Гравиметриялық талдаудың маңызы және классификациясы

Сабақтың жоспары 
•
Гравиметриялық талдаудың маңызы 
және классификациясы. 
•
Тұндыру әдісі: орындау техникасы, 
тұнбаларға қойылатын талаптар. 
•
Гравиметрия әдісінің қолданылуы. 

 
Гравиметриялық 
анализ
зерттелініп отырған сынамадан химиялық 
қосылысты, ионды немесе элементтің 
массасын және проценттік құрамын дәл 
анықтауға негізделген.

Тамақ өнеркәсібіндегі технохимиялық бақылауда 
гравиметриялық талдау шикізаттағы 
ылғалдылық
пен 
күлділікті
анықтайды.
Бұл 
көрсеткіштер 
сәйкесінше 
«ылғалдың 
массалық үлесі» 
және 
«күлдің массалық үлесі 
(күлділігі)» 
деп аталады. 
Мысалы, ұнды жағу нәтижесінде алынатын күлдің 
мөлшеріне қарай ұн сорт бойынша стандартталады: 

жоғары сортты бидай ұнынан күлдің массалық үлесі 
0,55%,

I сұрып - 0,75% 

II сұрып - 1,25%

Гравиметриялық талдау 
әдістері: 
Бөлу
– анықталатын
компонентті бөліп 
алып массасын дәл 
өлшеуге негізделген. 
Айдау
 
–анықталатын 
ұшқыш компоненттің 
массасын дәл өлшеуге 
негізделген. 
. 
М-лы: қатты отындағы күлдің % 
құрамын анықтайды 
М-лы кальций карбонатындағы
CO
2
–ні анықтауда келесі сатылар 
орындалады:
CaCO
3
+ 2H
+

CO
2
↑ + Ca
2+
+ H
2
O 
CO
2
+ 2NaOH → Na
2
CO
3
+ H
2
O

Тұндыру әдісі 
– құрамы нақты белгілі 
химиялық қосылыс түрінде тұндырылып 
алынған анықталатын заттың массасын дәл 
өлшеуге негізделген әдіс. 

•
Көптеген 
тұнбалар 
кептіру 
кезінде 
құрамын 
өзгертетіндіктен, 
тұнбаның 
тұндырылған 
және 
гравиметриялық (өлшенетін)
түрлерін ажыратады. 
•
Тұнбаның 
тұндырылған түрі (тұндыру формасы) 
- 
бұл анықталатын заттың сәйкес реагентпен (немесе 
анықталатын зат тұнбаға түсетін қосылыспен) әрекеттесуі 
кезінде ерітіндіден тұнбаға түсетін қосылыс. 
•
Гравиметриялық (өлшенетін) түр
– түпкілікті 
аналитикалық нәтиже алу үшін өлшенетін қосылыс 
(немесе анықталатын компоненттің өлшенетін түрдегі 
қосылысы). 

Тұндыру әдісі 
тұндырылатын түрі 
тұндырылатын түрі 
өлшенетін түрі 
өлшенетін түрі 

Гравиметриялық талдаудың 
артықшылықтары мен кемшіліктері 
Артықшылықтары 
1. Жоғары дәлділік 
(0,005-0,01 %)
2. Жоғары өнімділік 
3. Орындалудың 
қарапайымдылығы 
Кемшіліктері 
1. Ұзақтылығы 

Гравиметриялық анықтаудағы негізгі 
сатылар:

анықталатын заттың орташа сынамасын алу 

талдауға дайындау 

керекті мөлшерін өлшеу 

еріту 

анықталатын элементті тұндыру 

сүзу 

жуу (декантация) 

кептіру және күйдіру 

өлшеу 

талдау нәтижелерін есептеу

конверт әдісі 

аморфты тұнба 
қатпарлы фильтр кағазы 
муфель пеші 

Анықталатын зат үлгісін есептеу 
Қайта есептеу факторы
анықталатын 
заттың гравиметриялық (өлшенетін) түрдегі 
үлесін көрсетеді.
Мысалы: 
BaCl
2
∙2H
2
O
–ның 
құрамындағы 
барийдың % құрамын анықтау: 

m - 
зерттелетін заттын (үлгінің) массасы 
q - 
өлшенетін түрдің массасы

Кристаллды тұнба 
Аморфты тұба 
Тұндыру:
1) 
жеткілікті сұйылтылған 
талданатын ерітінділерден 
сұйылтылған тұндырғыш 
ерітіндісімен; 
1) концентрацияланған талданатын 
ерітінділерден тұндырғыштың 
концентрацияланған ерітіндісімен; 
2) 
ыстық ерітіндіден (кейде тұндырғыш ерітіндісі де ысытады). 
Тұндырғыш қосады
: 
3) өте баяу, тамшылармен (әсіресе 
тұндырудың басында); 
3) 
тез! 
4) 
тұндырғышты қосқанда күшті жергілікті қанықпау үшін ерітіндіні шыны 
таяқшамен үздіксіз араластыру; 
5) электролит қатысында 
Тұнбаның ерігіштігін жоғарылытатын; 
коагулянт. 
Тұндыру аяқталған соң: 
6) 
тұнба өсуге қалдырылады 
(
тұнбаның қартаюы); 
6) тұндыру аяқталғаннан кейін бірден 
тұнбасы 
бар 
ерітіндіге 
ыстық 
тазартылған судың үлкен көлемі (100-
150 см
3
) құйылады және қоспасы 
араластырылады;
7) тұнба өсу үшін қалдырылмайды, 
бірақ дереу сүзгіге ауыстырылады және 
жуылады.