Государственного педагогического
жүктеу/скачать 2,43 Mb. Pdf көрінісі
|
Аннотация. В статье рассматривается развивании информационных технологии на отрасле науки. Annotation. The article deals with the development of information technology on the field of science. 188 Шығармашылық мамандықтар 189 С.Бейсеуов ҚАЗАҚИ МУЗЫКАЛЫҚ ТІЛДІҢ ҚАЗІРГІ КЕЗДЕ ҚОЛДАНУ МӘСЕЛЕЛЕРІ ӘӚЖ 82.08 Б 38 Қазақстан ӛзінің Тәуелсіздігін алғаннан кейін құрып бітуге шақ қалған қазақи музыкалық құндылықтарымыз қайта жандана бастады. Кеңес Үкіметі кезінде сол кезең идеологиясына сай ӛзгеріске ұшыраған қазақи тілді музыкалық шығармалардың түп нұсқалары бүкіл жер шары қазақтары орналасқан аймақтардан, ірі кітапханалар мен музыкаға қатысы бар мекемелерден іздестіру жұмысы арқылы қайта қалпына келе бастады. Қазіргі кезде қазақи музыкалық тіл мемлекеттік деңгейдегі мәселе болып отыр. Музыканың байланыс қызметі табиғи тілдің тыңдаушы мен орындаушы арасындағы болатын синхромды, ұрпақтан-ұрпаққа берілуі жүзеге асатын диахронды және уақытпен шектелмеген түрде болатын болса, ал қазақи музыкалық тіл ӛте бай, күрделі де жүйелі құрылымнан тұрады және дәстүрлі музыкасы рухани ұрпақтан-ұрпаққа жинақталынып уақыт ағымымен ӛзгеріске ұшырай отырып, жалғасын тауып келеді. Осы байланыс Кеңес Үкіметі кезеңінде тоқырауға ұшырағанымен қоймай, қазіргі кезде ол тәртіп бұзылып отыр. Әсіресе қала қазақтарының кейбір бӛлігі дәстүрлі қазақи музыкалық тілді дұрыс түсіне білмегендіктен қабылдамай келеді. Соның нәтижесінде бұрмалаушылықтар туып отыр. Жаңадан нағыз қазақи тілдегі шығармалардың аздығы да оған тағы түрткі болып отыр. Музыкалық тіл музыкалық санадан шығады. Күнделікті ӛмірдің тамыр соғысы – білім, икемділік, құндылық, дағдылық, шығармашылық тәжірибенің тіл бейнелері, бейне күйінің жүйесі, нормалар, идеал, қоршаған ортаны сезіну, саналық қатынас. Оның барлығы ғасырлап жинаған сабақтастық нәтижесінде қазақ қоғамына тән қырымен толығып отыруы қажет. Алдыңғы буын ӛткен уақытта жинаған қорын толығымен қалай, қандай құралдармен, жолдармен, әдіспен жас ұрпаққа жеткізу – қоғамның дамуы мен болуының негізгі мәселесі. Қазақи қоғамның онсыз ӛмірінде мән болмайтын жағы музыкалық беті. Тал бесіктен жер бесікке дейін әнмен, жырмен кӛмкерілер адам ғұмыры және бұл тағдырдың қазақ баласына қатысы туралы данышпан Абай: «Туғанда дүние есігін ашады ӛлең, Ӛлеңмен жер қойнына кірер денең», - деп толғайды. Міне қазақ қоғамының бүкіл тыныс-тіршілігі ӛлеңмен байланысты екендігін айқын кӛрсетеді. Ендеше қазіргі кездегі музыкалық пайымдауды ғалымдар «Музыкалық тану қалыптасуы» деген атауына қазақи музыкалық тілмен ӛткен ӛмірді тану деген дұрысырақ. Орыстың тамаша ғалымы Г.Потаниннің «Маған бүкіл қазақ даласы ән салып тұрғандай кӛрінеді» деген сӛзі қазақ тұрмысының осындай даралығынан туған тұжырым болса керек. Ал оның негізгі музыкалық қазақи тілмен, қазақи әуенмен орындалған. Сондықтан музыкаға, басқадай ӛнерге сүйену – жаңа ұрпақтың қалыптасуы, болуы, тәрбиелеуі, дамуы білім жүйесін әлеуметтік басқаруы, тәрбиелеуі, білім беруі барлық қоғамға, мемлекетке бірдей фундамент негізі дейміз. Музыка ол - ӛнер, адам рухының ішкі ӛмірінің қалпы мен белсенділігі. Музыкалық сана – ол адамның сезімінің ерекше, арнайы түрі, ең жоғары психологиялық деңгей, психикалық белсенділігінің ерекше формасы – жеке адамда немесе қоғамда бола алады. «Музыкалық сезім» терминіне ғалымдар түрлі анықтама береді, ол кәсіби контекстке байланысты. Дұрысы – музыкалық сезімді обьект ретінде, музыкалық мәдениетті білеміз, оның кӛп түрлері, формасы болуы. Ал, музыкалық субьектісі, ол – тұлға, қоғам. Қоғамдық музыкалық санасы әртүрлі, әрқилы. Бүгінгі қоғам санасы түрлі дыбыс ақпаратпен толығып тұрады, сондықтан ол қоғам санасына әсер етеді, кей уақытта керісінше. Дыбыс ақпараттың кӛбі есту арқылы қоғам санасына кіреді, ол да қазіргі музыкалық айналымы. Сондықтан 190 музыка қоғамды бӛлмейді, керісінше біріктіреді, адамдарды жақындатады. Қарым-қатынас, түсінушілік пайда болады. Музыкалық сананы тұлғаның түрлі іс-әрекетінде қарастырамыз – музыкалық шығарманы жазу, орындау және есту қабылдауы. «Ӛнер шығарманы түсіну, ол ӛзіндік ішкі жаңа қабылдауы». «Интерпретация болмаса музыка ӛлі». Интерпретация ол музыкалық шығарманы шығармашылықпен кӛрсетуі. С.Е.Фейндерг: «Композитордың ерігі орындаушының ерігі бола тұра оның тұлғалық дарындылығы мен ӛзінің кӛркемдік кӛрсетуінде». – Оқушының санасына әсер ету, болашақта оқушы ӛзінің қандай құқығы мен міндеті бар, оның ӛнерді музыкалық – орындаушылық табиғаты мен ерекшелігінде болуы музыканттарға дәріс беретін педагогтың мақсаты. Қазақи музыкалық тілді дамыту үшін қазақ қоғамының жоғарыда айтқандай музыкалық санасын толықтырып, жаңарту қажет. Ол деген бесіктен бастап, ӛз аяғына тұрып, санасы тұрақталғанша әсер ету. Сондықтан қазіргі кезде бала-бақшаларда, орта мектептер мен арнаулы және жоғарғы оқу орындарында осы қазақи музыкалық тілдегі шығармалар кӛптеп қолданылуы қажет. Музыкалық тіл музыкалық ойлаудың құралы, музыкалық фольклор мен музыкалық ӛнердің негізі – адамның ішкі жан дүниесінің руханилылығының, оның сұлулыққа деген сезімінің айнасы. Ал қазіргі қоғамда қазақи музыкалық ойлауға мүмкіндіктер жасалмай келеді. Тіпті бір әнге клип түсіргенде екі ғашық екі ұлт ӛкілі болып келеді. Себебі клиптердің дерлігі шетелдерде жасалынуында. Р.Генон жер шарында музыка мен поэзияның шарықтап гүлденген шағы номандтар заманында деген тұжырым айтады. Бұл дегеніміз кӛшпелі дәуірден бері қазақи музыкалық алтын қорымыз болғанын тарих дәлелдеп бергендігі. Яғни бұдан шығатыны егер қазақи музыкалық тіл құлдыраса біздің мәдениетіміздегі ең тамаша құндылықтардың құлдырауы екенін кӛрсетеді. Қазақи музыкалық тіл қазағымыздың ӛткен мұрасын ұрпаққа жеткізетін құрал. Сондықтан оқу орындарында қазақи музыкалық шығармалар осы мәселелерге байланысты қосымша пән ретінде немесе қосымша курс ретінде ӛткізіліп отырылса. Бұл біріншіден, ұлттық тәрбие болса, екіншіден басқа ұлт ӛкілдерінің қазақы сананы түсініп, қоғамымен етене жақындасуына, сол қоғамда жақсы ӛмір сүрулеріне мүмкіндік берсе, үшіншіден адамның кері қылыққа бармауларына әсер етер еді. Себебі қазақи тілдегі шығармалар сезімде байлық, сабырлыққа, психологиялық сезімге, рухани жақсы кӛңіл – күйге жетелейді. Дүние жүзі музыка классиктері шығармалары сияқты қазақ қоғамында кӛне заманнан келе жатқан тамаша туындылар қазақ менталитетіне, психологиясын жақын болуына байланысты мына заманда, ұлттық шығармалардың, оның ішінде қазақ тілінде болса болды деген ойдан емес, нағыз қазақи музыкалық тілдегі шығармалардың дүниеге келуіне мемлекеттік қолдау болса дегендік. Және бұл деген сонымен қоса, Қазақ музыкалық ӛнерінің болашағының негізі, қоры болар еді. Мемлекетіміздің Әнұраны қандай сезім берсе, қандай қажет болса, музыкалық қазақи тілде сондай қажет. Қазақ тіліндегі шығармалар мен қазаққа тән музыкалық шығармалар (күйлер, жырлар, лирикалық әндер, термелер, дастандар, т.б.) қазақ менталитетінің бір қыры. Ол жоғалса, қазақ ұлтының сыры ұшады. Уақыт ағымымен қазақи музыкалық тіл жаңаша элементтермен толығады дегенімізге дәлел - ӛткен ғасырдың 30-ы жылдары пайда болған ұлттық аспаптар оркестрі. Оның ӛзін «батыстықтан» дер кезінде бӛліп алып, ұлттық нақыш берген Нұрғиса Тлендиевтің еңбегі. Қазіргі кездегі кейбір эстрадалық қазақ әндерін естігенімен жадыңда қалмайды, оған себепоның қазақи музыкалық тілден ауытқығандығында, яғни қазақи леп жоқтығында. Қазақи музыкалық тілде дүниеге келген топтар мен композиторлар қазіргі кезде аз. Қазақи стиль жоқ, қазақи тыңдаушылар аудиториясына жақын шығармалар аз. Қазақ музыкалық ғылымы қазақи музыкалық тілдің құрылымына назар аударуының арқасында әдістемелік негіздер жасалынып жатыр. Оған мысал, кӛпшілік деңгейде 191 орындалатын, яғни жалпы білім беретін мектептерге арналған А.Райымбергеновтың «Домбыра үйренейік» немесе «Қара жорға» биінің кӛпшілік аудиториясына орындауға арналған теледидар бағдарламалары. Қорыта келгенде қазақи музыкалық тіл, қазақ қоғамының айнасы десек те, оның таза, бейнені бұрмаламай, ӛзгеріссіз беру қажеттігі қазіргі кезде туындап тұрған үлкен мәселе. Оның шешімін жақын арада шешуге ат салысу Қазақстанның әр азаматының міндеті болған дұрыс. Халықпен рухани байланыс Шәмші Қалдаяқов, Нұрғиса Тлендиев шығармалары сияқты бірнеше буынның кӛзқарасын кӛрсете білген, дәстүрлі музыкалық тілге жаңашылдық енгізген «жаңа музыкалық кӛңіл-күй сыйлаушы» музыка тілінде жазылса, нұр үстіне нұр болар еді. Қазақ ауылдарының құруымен қазақи шығармалар, оны тыңдаушылар саны қалай болатыны тағы бір шешімін күтеді. Мұның барлығы мемлекеттік деңгейде шешімін күтетін мәселе. Дегенмен бала-бақшадан жоғарғы оқу орындарының оқытушыларына дейін ӛткізілетін іс-шараларда, тіпті сабақ барысында қазақи музыкалық тілдегі шығармаларды кӛптеп қолданып, жас буынның оған деген сүйіспеншілігін тудыруына байланысты қызмет ету, оларда қазақи музыкалық сананың дамуына жұмыс жасау, музыкалық байлығымызды насихаттауға байланысты іс-шаралар ӛткізу, бала тәрбиесіне қатысы бар әр адамның міндетінде. Бұл бағытта ұстаздар, музыканттар және орындаушылармен бірігіп жұмыс жүргізуі керек. Музыкалық тіл мәселесі қоғамдық талқылауды қажет етеді. Ол дегеніміз ӛз еліміздің түпкір-түпкіріндегі музыка мамандары кӛптен кӛкейінде жүрген ой-пікірлерін ортаға салып, әр қилы ұсыныстар бойынша ортақ шешімге келетіндей қызмет жүргізу. Ғылыми негізделген тұжырымдамасы бар бағдарламалар, дербес талқылаулар барысында тіл табысып, мәдениет пен ӛнерді әр қырынан, әрі ұлттық ерекшеліктерге сай ӛркендетудің тетігін бірігіп табатын дӛңгелек үстелдер, конференциялар мен семинарлар ӛткізу. _________________ 1. Аязбеков С.А. Восток – Запад и социально-философский анализ казахской музыкальной культуры. – Алма-Ата, 1992. 2. Искакова Г.Н. Песенное творчество Нургисы Тлендиева и Кенена Азербаева// Ізденіс – Поиск. - №2(1)- 2010. 3. Мухамбетов А.- Бегалинов Г. Казахский музыкальный язык как государственная проблема. Алматы – АRТ, 2003, №1 4. Нужна ли реформа казахской музыкальной письменности («Казахская музыка в контексте культур», 2002). 5. Қазақстан тарихы, 4 томдық. Алматы, 2000-2004. Аннотация. В статье рассматривается проблемы употребление современного казахского музыческого языка. Annotation. The problem of the use of modern Kazakh muzical language. 192 Н.С.Бекнурманов ФОРМИРОВАНИЕ ПРОФЕССИОНАЛЬНОЙ ГОТОВНОСТИ СТУДЕНТОВ СПЕЦИАЛЬНОСТИ ФИЗИЧЕСКАЯ КУЛТУРА И СПОРТ К ПЕДАГОГИЧЕСКОЙ ПРАКТИКЕ УДК 373: 615.825 Б 42 Проблема профессиональной готовности будущих педагогических кадров - одна из центральных в теории, науке и практике педагогики, в одной из ведущих ее отраслей - теории и методике физического воспитания. Исследователи и практические работники, дающие сегодня разные оценки педагогической системе образования, приходят к обоснованным выводам о кризисном состоянии подготовки педагогов. Симптомы этого кризиса проявляются в том, что уровень подготовленности выпускников высших учебных заведений не соответствует процессам, которые совершаются в нашей стране, и мировым стандартам. Профессиональная подготовка не ориентирована на качественные показатели, новые принципы и технологии обучения, наблюдается разрыв между общекультурным и профессиональным компонентами в обучении, что не обеспечивает формирования профессиональной культуры учителя, его готовности к педагогическому творчеству и сотрудничеству с учениками. Не выявляются и не формируются профессионально значимые качества, не преодолевается отчужденность от потребностей общества [5-7, 10, 13]. О наличии проблемы профессиональной готовности преподавателя физической культуры можно судить по степени соответствия результатов профессиональной деятельности уровню социальных требований. В исследованиях последних лет, посвященных анализу педагогической подготовленности преподавателя физической культуры, констатируется явное несоответствие фиксируемых показателей их необходимому социально -нормативному уровню. В частности, утверждается, что 5-20% преподавателей не соответствуют среднему уровню педагогической деятельности, а 35-55% - соответствуют в полной мере. Налицо расхождение между социально желаемыми (целевыми) показателями педагогической подготовленности (все преподаватели должны соответствовать уровню педагогической деятельности не ниже среднего) и ее реальным состоянием (некоторая часть преподавателей не соответствуют этому уровню). Значит, проблема обеспечения профессиональной готовности реально существует. Теоретическое обоснование исследования. Система высшего образования, как и все другие области человеческой деятельности, подвержена влиянию перемен, происходящих в социальной сфере. Требования к профессиональным знаниям и умениям выпускников высших учебных заведений физической культуры должны пересматриваться с учетом изменений потребностей общества. В связи с переходом на многоуровневую систему подготовки специалистов в области физической культуры и спорта (бакалавриат, специализация, магистратура) все стороны учебной работы со студентами вузов физической культуры в настоящее время подлежат коррекции с учетом постоянного поиска наиболее эффективных путей формирования высококвалифицированных кадров [1, 3, 5, 8, 9]. Этот процесс непосредственно затрагивает характер, содержание и организационные формы практики студентов по будущей профессиональной деятельности. По данным В.А. Сургучѐва [8], В.Г. Чичикина [11], хорошо подготовленными к практической деятельности считают себя лишь 25% опрошенных студентов. Схожие результаты получены в исследованиях Е.М. Ивановой [3] и др. Это свидетельствует о необходимости и актуальности выделения целенаправленного формирования профессионально-педагогических умений. Конечной целью подготовки учителей физической культуры в высших учебных заведениях является обеспечение профессиональной готовности к решению задач воспитания, обучения и оздоровления школьников [2, 4, 6]. Личностными (субъективными) 193 предпосылками, обуславливающими профессиональную компетентность выпускников, выступают уровень развития профессионально важных качеств (педагогических способностей) и положительное эмоционально-ценностное отношение к избранной профессии [6]. Эти факторы оказывают опосредованное воздействие на рост профессиональной готовности: чем ярче они выражены, тем быстрее и успешнее происходит усвоение знаний и формирование профессионально -педагогических умений. В свою очередь, приобретаемые студентами знания влияют на становление профессиональной готовности лишь постольку, поскольку реализуются в практической деятельности, то есть входят составной частью в структуру умений. Таким образом, профессионально-педагогические умения занимают в структуре профессиональной готовности особое положение: как целостное образование, объединяющее в себе знания, способности и интересы студентов, как конечная цель профессиональной подготовки и как объективный критерий профессиональной готовности. В этой связи целью нашей работы является оптимизация учебного процесса студентов специальности физическая культура и спорт путем комплексной оценки готовности к педагогической деятельности. Исходя из цели исследования были поставлены следующие задачи: 1.Определить исходный уровень готовности студентов 3-го курса к профессиональной деятельности. 2.Определить показатели прироста основных компонентов и уровня профессиональной готовности. 3.Выявить взаимосвязь способностей личности с уровнем профессиональной готовности. Организация и методы исследования. Исследование проводилось в общеобразовательных школах г. Тараз. В нем приняли участие 56 студентов ТарГПИ, обучающихся по специальностям "Физическая культура и спорта". Использовались следующие методы: педагогическое наблюдение, анкетирование, тестирование, математико- статистическая обработка результатов. Тестирование представляло собой комплексную методику, состоящую из четырех блоков. Первый блок - оценка личностных свойств - включал: тесты Айзенка, Кеттелла, "Ориентировочную анкету". Второй блок - определение конструктивных и познавательных способностей - оценивался по методике Амтхауэра, третий блок - коммуникативные и организаторские способности - по тестам А. Мехрабиена, Н. Энштейна и К. Томаса. В четвертом блоке оценивались рефлексивные способности. В этот блок вошли следующие тесты: на самооценку, эмоциональную устойчивость, личностную и ситуативную тревожность. В каждом блоке по 12-балльной шкале, разбитой на три градации, измерялся уровень развития способностей: низкий - до 4 баллов, средний - от 4 до 8 баллов, высокий - от 8 до 12 баллов. Максимальное количество баллов по первому и четвертому блокам - 36, второму и третьему - 24. Общий показатель готовности определялся по трем уровням: низкий - до 16 баллов, средний - до 68, высокий - до 120. Результаты исследования и их обсуждение. Исследования, проведенные рядом авторов [2, 11, 12], показали, что существуют способности к педагогической деятельности, которые представляют собой взаимопереплетение общих и специальных способностей. Общие способности проявляются в личностных свойствах человека: темпераменте, характере, направленности. Они помогают преподавателю в развитии его творческого потенциала, личностном росте и компенсации тех свойств, которые мешают в педагогической деятельности: недоброжелательность, самовлюбленность, застенчивость, излишняя эмоциональность и агрессивность. Специальные способности включают четыре группы: - конструктивные (способность строить учебно-воспитательный процесс и проектировать развитие индивидуальности ребенка); 194 - организаторские (способность организовывать свою педагогическую деятельность и деятельность воспитанника); - коммуникативные (способность устанавливать правильные взаимоотношения с учениками); - рефлексивные (умение анализировать свою деятельность, оценивать себя, свои поступки и действия). Применение 16-факторного личностного опросника позволило выявить наиболее существенные индивидуально-психологические особенности личности студентов. Анализ способностей до начала педагогической практики показал высокий уровень таких качеств, как экстравертированность - 11,75 балла, фактор G (высокая нормативность поведения) - 8,7, фактор H (смелость) - 8,2 и низкий уровень таких качеств, как фактор B (высокая умственная способность) - 3,1, фактор N (дипломатичность) - 5,0, фактор Q (уверенность в себе) - 4,3. При организации взаимоотношений с учениками студенты выбрали направленность на взаимодействие - 11,0 балла, которая предполагает их умение поддерживать доброжелательные отношения с другими людьми. В профессиональной деятельности специалистов по физической культуре и спорту важную роль играют конструктивные и познавательные способности. Мы оценивали их по методике Амтхаэура, которая представляет собой тест на интеллект. Интеллект в нашем понимании - это система психических процессов, обеспечивающих реализацию способности человека оценивать ситуацию, принимать решения и в соответствии с этим регулировать свое поведение. В интеллекте выделяют две подструктуры: вербальный и невербальный интеллекты. Вербальный интеллект осуществляется в словесно-логической форме, невербальный - в форме наглядно-действенного мышления с опорой на зрительные и пространственные представления. Поэтому в интеллекте сочетаются конструктивные и познавательные способности. В нашем исследовании в вербальной части оценивали способность студентов к рассуждению, речевому мышлению гибкости; в невербальной - к абстрактности, пространственному воображению и конструктивности. В результате мы пришли к выводу, что у студентов до начала педагогической практики преобладал вербальный интеллект - 39,1 балла, результаты невербального интеллекта составили 30,3. Коммуникативные и организаторские способности, представленные в третьем блоке, позволили нам выявить способность студентов устанавливать правильные отношения с учениками. В этом определяющую роль играют склонность к эмпатии, выбор стратегии поведения и организаторские способности. Способность к эмпатии понимается как эмоциональная отзывчивость, чувствительность и внимание к другим людям, их проблемам. Эмпатия проявляется в стремлении оказывать помощь и поддержку. По мере того как личность все глубже познает себя, свою индивидуальность, она становится более чувствительной и способной принимать уникальность других людей. Поэтому развитие эмпатии сопровождает личностный рост и становится одним из ведущих признаков в деятельности специалиста по физической культуре и спорту. У студентов до практики отмечен низкий уровень эмпатических способностей - 20,2 балла. Ведущей стратегией взаимодействия студенты выбрали сотрудничество - 7,3 балла и компромисс - 7,0. Не менее важным показателем готовности специалиста к профессиональной деятельности является его умение анализировать свою педагогическую деятельность, оценивать себя, свои поступки и действия. В блоке рефлексивных способностей акцент был сделан на самооценке и эмоциональной устойчивости личности студентов. Важной для самооценки является установление " Силы-Я". У студентов преобладали адекватная самооценка - 0,5 балла и заниженная - 0,9. "Сила-Я" составила 42,75 балла, что свидетельствует о личностной зрелости и способности быть объективным в отношении других людей. Ситуативная (39,6 балла) и личностная (40,2) тревожность выражены умеренно. Результаты дифференциальной шкалы эмоций свидетельствуют о преобладании у студентов хорошего настроения [1, 5]. 195 В целом у студентов до начала педагогической практики отмечен средний уровень профессиональной готовности (62,9 балла). До начала педагогической практики результаты первого, второго и третьего блоков находились на среднем уровне - в интервале от 13 до 15,2 балла. Исключение составил блок рефлексивных способностей (19,6). После педагогической практики произошли изменения во всех блоках. На рис. 2. представлены показатели прироста результатов по каждому блоку: значительные изменения произошли в первом блоке - на 13,9%. В этом блоке выросли результаты по факторам: С (эмоциональная устойчивость) - 9,6 балла, G (добросовестность) - 9,7 и Q 4 (напряженность) - 6,4. Из трех видов направленности ведущей является направленность на взаимодействие - 12 баллов. В третьем блоке - коммуникативно - организаторские умения - показатели прироста составили 13,8%. Существенные изменения произошли в выборе способов взаимодействия: студенты в своей деятельности стали меньше использовать позицию соперничества (результаты составили 3,6 балла, улучшились результаты по позициям "соперничество" (с 7,3 до 8,3 балла) и "компромисс" (с 7 до 8,5 балла). Произошли незначительные изменения показателей эмпатии (с 20,2 до 22,0 балла). В целом этот показатель остался на низком уровне. Самые низкие результаты прироста наблюдались в четвертом блоке - "Рефлексивные способности" - 5,6 балла. Полученные результаты свидетельствуют о том, что прохождение студентами педагогической практики позволило им стать более уверенными в себе, хорошо осознать требования профессиональной деятельности, желание взаимодействовать. Улучшение результатов по фактору Q 4 , на наш взгляд, можно объяснить тем, что у студентов к концу практики стали появляться усталость, раздражительность в силу непривычности данной деятельности, большого объема документации и видов заданий. Для выявления взаимосвязей между отдельными способностями, уровнем профессиональной готовности и взаимосвязей между блоками была проведена математико-статистическая обработка результатов до и после прохождения студентами педагогической практики. Анализ корреляционных связей по Пирсону показал значимую пропорциональную взаимосвязь (на 5%-ном уровне) между переменными внутри каждого блока, что свидетельствует о достоверности и надежности данных методов. Рис. 1. Соотношение основных компонентов готовности студентов к педагогической практике 196 Рис. 2. Показатели прироста результатов по каждому блоку До прохождения педагогической практики выявлена значимая взаимосвязь (на 5%-ном уровне) между следующими показателями: экстра-интровертированностью и абстрактным мышлением (0,848); уверенностью в себе - тревожностью и реактивной тревожностью (0,837); экспрессивностью -сдержанностью и эмоциональной устойчивостью (0,852); жесткостью -чувствительностью и реактивной тревожностью (0,883); развитым воображением -практичностью и "Силой-Я" (0,844); тревожностью -уверенностью в себе и высоким самоконтролем-низким самоконтролем (0,835); способностью к рассуждению и конструктивным мышлением (0,965); "Силой-Я" и компромиссом (0,885); избеганием и соперничеством (0,934); речевым мышлением и компромиссом (0,852); дифференцированными эмоциями и соперничеством (0,934); высокой нормативностью поведения -подверженностью чувствам и подозрительностью -доверчивостью (0,844). После прохождения практики выявлена значимая взаимосвязь по следующим показателям: экстра-интровертированностью и расслабленностью (0,980); эмоциональной устойчивостью и озабоченностью -беспечностью (0,852); эмоциональной устойчивостью - неустойчивостью и речевым мышлением (0,863); робостью-смелостью и консерватизмом- радикализмом (0,842); доверчивостью-подозрительностью и ориентацией на себя (0,860); самоуверенностью -склонностью к чувству вины и зависимостью -независимостью (0,872); конструктивным мышлением и способностью к рассуждению (0,863); конструктивным мышлением и ориентацией на задачу (0,850); дифференцированными эмоциями и пространственным воображением (0,886). Таким образом, можно сделать вывод о существовании сильной взаимосвязи между отдельными способностями личности и уровнем профессиональной готовности. Выводы 1. До начала педагогической практики у студентов преобладали личностные свойства и рефлексивные способности. 2. После прохождения педагогической практики произошли изменения во всем четырех блоках ("Личностные качества", "Конструктивные способности", "Коммуникативно- организаторские способности", "Рефлексивные способности"), причем наиболее существенные - в первом и третьем. 3. Выявлена существенная взаимосвязь между отдельными способностями личности и уровнем профессиональной готовности. Это доказывает, что педагогическая практика носит обучающий, развивающий и адаптивный характер. ________________________ 1. Виленский М.Я. Профессиональная направленность физического воспитания студентов педагогических специальностей / М.Я. Виленский, Р.С. Сафин. М., 1989. 2.Волков Н.Н. Моделирование личности, деятельности тренера и совершенствование физкультурного образования / Н.Н. Волков, В.С. Топчиян // Теория и практика физ. культуры. 1989, №10. 197 3. Иванова Е.М. Основы психологического изучения профессиональной деятельности. М., 1987. 4. Каргаполов В.П. Социальная модель преподавателя физической культуры: Автореф. канд. дис. М., 1981. 5. Корецкий В.М. Профессионально-педагогическая подготовка студентов физкультурных вузов в системе дисциплин "специализаций": Докт. дис. М., 1989. 6. Маркова А.К. Психология труда учителя. М.,1993. 7. Попова Н.В. Управленческая деятельность преподавателя физического воспитания вуза и формирование готовности к еѐ выполнению у студентов ИФК: Автореф. канд. дис. Л., 1990. 8. Сургучѐв В.А. Исследование готовности выпускников ИФК к работе // Теория и практика физ. культуры. 1985, №2. 9. Сластенин В.А. Реформа школы и готовность учителя к профессиональной педагогической деятельности: Вопросы методологии и теории / В.А. Сластенин, М.Я. Виленский // Теория и практика физ. культуры. 1985, № 6. 10. Решетень И.Н. Проблема моделей деятельности личности и подготовки специалиста по физической культуре / И.Н. Решетень, В.П. Каргаполов // Теория и практика физ. культуры. 1982, №11. 11. Чичикин В.Т. Структура и регуляция профессиональной готовности преподавателя физической культуры: Учеб. пос. для студ., аспир., слушат. факультета повышения квалификации ГЦОЛИФК. М., 1992. 12.Шубин М.Г. Средства и методы формирования дидактических умений в процессе непрерывной педагогической практики студентов в школе: Автореф. канд. дис. М., 1990. 13. Якунин В.А. Контрасты современной педагогики // Проблемы повышения профессионализма и продуктивности педагогической деятельности. Усть-Каменогорск, 1990. Аннотация. Мақалада дене шынықтыру және спорт мамандығының білімгерлерін педагогикалық практикаға кәсіптік дайындауды қалыптастыру мәселелері қарастырылады. Annotation. The paper describes the preparation and formation of students majoring in physical education and sports to student teaching. 198 МАҚАЛАЛАРДЫ РӘСІМДЕУ ТӘРТІБІ 1. Мақала материалдары баспадан шығу үшін Microsoft Word 2003 редакторында немесе соған сәйкес редакторларда терілген 6-12 беттік мақаланың қолжазбасы А4 форматты ақ қағазға 1 дана шығарылып, қазақ немесе орыс тілінде тапсырылады. Мақала материалының электронды нұсқасы міндетті түрде болуы қажет. Баспаға ұсынылатын мәтінді рәсімдеу тәртібі: қазақ тілінде жазылған текстер үшін – KZ Times New Roman, шрифті – 13, жоларалық интервал – 1; орыс тіліндегі мәтіндер үшін - Times New Roman, шрифті – 14, жоларалық интервал – 1. Параметрлері барлық жағынан – 2 см. 2. Мақала тӛмендегі құжаттармен қоса ұсынылуы қажет: - ғылыми дәрежесі жоқ авторлар үшін ғылым докторы немесе ғылым кандидатының рецензиясы; - барлық авторлар үшін әдістемелік кеңестің баспаға беру туралы ұсынысы; - қазақ тіліндегі мәтін үшін – орыс және ағылшын тілдеріндегі түйіндеме, орыс тіліндегі мәтін үшін – қазақ және ағылшын тілдеріндегі түйіндеме; - автордың түйіндемесі: тегі, аты, әкесінің аты, қызметі, жұмыс орны, үй және жұмыс телефондары, мүмкіндігінше – факс және e-mail. 3. Мақала тӛмендегі талаптарға сәйкес рәсімделуі қажет: - жоғары жағында ортасында автор(лар)дың тегі, аты, әкесінің аты жазылады, екінші жолда бас әріптермен (қою шрифтпен) – мақаланың тақырыбы, үшінші жолда сол жағында УДК индексі, екі интервалдан кейін негізі мәтін жазылады. - әдебиеттерге жасалған сілтемелер дәйектемеден (цитата) кейін, тӛрт бұрышты жақшаның ішінде, әдебиеттер тізіміндегі нӛміріне сәйкес нӛмірмен кӛрсетіледі. Дәйектемені (цитата) беру үлгісі [6, 35 б.]. Пайдаланған әдебиеттер тізімі мақаланың ең соңында беріледі. Әдебиеттер тізімінен кейін мақаланың қазақ (орыс) және ағылшын тілдеріндегі түйіндемесі беріледі. Кескіндемелер (кестелер, схемалар, диаграммалар) жеке А4 парағында компьютерде немесе анық сызба (тушпен) түрінде орындалуы қажет. Суреттің нӛмірі қағаздың сырт жағында қойылады және қай бетке және қай жерге орналасатындығы жазылады. Математикалық формулалар Microsoft Equation объектісі ретінде теріліп, беріледі. Сілтеме жасалатын формулалар ғана нӛмірленуі қажет. 4. Мұқият тексерілген және редакцияланған мақаланың тексті шығарылғаннан кейін, соңғы бетінің сырт жағына автор(лар)дың қолы қойылып, тапсырылады. 5. Талапқа сай рәсімделмеген мақалалар қабылданбайды және авторға кері қайтарылады. 199 УСЛОВИЯ ОФОРМЛЕНИЯ СТАТЬИ 1. Рукописи статей объемом 6-12 страниц представляются в 1 экземпляре на казахском или русском языках в редакторе Microsoft Word 2003 или в редакторах, совместимых с ним. Обязательно представление электронного варианта. Гарнитура для текстов на казахском языке – KZ Times New Roman, размер шрифта – 13, интервал – одинарный; для текстов на русском языке – Times New Roman, размер шрифта – 14, интервал – одинарный. Поля – 2 см. 2. Статья должна сопровождаться следующими документами: - рецензия доктора или кандидата наук для авторов, не имеющих ученую степень; - выписка из заседания методического совета с рекомендацией к печати для всех авторов; - аннотация для текстов на казахском языке – на русском и английском, для текстов на русском языке – на казахском и английском; - резюме автора: Ф.И.О., должность, место работы, домашний и служебный телефоны, по возможности – факс и e-mail. 3. Статьи должны быть оформлены в строгом соответствии со следующими правилами: - На первой странице вверху, по центру, указываются инициалы и фамилия автора(ов), на второй строке – прописными буквами – название статьи, на третьей – по левому краю – индекс УДК, после которого через двойной интервал печатается текст статьи. - Сноски и ссылки на литературные источники (приведенные в соответствии с ГОСТ- ом) оформляются постранично в квадратных скобках после цитаты с указанием порядкового номера источника и через запятую – страницы. Образец постраничных сносок: [6, 35 б.]. Список литературы дается в конце статьи. После списка литературы дается резюме на казахском (русском) и английском языках. Иллюстрации (графики, схемы, диаграммы) должны быть выполнены на компьютере или в виде четких чертежей (тушью) на отдельном листе формата А4. Номер рисунка проставляется на оборотной стороне, в бумажном носителе, на полях отмечается место его размещения. Математические формулы должны быть набраны как объект Microsoft Equation. Нумеровать следует лишь те формулы, на которые имеются ссылки. 4. Текст статьи, тщательно выверенный и отредактированный, должен быть подписан автором на обороте последней страницы. 5. Статьи, оформленные с нарушением требований, к публикации не принимаются и возвращаются авторам. 200 АВТОРЛАР ТУРАЛЫ МӘЛІМЕТ Айтенова Э.А. - «Психология және акмеология» кафедрасыеың оқытушысы, психология магистрі. Алиева П.С. – «Педагогика және этнопедагогика» кафедрасының аға оқытушысы. Алиханова Г.Е. - «Практикалық шетел тілдері» кафедрасының аға оқытушысы. Аманбаева А.Н. – «Жоғары математика және ақпараттық технологиялар» кафедрасының аға оқытушысы, ЖГТУ. Аубакирова С.А. – «Мектепке дейінгі педагогика және психология» кафедрасының аға оқытушысы. Базарова Л.С. – ПМНО- 10-1 тобының білімгері. Байкулова А.М. - «Мектепке дейінгі педагогика және психология» кафедрасының оқытушысы, магистрі. Баймырзаева Г.Ж. - «Жоғары математика және ақпараттық технологиялар» кафедрасының оқытушысы, ЖГТУ, Тараз қ. Байтілен С.А. - т.ғ.д., профессор, саясаттанушы, «Философия және саясаттану, әлеуметтану пәндері» кафедрасының меңгерушісі. Бакирбаев Б.Б. – ф-м.ғ.д., «Жоғары математика және ақпараттық технологиялар» кафедрасының профессоры, ЖГТУ, Тараз қ. Бейсеуов С. – «Музыкалық білім» кафедрасының доценті. Бекнурманов Н.С. – «Дене шынықтыру» кафедрасының аға оқытушысы, магистрі. Высоцкая Е.В. – Х-29-2 тобының білімгері. Джамалбекова Н.К. - №19 мектептің тарих-география пәнінің мұғалімі, Тараз қ. Джанаев М.Б. – п.ғ.к., «Бейнелеу ӛнері және сызу» кафедрасының доценті, ҚР суретшілер одағының мүшесі. Дубовик В. – ПИП-11-2 тобының білімгері. Есембекова М. - Сулейман Демирел университетінің ІІ курс магистранты, Алматы қ. Ерімбетова А.Ж – «Мектепке дейінгі педагогика және психология» кафедрасының оқытушысы. Естаева Т.Е. – «Қазақ және орыс тілдерінің практикалық курсы» кафедрасының аға оқытушысы. Жамбайбеков К.Ж. – ф-м.ғ.к., «Физика және ФОӘ» кафедрасының доценті. Жарлыкапова Р.Б. - т.ғ.к., «Химия және ХОӘ» кафедрасының доценті. Жумагалиев Р.А. - «Педагогика және этнопедагогика» кафедрасының аға оқытушысы. Ибраймов Қ.Ш. - ф.ғ.к. «Қазақ филологиясы және журналистика» кафедрасының доценті, М.Х.Дулати атындағы ТарМУ, Тараз қ. Issabekova G.B – «Шетел филологиясы және аударма ісі» кафедрасының аға оқытушы, ТарМУ. Карбозова И.А. - «Жоғары математика және ақпараттық технологиялар» кафедрасының аға оқытушысы, ЖГТУ, Тараз қ. Каршева К.О - Х – 29-2 тобының білімгері. Касымов М.Р. – «Педагогика және БОӘ» кафедрасының оқытушысы, магистрі. Керімбаева Р – «Мектепке дейінгі педагогика және психология» кафедрасынының доценті. Керімбеков М. - ф.ғ.к., «Қазақ әдебиеті» кафедрасының аға оқытушысы. Керімбеков С. - «Бейнелеу ӛнері және сызу» кафедрасының оқытушысы. Kudabaeva P. A. – «Практикалық шетел тілдері» кафедрасының аға оқытушысы. Кульманова Б.И. – «Жоғары математика және ақпараттық технологиялар» кафедрасының магистранты, ЖГТУ, Тараз қ. Курдюков В. В. – «Информатика және ЕТ» кафедрасының аға оқытушысы. Қалақбасова Н.Б. - «Информатика және ЕТ» кафедрасының аға оқытушысы. Қҧсайынова С.Қ. - - б.ғ.д., «Биология және БОӘ» кафедрасының профессоры. Қоңқашова Ф.Б. - Т.Рысқұлов ауданы Қызыл ту орта мектебінің мұғалімі. 201 Қуандық М. - ИСТ 11-3 тобының білімгері. Мадиярбекова А.М. – «Жоғары математика және ақпараттық технологиялар» кафедрасының аға оқытушы, ЖГТУ, Тараз қ. Макашкулова Г.Б. - «Психология және акмеология» кафедрасының оқытушысы. Нартаева Т.У. - «Жоғары математика және ақпараттық технологиялар» кафедрасының маистрі, ЖГТУ, Тараз қ. Нурпеисов С. К. – т.ғ.к., «Нанотехнология» кафедрасының доценті, ТарМУ, Тараз қ. Оразбаева А.Ш. – «Психология және акмеология» кафедрасының аға оқытушысы. Оразбаева Ф.Ш. - Жамбыл облысы, Байзақ ауданы, Түймекент орта мектебінің директор орынбасары. Рыспаева А. - ПИП 29-1 тобының білімгері. Сабекова Д.А. - «Психология және акмеология» кафедрасының аға оқытушысы. Сабралиева Ж.Т - «Психология және акмеология» кафедрасының аға оқытушысы. Сагитжанова А. - Ф-11-4 тобының білімгері. Садирмекова Ж.Б. – «Компьютерлік жүйелер» кафедрасының оқытушысы, М.Х.Дулати атындағы ТарМУ, Тараз қ. Сейдалиева Г.Ш – п.ғ.к., «Психология және акмеология» кафедрасының доценті. Сейдуалиева Л. - №52 бастауыш мектеп, шағын орталығының тәрбиешісі, Тараз қ. Сембекова У.Д. – «Практикалық шетел тілдері» кафедрасының оқытушысы. Тайтелиева Г. - №26 мектеп жанындағы шағын орталық әдіскері, Тараз қ. Тасжурекова Ж.Т. – п.ғ.к., «Әлеуметтік және арнайы педагогика» кафедрасының меңгерушісі. Таттибеков К.С. – ф-м.ғ.к., доцент, «Информатика және ЕТ» кафедрасының меңгерушісі. Тӛлемісова Ж. Е . - – Жоғары математика және ақпараттық технологиялар» кафедрасының ассистенті, ЖГТУ, Тараз қ. Туғанбаева Г.Т. – «Информатика және ЕТ» кафедрасының аға оқытушысы. Турапбаева Г.К. - «Биология және БОӘ» кафедрасының магистрі. Тҧрғынбекова А.Б. – «Жоғары математика және ақпараттық технологиялар» кафедрасының оқытушы, ЖГТУ, Тараз қ. Усенов Қ.М. – «Жоғары математика және ақпараттық технологиялар» кафедрасының магистранты, ЖГТУ, Тараз қ. Шегай Т.В - ПСХ -10-2 тобының білімгері. Шолпанқҧлова Қ.А. - «Тарих және ТОӘ» кафедрасының аға оқытушысы. Шуканова Н.А. - «Практикалық шетел тілдері» кафедрасының аға оқытушысы. Шыңғысбекова Қ. - №52 бастауыш мектеп, шағын орталығының тәрбиешісі, Юрчиева А.А. - №19 мектеп директорының орынбасары, Тараз қ. Юсупова А.К. – «Информатика және ЕТ» кафедрасының ассистенті. 202 ТАРАЗ МЕМЛЕКЕТТІК ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ИНСТИТУТЫНЫҢ ХАБАРШЫСЫ ҒЫЛЫМИ-ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ЖУРНАЛ ВЕСТНИК ТАРАЗСКОГО ГОСУДАРСТВЕННОГО ПЕДАГОГИЧЕСКОГО ИНСТИТУТА НАУЧНО-ПЕДАГОГИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ №12 2012 (қазан - қараша - желтоқсан) Редактор: Райымбекқызы А. Мҧқаба дизайны: Тегісбаев Қ.С. Техникалық редактор: Кузембаева Н.Б. Корректор: Шымбекова Н.Е. Теруге 10.12.2012 ж. жіберілді. Басуға 24.12.2012 жылы қол қойылды. Пішімі 210 х 297 1/16. Офсеттік қағаз. Бағасы келісім бойынша. Есепті беті 17; Шартты беті 12 Таралымы 100 дана. Тапсырыс №108 Сдано в набор 10.12.2012 г. Подписано в печать 24.12.2012 г. Формат 210 х 297 1/16. Бумага офсетная. Цена договорная. Уч. изд.л. 17; Усл.п.л. 12 Тираж 100 экз. Заказ № 108 ТарМПИ, Баспа және дизайн секторы 080000, Тараз қ., Тӛле би к., 62 Document Outline
жүктеу/скачать 2,43 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|