарастыратын  – 
биогендік технологиялар; 
-
 
жеке  тұлғаның  қалыптасуы  адамның  әлеуметтік  тәжірибесіне,  оқып  үйрену  нәтижесіне 
байланысты деп қарастыратын – социогендік технологиялар; 
-
 
даму  нәтижесі  адамның  ӛзіне,  тәжірибесіне,  ӛзін-ӛзі  психологиялық  жағынан  жетілдіруіне 
байланысты анықталады дегенді жақтайтын - психогендік технологиялар; 
-
 
жеке тұлға және оның қасиеттерін материя емес деп ұғындыратын - идеалистік технология; 
Жаңа технологияны оқып үйренудегі әрекет түрлерінің психологиялық аспектілері: 
-
 
Заттық (материалданған әрекет) 
-
 
Дауыстап сӛйлеу 
-
 
Іштей сӛйлеу 
-
 
Үйреншікті әрекет кезеңі  
Инновация  білім  деңгейінің  кӛтерлуіне  жағдай  туғызады.  Кейінгі  кезеңдегі  ғалымдар  ӛз 
зерттеулерінде оқу-тәрбие ісіне жаңалықтарды енгізіп, тарату мәселесін қарастырады. Н. Апатова, М. 
Поташкин,  В.Я.  Ляудис  т.б.  ғалымдар  тәрбиешінің  жаңалыққа  қабілеттілігіне  ерекше  кӛңіл  бӛлді. 
Авторлардың  кӛбі  педагогикалық  инновацияның  негізгі  міндеті  енгізіліп  отырған  жаңалықтарды 
топтау,  жіктеу  деп  санайды.  Ол  үшін  ең  бастысы  –  мектепке  дейінгі  мекеме  жұмысын  дамытудың 
аймағын  қарастыру  керек.  Енгізіліп  отырған  жаңа  әдістеменің  ерекше  жағын  кӛре  білу,  түсіне  білу 
және  оның  басқа  әдістемелермен  қандай  байланыста  екенін  білу  керек.  Сонымен,  тәрбиешінің 
инновациялық  әрекетке  кӛшуі  бірден-бір  кӛкейкесті  мәселе  деп  есептейміз.  Білімнің  ағартушылық 
жүйесінде  педагог  суъект  динамикалық  үдерісі  тәрбиешіден  шығармашылықты,  инновациялық 

 
122 
әрекетті талап етеді. Мұндай талап етушілікте, тәрбиешінің дәстүрлі деңгейі, қазіргі мектепке дейінгі 
мекеме, қоғам қажет ететін шығармашыл, жаңашыл - тәрбиеші педагог    арасында қарама-қайшылық 
туындайды.    Қазіргі  кездегі  педагогикалық  инновация  білім  беру  жүйесіндегі  жаңалықтарды 
топтастырады.  Мемлекеттік  білім  стандарты  деңгейінде  оқыту  үрдісін  ұйымдастыру  жаңа 
педагогикалық  технологияны  ендіруді  міндеттейді.  Ал  жаңа  педагогикалық  технологияның  түрі, 
қолдану  ерекшелігі,  одан  туындайтын  білгір  мәселелер  бүгінгі  таңда  әлі  нақтыланып  белгілі  бір 
жүйеге түспеген дүние. 

жүктеу/скачать 2,28 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: