Халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары

97 
Онсыз, одан әрі әрекеттер мағынасыз болады. Оқушыларды білім алуға тартып, 
ынталандыру керек. Ол үшін оқушыларды қызықтырып, ой-өрісін белсендіру 
үшін түрлі әдіс-тәсілдер қолданылады. 
Түсіну. 
Жаңа ақпарат деректерін алу. Мұғалім оқушыларға зерттелетін 
тақырыптың дамуын жалғастыратын жаңа мәліметтер береді. Бұл 
оқушылардың осы мәселеге деген қызығушылығын жоғалтпау және оны одан 
әрі зерттеуді жалғастыру үшін қажет. Оқушылар жаңа ақпаратты оқиды, 
тыңдайды, түсінуге тырысады. Ол үшін кейбір ескертулер жасалады, қосымша 
сұрақтар қойылады. Бұл жерде оқушылардың қабылдауын дұрыс бағытқа 
бағыттау қажет. Оқушылардың ақпаратты мүмкіндігінше жақсы түсінуін 
қамтамасыз ету қажет. 
Рефлексия кезеңі. 
Мұнда ақпараттық деректермен шығармашылық жұмыс 
жүргізіледі. Мұғалім оқушылар орындауға қажетті шығармашылық тапсырмалар 
береді. Олар ақпаратты талдайды, бұрын білетін мәліметтерді қарастырады, оны 
жаңа ақпаратпен салыстырады, гипотеза жасайды және олардың сенімділігін 
тексереді. Объектілер немесе жағдайлар арасындағы себеп-салдар байланыстары 
анықталады, кестелер толтырылады, графиктер құрастырылады. Белгілі бір 
мәселе бойынша пікірталас ұйымдастыруға немесе топтық пікірталас құруға 
болады. Белгілі бір тақырып бойынша тапсырмаларды шығармашылық жұмыстар 
түрінде беруге болады. Бұл кезеңде оқушылар өздеріне қызық емес, баурап 
алмайтын ақпаратты тастайды. Тек тиісті ақпарат есте сақталады. Бұл сыни 
тұрғыдан ойлауды дамыту технологиясын енгізудің мақсаты. 
Сыни тұрғыдан ойлауды дамыту үшін оны жүзеге асырудың әр кезеңінде 
әртүрлі әдістер қолданылады. Ең ұтымдыларына мыналар жатады: 
Миға шабуыл әдісі
. Бұл әдіс оқытудың әртүрлі салаларында 
қолданылады. Бұл жағдайда қандай да бір шешімді табу үшін бар проблеманы, 
ол туралы ақпаратты бірлесіп талқылауға бағытталған. Әдіс ақыл-ой жұмысын 
белсендіру үшін мидың жаттықтыруына ықпал етеді; 
Кластер әдісі. 
Ол ақпараттық деректерді жүйелейтін графиктерді құруды 
қамтиды. Графиктер қарастырылатын объектілер, процестер немесе 
құбылыстар арасындағы байланысты көрсетеді. Есеп парағының ортасына 
жазылады және оның айналасында ескертулер жасалады: гипотезалар, ол 
бойынша қолда бар деректер, идеялар, болжамдар. Олардың арасында 
байланыстар жүргізіледі; 
Инсерт әдісі. 
Бұл әдіс ақпаратты, мәтіндік деректерді белгішелермен 
көрсетуге мүмкіндік береді, яғни, негізгі ойды, мәселені, қарама-қайшы, 
маңызды ақпарат және т.б. бөліп көрсету; 
Талқылау әдісі. 
Ұжымдық талқылаусыз нақты шешім қабылдау кейде өте 
қиын. Бір оқушы бірдеңені жіберіп алып, мәселенің мәнін түсінбеуі мүмкін. 
Содан кейін мәселені ұжымдық талқылау көмекке келеді. Бұл процесте 
идеялардың, теориялардың және дәлелдердің қысқаша мазмұнын сақтау қажет. 
Бұл зерттелетін мәселе бойынша идеялар көкжиегін кеңейтеді; 
Бітпеген сөйлемдер тәсілі. 
Бұл әдісті рефлексия кезеңінде қолдану 
маңызды. Мұндай сөйлемдер оқиғаның логикасын түсінуге және оқушылардың 

98 
ойларын дұрыс бағытта итермелеуге мүмкіндік береді. Сөйлемдер келесідей 
болуы мүмкін: «...егер мен құстардың қалай ұшатынын білсем, онда...»; 
«Идеялар себеті» әдісі. 
Бұл әдісті сабақтың бастапқы кезеңінде, оқушылар 
жаңа тақырыпты оқып жатқанда қолдану қажет. Мұғалім тақырыпты және оның 
негізгі ұғымдарын айтады және ол туралы оқушылардың не білетінін анықтайды - 
олар осы саладағы барлық ассоциацияларды жазуы керек. 
Оқу мен жазу арқылы сыни тұрғыдан ойлауды дамыту технологиясы 
басқа педагогикалық тәсілдер мен технологиялармен диалогқа ашық, әмбебап, 
еніп кететін технология болып табылады. Бұл сабақты безендіруге, ойын 
тәсілдерін, топтық жұмыс формаларын пайдаланудан, іс-әрекетті жиі 
өзгертуден балаларға ләззат сыйлайтын әдіс болып табылмайды[4]. 
Сын тұрғысынан ойлау технологиясын химия пәнінде қолдану: Сын 
тұрғысынан ойлау технологиясы - бұл оқу процесінде оқушылардың кең 
мазмұнды үйренуіне көмек көрсететін технологиялық құрал. Химия пәнінде 
сын тұрғысынан ойлау технологиясының пайдалануы, оқушылардың түсінігін 
арттыру, мәліметтерді қолдану, тәжірибелік жұмыс жасау мүмкіндіктерін 
дамыту арқылы химиялық білімдерді жетілдіруге көмектеседі. 
Сын тұрғысынан ойлау технологиясын химия пәнінде қолдану 
оқушыларға жаңа мазмұндама жасау, эксперименттер мен сараптамалар 
орындау, нәтижелерді бағалау және қаржыландырудың мүмкіндіктерін 
ұсынады. Ол оқушылардың түсінігі мен деңгейін арттыруда көмек көрсетеді. 

жүктеу/скачать 9,29 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: