Х а б а р ш ы с ы в е с т н и к государственного
жүктеу/скачать 6,63 Mb. Pdf көрінісі
|
92 ӨСІМДІК ШИКІЗАТЫН ҚОЛДАНУ АРҚЫЛЫ БИОЛОГИЯЛЫҚ БЕЛСЕНДІ ҚОСПАНЫҢ ПЕРСПЕКТИВТІ БАҒЫТТАРЫ К.А.Айтмуханбетова, Г.О.Мирашева, Г.М .Байбалинова Бұл мақалада сұлы талқанының пайдасы туралы сипаттама қарастырылған. Сұлының талқаны туралы мәліметтер жекеше талданды. Осы айтылған мәселелердің шешімі адамның ағзасына пайдасы өте зор екендігі ерекше айтылады. THE PERSPECTIVE DIRECTIONS OF DEVELOPMENT OF DIETARY SUPPLEMENT FROM VEGETABLE RAW MATERIALS K.A.Aitmuhanbetova,G.O.Mirasheva,G.M.Baubalinova In this article, useful properties of oat oat flour are considered. Data on oat oat flour it was discussed individually. The solution of the matters, is very useful for a human body. ӘОЖ.: 637.5’6.047:577.16:539.16(574.42) Ж.Ә. Елубаева, З.Қ. Тоқаев Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті БҰРЫНҒЫ СЕМЕЙ СЫНАҚ ЯДРОЛЫҚ ПОЛИГОНЫНЫҢ ӘРТҮРЛІ РАДИАЦИЯЛЫҚ ҚАУІПТІ АЙМАҚТАРЫНДАҒЫ ҚОЙ ЕТІНІҢ ДӘРУМЕНДІК ҚҰРАМЫ Аннотация: Бұл мақалада бұрынғы Семей сынақ полигонының әртүрлі аймақтарынан Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университетінің ИБАСЗ РЭЗҒО зертханасына әкелінген қой етінің дәрумендік құрамының зерттеулері бойынша мағлұматтар келтірілген. Ең жоғары радиациялық қауіпті аймақ – Абай ауданы және төменгі радиациялық қауіпті аймақ – Көкпекті ауданынан алынған қой етінің сынамаларының дәрумендік құрамына салыстырмалы түрде жүргізілген зерттеулердің нәтижелері көрсетілген. Түйін сөздер: Дәрумендер, Семей сынақ ядролық полигоны, ең жоғары радиациялық қауіпті аймақ, төменгі радиациялық қауіпті аймақ, қой еті. Кіріспе. Семей сынақ полигоны ядролық жарылыстарды жүзеге асыруда көлемі жағынан да, саны жағынан да, технологиялық деңгейі жағынан да әлемдегі ең ірі және озық сынақ орнының бірі болып табылады. Алғашқы атом бомбасын сынау 1949 жылда өткізілсе, 1953 жылы 12 тамызда термоядролық құрылғы сыналды, ал 1955 жылы 29 қарашада сутегі бомбасы жарылды. 1951 жылы 18 қазанда атом бомбасын ұшақтан тастап жару сыналды. Жалпы 1949 жыл мен 1989 жылы аралығында 456 ядролық сынақ жүргізілген [1]. Қазіргі кезеңнің өзекті мәселелерінің бірі радиоактивті ластану. Қоршаған ортаның радиоактивті заттармен ластануының нәтижесінде радиоактивті заттар әртүрлі биологиялық тізбектер арқылы жануарлардың организміне еніп, зиянды әсерін тигізеді. Радиоактивті заттар организмге үш түрлі жолмен түсуі мүмкін: тағам, су және ауа. Ауыл шаруашылығы малдары үшін радионуклидтер түсетін жол – ас қорыту жолы. Радионуклидтердің сіңуі олардың физикалық, химиялық және физиологиялық жағдайына байланысты. Радиоактивті заттардың ішек-қарынға сіңу жылдамдығы мөлшері түскен заттың шамасына қарай болады. Организмге түскен радионуклидтер кәдімгі тұрақты элементтер сияқты зат алмасу құрылымында орын алады. Мысалы, стронций-90, цезий-137, йод-131 организмге 100%-ға сіңеді [2]. Ядролық сынақтардан кейінгі радионуклидтердің таралу жолдары әртүрлі және өте күрделі. Бірақ атмосфераға көтерілген радиоактивті заттар біртіндеп әртүрлі үрдістердің себептерімен жер, су, шөп, топырақ бетіне шөгеді. Ал, адам ағзасына түсу жолы - ас қорыту жолы, тыныс алу мүшесі арқылы, тері арқылы болуы мүскін. Бірақ бұл жолдардың ағзада жиналатын радионуклидтерге үлесі әртүрлі. Мысалы, сынақтан кейін радиоактивті бұлт өткен жерлерге мал жайылса, онда ағзаға түскен 93 радиоактивті заттар (салыстырмалы бірлік бойынша) ас қорыту жолында – 1000, тыныс алу мүшелерінде – 1, теріде – 0,001 есе болып бөлінеді. Радионуклидтердің ішінде қауіптілері стронций-90, цезий-137. Бұлар биологиялық тізбекке қосылып адам ағзасына келіп тоқтайды [3]. Радиоактивті заттармен ластанған қоректік өнімдерді тұтынудың салдарынан ағзаның маңызды мүшелерінде радионуклидтер жинақталып иммунитетті төмендетеді. Осының себебінен әртүрлі аурулардың,соның ішінде ісік ауруларының пайда болуына мүмкіндік тудырады [4]. Жануарлардың ағзасына радионуклидтердің азықпен түсуі – ауыл шаруашылығы малдары үшін негізгі көз болып табылады. Жануарлардың ағзасына түскен радионуклидтер метаболизм үрдісіне араласып, іртүрлі мүшелер мен ұлпаларға сіңіріледі. Осы үрдістің белсенділігіне байланысты соңында жануарлардың өнімдерінде радионуклидтердің жинақталуы пайда болады. Радионуклидтердің жануарлардың етіне түсуі радионуклидтердің физико-химиялық құрамына, сонымен қатар жануарлардың түрі мен жасына байланысты анықталады. Жануарлар мен құс өнімдерін тұтыну арқылы радионуклидтер адам ағзасына түседі. олардың ішіндегі ең негізгі өнімдер – ет, сүт, жұмыртқа және т.б. Ядролық сынақтардан кейінгі радиоактивті заттардың ғаламдық түсуі Батыс Еуропа, АҚШ және КСРО үшін стронций-90, йод-131, цезий-137 жасанды радионуклидтерінің негізгі көзі жануарлардың өнімдері болып табылды [5]. Ет – адам қорегінің ішінде сұранымы жоғары тағам. Еттің тағамдық құндылығы оның құрамындағы жануар ақуызы мен майына байланысты анықталады. Еттің құрамындағы кейбір қоректік заттарды өзінің тағамдық құндылығына, химиялық құрамы мен қасиетіне байланысты басқа тағамдарды қолдану арқылы алмастыру мүмкін емес. Жануар ақуызымен және майымен қатар еттің құрамында экстрактивті заттар, минералды заттар, сонымен қатар дәрумендер және минералды тұздар кездеседі. Еттің құрамындағы организмге қажет маңызды заттар – темір, калий, магний, натрий, цинк, фосфор, йод және т.б. Етте организмге қажет тиамин, рибофлавин, пиридоксин, холин, никотин және пантотен қышқылдары, токоферол, сонымен қатар В 1 , В 2 , В 3 , В 6 , В 12 дәрумендері бар [6]. Еттің тағамдық және биологиялық құндылығы әртүрлі себепшарттарға байланысты өзгеріске ұшырап отырады. Соның бірі мал организміне әртүрлі жолдармен радиоактивті заттардың түсуі. Организмге түскен радиоактивті заттар түріне, мөлшеріне қарай жануар организмінде өзгерістер туғызады. Нәтижесінде малдың өнімділігі төмендеп, одан алынған өнімнің сапасы нашарлайды [7]. Қой етінің құрамында адамға қажетті В 1 , В 2 , В 6 , В 12 , К, РР дәрумендері, пантотендік парааминобензол қышқылдары, холиннің негізгі көзі болып табылады, әрі стеарин кешені және Е дәрумені қой етінің майында көп мөлшерде кездеседі. Қой етінде холестерин мөлшері сиыр етіне қарағанда 2,5, шошқа етіне қарағанда 2,5-4,3 есе аз болуы негізгі ерекшелігі болып табылады. Қой етін тағам ретінде қолдану тіс эмалының қанқұртына төзімділігін арттырады және көмірсулардың алмасуының бұзылуының алдын алады. Қой етінде сиыр етіне қарағанда фтор 2 есе көп болады. Қой еті кальций мен фосфордың негізгі көзі және басқа еттермен салыстырғанда микроэлементтер (мыс, цинк) көп мөлшерде болады [8]. Дәрумендер – шағын мөлшерде тіршілікке аса қажетті органикалық қосылыстар. Олар организмге тағам арқылы түседі немесе организмнің өзінде синтезделеді. Дәрумендер – адам организміндегі зат алмасу процесі, сонымен қатар бірқалыпты қызмет атқаруы үшін өте маңызды. Зат алмасуға өте аз мөлшерде қажеттілігіне қарамастан дәрумендер ағза үшін қуат көзі болып табылмайды және ұлпалардың құрылымдық бөлшегіде емес. Дәрумендердің ұлпалардағы мөлшері және тәуліктік қажеттілігі өте аз, алайда дәрумендер ағзаға қажетті мөлшерде түспесе қауіпті патологиялық аурулар пайда болу қауіпін тудырады. Дәрумендердің кейбір түрлері ағзада синтезделмейді, сондықтан олар ағзаға тағаммен қажетті және жеткілікті мөлшерде түсуі шарт. Дәрумендердің ағзаға түсуінің бұзылуына байланысты 3 патологиялық жағдай анықталған: дәрумендердің жеткіліксіздігі – гиповитаминоз, дәрумендердің ағзада мүлдем болмауы – авитаминоз, дәрумендердің артуы – гипервитаминоз [9]. Семей өңірі радиациялық қауіпті аумақ, бұл өңірде ауыл шаруашылық малдарының өнімдері радиометриялық зерттеулерден өтеді. Әр түрлі елді мекеннен алынған өсімдік, топырақ, ауыз су, мал еті, сүт сынамаларын радионуклеидтерге тексеру жұмыстары жүргізіледі [10]. Зерттеу жұмысының мақсаты. Осы мақсатта бұрынғы Семей сынақ полигонына енетін аумақтардағы қой етінің құрамындағы дәрумендерді анықтауға байланысты зерттеу жұмыстары жүргізілді. Зерттеу мақсатында бұрынғы Семей сынақ ядролық полигоны аумағында орналасқан аймақтардың эквивалентті мөлшерінің шамасына қарай 2 аудан сынаққа алынды. Ең жоғары 94 радиациялық қауіпті аймаққа - Абай ауданы, ал төменгі радиациялық қауіпті аймаққа - Көкпекті ауданы жатады. Зерттеу әдістері және материалдары. Зерттеуге әр ауданнан қой етінің сынамалары алынды. Қой етінің сынамасын ұшаның майлы емес бөлігінен алып, етті ұсақтап турадық. Дәрумендердің құрамын Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университетінің «Радиоэкологиялық зерттеулер ғылыми орталығы» инженерлік бейіндегі зертханасында анықтадық. Дәрумендердің құрамын МЕСТ 7047 – 55 стандартына сәйкес «LC-Prominence» (фирма «Shimadsu») хроматографиясында жүргізіп, калориметриялық және флуориметриялық әдістермен анықтадық. Е дәруменін (токоферол) калориметриялық әдіспен анықтадық. Әдіс F+2 & # 6137; & # 61537; дипиридилмен боялған кешеннің түзілуімен F+3 токоферолдың F+2 токоферол қалпына келуіне негізделген. В 1 дәруменін (тиамин) флуориметриялық әдіспен анықтадық. Әдіс тиаминнің байланысқан түрлерін қышқылды және ферментативті гидролиздеу, алынған гидролизатты флуориметриялық зерттеуге кедергі келтіретін қосылыстардан тазалау, сілтілі ортада триохромның флуоресценция интенсивтілігін флуориметр көмегімен стандартты ерітінділермен салыстыра өлшеу жолымен босатуға негізделген. В 2 дәруменін (рибофлавин) флуориметриялық әдіспен анықтадық. Әдіс рибофлавиннің байланысқан түрлерін қышқылды және ферментативті гидролизаттау, алынған гидролизатты флуориметриялық зерттеуге кедергі келтіретін қосылыстардан экстракционды тазалау, рибофлавиннің флуоресценция интенсивтілігін рибофлавинді натрий гидросульфитімен қалпына келтіру алдында және одан кейін стандартты ерітіндімен салыстыра өлшеу жолымен босатуға негізделген. В 6 дәруменін (пиридоксин) калориметриялық әдіспен анықтадық. Хлорлы темір мен фолин реактивінің қатысуымен В 6 дәрумені боялған өнімдерді түзеді. Сынамалардағы дәрумендердің концентрациясы 100 грамм өнімге есептелген. Зерттеу нәтижелері. Зерттеу жұмыстары бойынша қой етіндегі В 1 дәрумені қалыпты жағдайда100гр/0,20 мг болса, төменгі радиациялық қауіпті аймақта 100гр/0,0101мг, 100гр/ 0,0998мг, ең жоғары радиациялық қауіпті аймақта 100гр/0,0054 мг, 100гр/0,0061 мг, 100гр/0,0045 мг, 100гр/0,0066 мг көрсеткіштерінде азайды. Қой етіндегі В 2 дәрумені қалыпты жағдайда 100гр/0,180 мг болса, төменгі радиациялық қауіпті аймақта 100гр/0,013мг, 100гр/ 0,0085 мг, ең жоғары радиациялық қауіпті аймақта 100гр/0,0056 мг, 100гр/0,0076 мг, 100гр/0,0076 мг, 100гр/0,0046 мг көрсеткіштерінде азайды. В 6 дәрумені қалыпты жағдайда 100гр/0,40 мг болса, төменгі радиациялық қауіпті аймақта 100гр/0,198 мг, 100гр/ 0,097 мг, ең жоғары радиациялық қауіпті аймақта 100гр/0,0051 мг, 100гр/0,0081 мг, 100гр/0,0071 мг, 100гр/0,020 мг көрсеткіштерінде азайды. Е дәрумені қалыпты жағдайда 100гр/0,70 мг болса, төменгі радиациялық қауіпті аймақта 100гр/0,021 мг, 100гр/ 0,029 мг, ең жоғары радиациялық қауіпті аймақта 100гр/0,024 мг, 100гр/0,033 мг, 100гр/0,021 мг, 100гр/0,020 мг көрсеткіштерінде азайды. Зерттеу нәтижелері төменде 1 және 2-кестелерде көрсетілген. 1-кесте. Абай ауданынан алынған қой етінің сынамаларындағы дәрумендердің құрамы. № п/п Көрсеткіштер, (мг) Қалыпты жағдайда Абай ауданынан алынған қой етінің сынамалары 1 В ?????? (тиамин) 0,20 0,0054 0,0061 0,0045 0,0066 2 В 2 (рибофлавин) 0,180 0,0056 0,0076 0,0076 0,0046 3 В 6 (пиридоксин) 0,40 0,0051 0,0081 0,0071 0,0063 4 Е (токоферол) 0,70 0,024 0,033 0,021 0,020 95 2-кесте. Көкпекті ауданынан алынған қой етінің сынамаларындағы дәрумендердің құрамы. № п/п Көрсеткіштер (мг) Қалыпты жағдайда Көкпекті ауданынан алынған қой етінің сынамалары 1 В ?????? (тиамин) 0,20 0,0101 0,0998 2 В 2 (рибофлавин) 0,180 0,013 0,0085 3 В 6 (пиридоксин) 0,40 0,198 0,097 4 Е (токоферол) 0,70 0,021 0,029 Қорытынды. Ең жоғары радиациялық қауіпті аймақ – Абай ауданынан және төменгі радиациялық қауіпті аймақ – Көкпекті ауданынан әкелінген қой етінің сынамаларына салыстырмалы түрде зерттеу жұмысы жүргізілді. Зерттеу жұмыстарының нәтижелеріне сәйкес Көкпекті ауданынан әкелінген қой етінің сынамаларының дәрумендік құрамы Абай ауданынан әкелінген сынамаларға қарағанда жоғары көрсеткіштерді көрсетті. Семей сынақ ядролық полигонына жақын ауданда өнімнің радиоактивтілігі жоғарылаған сайын өнім құрамындағы дәрумендердің мөлшері азаятыны анықталды. Әдебиет 1. Михайлов В.Н. Семипалатинский ядерный полигон. – М.:1987-236 с. 2. Ярмоненко С.П. Радиобиология человека и животных:-М.: Высшая школа, 1988 г.-424 с. 3. Лысенко Н.П., Пак В.В., Рогожина Л.В. Практикум по радиобиологии – М.: Колос, 2007 – 267 с. 4. Машков А.С. Ветеринарно-санитарная оценка дезактивированного мяса, структурно загрязненного радионуклидами цезия и стронция: диссертация на соискание ученой степени кандидата ветеринарных наук. Москва, 2001 г.-С 51. (РГБ). 5. Ваймер А.А. Тяжелые металлы и радионуклиды в почвах и сельскохозяйственной продукции Северного Зауралья: диссертация на соискание ученой степени доктора биологических наук. Тюмень, 2006. – С 84-85. (РГБ). 6. Перкель Т.П. Физико-химические и биохимические основы производства мяса и мясных продуктов: Учебное пособие // Кемеровский технологический институт пищевой промышленности. – Кемерово, 2004. – 100 с. 7. Төлеуов Е.Т., Әмірханов Қ.Ж., Хаймулдинова А.К. Ет және ет өнімдері технологиясы. -2004. – 25 б. 8. Лисицын А.Б. Разработка гармонизированного с требованиями стандарта ЕЭК/ ООН критериев оценка качества баранины/ А.Б.Лисицын, Ю.В.Татулов, Т.М.Гиро// Все о мясо. 2004-№4.- 15 с. 9. Овчинников Ю.А. Витамины// Биоорганическая химия. – Москва: Просвещение, 1987. – С 668. 10. Дюсембаев С.Т., Серикова А.Т., Ишимова Д.С., және т.б. Содержание радионуклидов в регионах ВКО// Материалы Международной научно-практической конференции «Перспективы развития аграрной науки и подготовки конкурентоспособных кадров», посвящ. 60 л. аграрного фак. и 70 л. д.в.н., профессор, декан факуль. З.К.Токаеву. 21 сент., Семей – 2012 г. - 109 с. 11. МЕСТ 7047-55. А, С, D, В1, В2 және РР дәрумендері. Сынамаларды алу, дәрумендерді анықтау әдістері және дәрумендік препараттардың сапасын сынау. 96 ВИТАМИННЫЙ СОСТАВ БАРАНИНЫ В РАЗНЫХ ЗОНАХ РАДИАЦИОННОГО РИСКА БЫВШЕГО СЕМИПАЛАТИНСКОГО ИСПЫТАТЕЛЬНОГО ЯДЕРНОГО ПОЛИГОНА Ж.А. Елубаева, З.К. Токаев В данной статье приведены данные по исследованию мяса баранины на содержание витаминов доставленных в лабораторию ИРЛИП НЦРЭИ ГУ им. Шакарима г. Семей из разных зон бывшего Семипалатинского испытательного полигона. Нами приводяться результаты сравнительного изучения на содержание различных витаминов в образцах баранины полученной из зон с максимального радиационного риска – Абайского и минимального радиационного риска – Кокпектинского районов. VITAMIN COMPOSITION OF LAMB’S MEAT FROM THE DIFFERENT ZONES OF RADIATION RISK OF THE FORMER SEMIPALATINSK PROVING NUCLEAR GROUND Z.A. Yelubayeva, Z.K. Tokkayev In this article data are given on research on the content of vitamins of a lamb’s meat delivered in the laboratory of EPL SCRER of the Semey state Shakarim university from the different zones of the former Semipalatinsk proving nuclear ground. УДК: 539.1.047 1 С. М.Малгаждаров, 2 М. С .Малгаждаров, 3 К.А .Касымханова, 4 С.Ж.Жумабеков 1 Военно – инженерный институт радиоэлектроники и связи, г. Алматы 2 Международная академия информатизации, г. Алматы 3,4 ГУ им. Шакарима города Семей БИОЛОГИЧЕСКИЕ ДЕЙСТВИЯ ИОНИЗИРУЮЩИХ ИЗЛУЧЕНИЙ Аннотация: В статье представлены исследования проб сена, зернофуража, молока и мяса на радиоактивную загрязненность, как продуктов часто употребляемых населением, получаемых от сельскохозяйственных животных, поедающих загрязненные радиоактивными веществами корма, входящие в биологическую цепочку - «атмосфера – почва – растения – вода - продукты сельскохозяйственного производства – человек». Ключевые слова: мониторинг по определению влияния радиоэкологической обстановки на окружающую среду на основе НРБ, исследование пробы на радиоактивную загрязненность Рентгеновские лучи успешно применяется во всех сферах промышленности, сельского хозяйства и медицине, более того и в военной промышленности. Широкое применение этих лучей в основном связано тем, что лучи обладают высокой проникающей способностью, связанной с высокой частотой (10 19 гц ) следовательно, высокой энергией ( Е=hν). При радиоактивном α и β распаде из ядра излишки энергии выделяется в виде γ – излучения, частота излучения которых ν =10 22 Гц и фотоны излучения обладают энергией в 10 3 раз больше чем энергия рентгеновских лучей. γ – излучения энергией -10МэВ вызывает распад ядер т. е. вызывает ядерную реакцию. Обладая высокой энергией, обладает и высокой проникающей способностью, что при попадании в вещества проходит без особой затраты энергии, а также проходит через свинец толщиной более 5см, живой организм для луча не является преградой. В этом отношении γ - излучение представляет большую опасность для биологических объектов, включая и человека. Однако это воздействие зависит и от активности радионуклида поступающий в организм, который создает внутреннюю дозу излучения. Эта доза при внешнем облучении оказывает относительно слабое воздействие чем при попадании внутри организма, то - есть при непосредственном соприкосновении радионуклида с отдельной клеткой, отдельным органом в организме. На наш взгляд, для расчета дозы излучения более практично применение, следующих формул: 1. D γ = 0, 032 К γ С 0 g ρ Т эф ( рад) – формула для определения дозы радиоактивных веществ поступивших в организм, где коэффициент 0,032 переход в систему СИ; К γ –коэффициент качества; 97 С 0 – концентрация радионуклида; ρ - плотность ткани, g - величина которая зависит от размера и объема ткани; Т эф - эффективное время полу выведения радионуклида из организма. 2.Для определения дозы в любое время применяют следующую формулу; D γ = 0, 032 К γ С 0 g ρ Т эф ( 1 – e -0,693 t / Т ). 3. Определение доз создаваемых β активными радионуклидами с малыми периодами полураспада – Т производят по формуле; D( β) = 73,8 С 0 Е β Т эф ( рад), а для дозы радионуклидов, поглощенные в любой момент времени определяются по форму; D ( β) ( t) = 73,8 С 0 Е β Т эф (1 – e -0,693 t / Т ) - где Е β энергия β излучения. При определения доз создаваемые α –излучениями необходимо и в строгом порядке в расчетную формулу ввести коэффициент качества (КК): D(α) = 73,8 С 0 Е α КК Т эф ( 1 – e -0,693 t / Т ) Проведенные нами мониторинг по определению влияния радиоэкологической обстановки на окружающую среду на основе НРБ-2000, 1996, 1972г и ОСП показали, что в зонах максимального и чрезвычайного радиационного риска внутреннее и внешнее облучения населения и животных сохраняется за счет атмосферного и остаточного загрязнения объектов окружающей среды, которые попадают в организм через атмосферный воздух, сельскохозяйственные (картофель, капуста, морковь и т. д) и через животноводческие продукты (мясо, молоко, шерсть, куырдак любимое блюдо местного населения и т. д), а также с водой. Главными показателями влияющими на окружающую среду, на биологическую систему, являются активности радионуклидов поступающих от атмосферных осадков и оставшихся в результате ядерных испытании; подземных, наземных и атмосферных, которые участвуют в кругообороте окружающей среды. Исследования пробы воды, почвы, трав, сена, мясо, молока на радиоактивное загрязнение взятые нами из контрольных пунктов назначенные на основе методики разработанные учеными России и учеными СИЯП. В самом начале наших исследовании (1987- 1998г.г, 1998- 2009г.г) результаты, которых мы приводим по зонам максимального (35 - 100 бэр) и чрезвычайного радиационного риска (больше 100бэр), а в зонах минимального (0.1 - 7 бэр) и повышенного радиационного риска (7 -35 бэр) приводим в других публикациях. Полученные результаты исследования показывают преобладающей плотности активности свинца- 210 в зоне чрезвычайного радиационного риска, когда цезий – 137ближе к уровню нормы. Такие исследования, проведенные в зоне чрезвычайного радиационного риска показали низкой плотности активности атмосферных осадков в 2-4 раз чем в зоне максимального радиационного риска по цезию-137. На наш взгляд, это, прежде всего, связано тем, что более легкие частицы оседают на расстояниях дальше от эпицентра ядерных испытаний. Нами были исследованы пробы сена, зернофуража и молока, мяса на радиоактивную загрязненность, так как молоко и мясо наиболее употребляемый населением и детьми продукт, получаемое от сельскохозяйственных животных, которые поедают загрязненные радиоактивными веществами сена и зернофураж, входящие в биологическую цепочку атмосфера – почва – растения – вода - продукты сельскохозяйственного производства - продукты – животноводства – человек. Из биологической цепочки следует, что радиоактивные вещества до поступления в организм человека фильтрируются предыдущими звеньями этой цепочки. Отсюда следует необходимость предварительного определения активности, удельной активности проб предыдущих звеньев до человека. После прекращение открытых ( атмосферных- 90, наземных-25) ядерных испытании на территории были выделены 1,5·10 15 Бк цезия-137 [7] за счет выброса инертных газов при подземных испытании, основное количество которого ( 90%) осело в зонах полигона [6]. Однако какую суммарную активность внесли вышеуказанные ядерные испытания, до сих пор неизвестны. Следовательно, мы можем опираться только на свои результаты получен- ные в ходе исследования, что и нами были сделаны. Наблюдения за общим состоянием животных в пастбищных условиях показали, что явных клинических признаков свойственных лучевой патологии у животных мы не обнаружили. Однако, в хозяйствах Саржала Абайского района, зоны чрезвычайного радиационного риска, часто отмечались рождения телят, ягнят с различными видами уродства – бицефалов, шестью конечностями, отсутствием внутренних органов, отмеченные свое время Дубининым Н.П. (1986), Виленчик М.М. (1987), Чехович А.В.и др. (1993). 98 Состояние иммунного статуса организма является одним из ключевых факторов, используемых при оценке радиационного воздействия. Нами были установлены угнетения резистентности организма животных не специфическим факторам. Степень угнетения имела прямую зависимость от плотности радиоактивного загрязнения и составила 55% в зоне чрезвычайного радиационного риска и 25% в зоне максимального радиационного риска, относительно, зоны минимального радиационного риска, принятый за контрольный пункт [4]. Результаты наших исследований подтверждают высказывания вышеназванных ученых. В зоне чрезвычайного радиационного риска с зернофуражом, сеном и травой и водой в организм животных поступают радионуклиды суммарной активностью 452,1•10 3 Бк / год и 247•10 3 Бк/ год в зоне максимального радиационного риска. Указанные внутренние активности и внешнее облучение является двойной радиационной нагрузкой для животных, отсюда следует и население проживающих на территории с радиоактивными загрязнениями несут также двойную радиационную нагрузку. В этом отношении, проведенные нами исследования о состояния здоровья населения проживающих в зонах чрезвычайного и максимального радиационного риска показали, что наиболее распространенные заболевания в этих зонах рак печени, заболевания почек, сердца, щитовидной железы, опухоли мозга. Необходимо также отметить, распространенность суицидов среди молодых людей (с.Саржал, зона чрезвычайного радиационного риска -18, 1988г.) среди населения, хотя суициды наблюдаются среди населения и не загрязненных источниками ионизирующих излучении. Однако, сравнительные показатели составляет1:4 соответственно. В определении воздействия радиации наиболее показательным является заболевания щитовидной железы. Из исследованных 1863 человек у 918 выявлены изменения в щитовидной железе. Данный факт является прямым доказательством отрицательного действия радиации на щитовидную железу [5]. Выводы: 1. Из результатов проведенных исследовании следует, что на территории близлежащих к СИП до сих пор сохранились возможность перехода радионуклидов в организм животных и в организм населения проживающих на этих территориях. 2.В тех местах, где мощность экспозиционной дозы превышает 40- 200 рад/ час и высокие удельные активности проб объектов окружающей среды, особенно, кормов для животных и продуктов животноводства (мясо, молока) для населения, приводит к двойной радиационной нагрузке приводящие к различным заболеваниям человека. 3.По изучению биологического действия ионизирующих излучении проведены огромное количество экспериментальных и теоретических исследовании, однако, до сих пор нет единого взгляда и говорить о том , что это проблема решена в данный момент, мы не можем. 4.У жителей близлежащих к полигону территории до сих пор в организме сохранились цезий – 137. Однако, что произошло с стронций -90 и свинец- 210 не известно, так как известными приборами в организме их определить невозможно. Отсюда следует, необходимость разработки новых технологии (нанотехнологии) для получения наиболее чувствительных приборов к низкоэнергетическим частицам. Использованная литература: 1. Нормы радиационной безопасности (НРБ- 99) Сп2.6.1.758 - 99 . Издание официальное. Агентство по делам Здравоохранения Республики Казахстан, Алматы.2000. 2.Джумашева Р. Т.Морфология легких в условиях длительного воздействия промышленной пыли урановой руды.Автореферат на соискание ученой степени доктора биологических наук. Астана,2010. 3.Малгаждаров М.С.Эколого-физиологические аспекты длительного воздействия малых доз радиации на организм животных и человека в регионе Семипалатинского ядерного полигона. Автореферат на соискание ученой степени доктора биологических наук. Бишкек – 2010. 4.Ибадильдин А.С., Малгаждаров М.С., Амантаева К.К. Показатели удельной активности радионуклидов поступающих с продуктами животного происхождения в организм людей, проживающих в Семипалатинском регионе. Клиническая медицина. Том 11, Межвузовский сборник стран СНГ. Великий Новгород – Алматы ,2005. 5.Малгаждаров С. Радиоэкологическая оценка в животноводстве последствий ядерных взрывов на Семипалатинском полигоне. Автореферат диссертации на соискание ученой степени доктора биологических наук. ДСП, Казань-2000. 6.Жумабеков С. Семей полигонына іргелес шаруашылықтардағы сыртқы ортаның және радионуклидтердің мал қан құрамына әсері. Автореферат диссертации на соискание ученой степени кандидата ветеринарных наук. Алматы – 2000. |