Хабаршы вестник bulletin «Филология ғылымдары» сериясы Серия «Филологические науки»



Pdf көрінісі
бет48/375
Дата06.01.2022
өлшемі4,16 Mb.
#11773
1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   ...   375
Кішенледі (кісендеді, кісен салды). Жоғарыда аталған жазба жадыгерліктер мен онда келтірілген 
тілдердің  бәрінде  –  кішен,  тек  Абу  Х.  мен  МҚ  –  да  –  кішенледі.  Ескі  түркі  тілдерінде  кеңінен 
танымал,  бірақ  бұл  сөздің  негізгі  түбірі,  біз  ойлап  жүргендей,  кішен  (путы,  оковы)  емес,  кіше 
(спутывать,  связывать), ырықсыз  етіс  түрі  –  кішел  (ДТС,  310).    Біздің  кісен  сөзіміз  түркі  –  монғол 
қауымдастығына ортақ болып келетін белгілі – н өнімсіз жұрнағы арқылы кіше деген етістік түбірден 
жасалған  да,  оған  етістіктің  әмбебап  –  ла  //  ле  қосымшасы  жалғану  нәтижесінде  барып  тағы  да 
туынды етістік түбір туындаған. Әрине, бұл құбылыс ескі қыпшақ тілінің дәуірінде пайда болып, іске 
асқан. Көптеген түркі тілдерінің өзара ш – тіл, с – тіл болып бөлініп келетін ерекшелігіне байланысты 
ш // с дыбыстары әрдайын алмасып отырады. Бұл өзі – сонау Орхон-Енесай жазу ескерткіштерінен 
(V-VIII 
ғ.) бері қолданылып келе жатқан фонетикалық тұрақты бір заңдылық. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   ...   375




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет