Халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары

99 
Аnnotation: 
This article examines the effectiveness of the organization of optional classes. It 
is about further deepening the knowledge acquired by students in the scope of the main program, by 
systematizing, thereby, better assimilation of the content of education. 
Keywords: 
Оptional classes, goals, tasks, educational and cognitive, physics course. 
Қоғамның дамуы білім берудің дамуын талап етеді. Бүгінгі заман талабы 
да – өскелең ұрпаққа терең де тиімді, сапалы, бәсекеге қабілетті жан – жақты 
білікті болашақ тұлға қалыптастыратын білім беру. Ол үшін оқушыға қазіргі 
секунд сайын өзгеріп алға жылжып бара жатқан заман ағымына ілесуге тек 
қазақ тілін ғана біліп, қазақ тілінде ғана оқу жеткіліксіз. Оқушылардың 
қабілеттерін дамыту мақсатында физика-математикалық, жаратылыстану, 
гуманитарлық ғылымдар бойынша білімдерін тереңдететін оқушылардың 
қабілеттерін жан-жақты дамытып және қызығушылықтарын қанағаттандыру 
мақсатында факультатив сабақтар мектептерде енгізілген. Қазіргі кезеңде 
факультатив сабақтары мектептегі саралап оқытудың басқа формаларымен 
қатар жүреді (деңгейлік және бағдарлы саралау). Оларға берілетін уақыт 
базистік оқу жоспарының вариативтік бөліміне енгізілген: факультатив 
сабақтарға оқушылар өз қалаулары бойынша курсты таңдап қатыса алады. 
пәндерін тереңдетіп оқытуды қарастырады. Таңдау пәні сабақтар мен сыныптан 
тыс жұмыстар арасындағы байланыс болып табылады. Факультативтер пәнді 
игеруден ғылымды зерттеуге көшу сатысы ретінде қызмет етеді, оқушыларды 
зерттеудің ғылыми әдістерімен таныстырадыФакультативтік сабақтардағы 
оқыту формалары: 
Дәрістер әдетте, теориялық сұрақтар бойынша оқылады. Дәрістерде 
негізгі, түйінді материал оқылып, ол кейін семинар және практикалық 
сабақтарда талқыланады. Дәрістер безендірулермен, тақтаға жазулармен, 
көрсету эксперименттермен сүйемелденеді. 
Семинар сабақтары теориялық сұрақтарды талқылауға, оларды едәуір 
терең пысықтауға арналады. Оқушыларға алдын-ала семинар сабағының 
жоспары беріледі, оған оқушылар міндетті түрде дайындалуы тиіс сұрақтар 
енеді. Семинарда талқыланатын әрбір сұрақ бойынша міндетті түрдегі және 
қосымша әдебиеттер көрсетіледі. Семинар сабақтарында тақырып бойынша 
оқушылар шағын хабарлама жасап, соның маңайында пікірталас болады. 
Семинарға әзірлік барысында оқушылар әдебиеттермен жұмыстанып, жасайтын 
хабарламаларының жоспарын құрып, өз ойларын тиянақты, жүйелі түрде 
баяндауға әзірленеді. Семинарларға қатынасу барысында оқушылар өз ойларын 
дұрыс физикалық тілмен жеткізуге, пікір таласқа қатысуға, өзінің және 
жолдастарының жұмыстарына сыни тұрғыдан қарап бағалау дағдыларын 
меңгереді. Баяндау барысында әр түрлі көрнекіліктерді қолданып, тәжірибелер 
көрсеткен 
оқушылардың 
қызығушылығын 
туғызады. 
Факультативтік 
сабақтардың ерекше түрлерінің бірі-физикалық есептерді шығару практикумы. 
Факультатив сабақтар үш кезеңнен тұрады; 
1)
Жоғары деңгейдегі курстар. Бұл курс негізгі физика курсымен тығыз 
байланысты. 

100 
2)
Қолданбалы физика курсы. Мақсаты оқушыларды физика ғылымының 
жетістіктерін практикада қолдану әдістерімен таныстырып, олардың техника 
мен технологияға қызығушылықтарын тәрбиелеп дамыту. 
3)
Арнайы курстар. Бұларда оқушылардың ғылыми дүниетанымдық 
көзқарастарын қалыптастыруда маңызды роль атқаратын физика мен 
астрономияның кейбір тараулары қарастырылады. 
Бұл курстың мақсаты – негізгі физика курсының бағдарламасында жоқ 
кейбір маңызды тақырыптардың орнын толтыру. Олардың мақсаты – бірнеше 
жаратылыстану және гуманитарлық пәндерден алған оқушылардың табиғат пен 
қоғам туралы білімдерін интеграциялау. 
Оқушыларға әлеуметтік бейімделу үшін қажетті жалпы білім мен 
дағдылар деңгейіне жетуге көмектесу үшін факультативті сабақтар беріледі. 
«Қызықты физика әлемі» сияқты факультатив сабақтар 7-сыныптан басталады. 
"Қызықты физика әлемі" бірнеше тәуелсіз бөлімдерді қамтиды: 
-
Қозғалыс туралы кейбір негізгі ақпарат, табиғаттағы күштер туралы – 7 
сынып; Механикалық қозғалысты тұжырымдайды .Материялық нүкте, санақ 
жүйесі, қозғалыстың салыстырмалылығы, траектория, жол, орын ауыстыру 
туралы түсініктердің мағыналарын ажыратады. 
-
Гидростатика және аэростатика туралы ақпарат, энергияны сақтау заңы 
-
8 сынып; Жылу балансы ұғымына анықтама береді, формуласын жаза алады. 
Жылулық тепе – теңдік теңдеулеріне есептер шығара алады. Теңдеулерді 
түрлендіріп, кері есептеулер жүргізеді. 
Электр энергиясы туралы маңызды ақпарат – 9 сынып. 
Сыйымдылықты түсінеді, өлшем бірлігін сипаттай алады формуласын 
C=
Q
𝑈 
біледі; Деректерді қолданып, Электр сыйымдылықтың формулаларын 
қолдана алады. 10-сыныптың факультативтік курстарында молекулалық физика 
модельдерінің қолданылу шегі, молекулалардың жылдамдықтары бойынша 
жіктелуі (Максвелл), статистикалық және термодинамикалық әдістер 
қарастырылады.«Термодинамика» тарауы бойынша жылу сиымдылық ұғымы 
тереңірек қарастырылып, газдардың жылу сиымдылығының оның күйінің 
өзгеру 
процесіне 
тәуелділігі, 
қайтымсыз 
процесс 
туралы 
түсінік, 
термодинамиканың ІІ заңы және оның статистикалық мағынасы, жылу 
двигателінің жұмыс істеу принциптері қарастырылады. «Электродинамика» 
тарауында 
Остроградский-Гаусс 
теоремасы, 
сегнетоэлектриктер, 
пьезоэлектрлік эффект, жартылай өткізгіштің қолданылуы сияқты мәселелер 
қарастырылады. Электрлік шамаларды және магниттік шамаларды өлшеу 
әдістеріне көңіл бөлінеді. 11-сыныптың факультативтік курсында 
электромагниттік тербелістер туралы білімдері гормониялық емес тербелістерді 
қарастыру арқылы тереңдетіледі. Политехникалық білім берудің мақсаты 
оқушыларды үш фазалы токты алу, үш фазалы токтың асинхронды двигателі 
мен үш фазалы электр энергиясын тасымалдау жүйесін қарастыруда жүзеге 
асырылады. Жарықтың толқындық қасиеттерін қарастырғанда Френель зонасы, 
Гюйгенс-Френель принциптері туралы түсінік беріледі.«Кванттар» тақырыбы 
бойынша материаның корпускулалық-толқындық қасиеттерін дәлелдейтін 
фотонның нақты өмір сүретінін дәлелдейтін материалдар қарастырылады. 

101 
Мұндай сабақтардың негізгі мақсаты-оқушыларға бізді қоршаған әлемнің 
негізгі қасиеттері, табиғат құбылыстары, физиканың математика, тарих, биология, 
географиямен байланысы туралы білім беру. "Физика элементтері" пәнімен танысу 
барысында оқушылар байқау, сөйлеу және ойлау қабілеттерін дамытады, себеп– 
салдарлық қатынастар мен тәуелділіктер орнатылады. Бір жыл ішінде әр сыныпта бір 
немесе екі зертханалық жұмыс жүргізіледі, бұл әсіресе оқушыларға ұнайды. 
Эксперименттік тапсырмалардың тақырыбы физика оқытылатын оқулықтың 
мәтінімен және зертханалық жұмыстардың мазмұнымен органикалық байланысты. 
Бұл өте алуан түрлі, өйткені ол тұрмыстық өлшеу құралдары мен техникасының, 
сондай-ақ материалдар мен құралдардың, күнделікті құрылғылардың, қол жетімді 
элементтер базасының әртүрлілігін ескеруге мүмкіндік береді. Эксперименттік 
тапсырмалар жергілікті табиғи және тұрмыстық (техникалық) мүмкіндіктерді 
кеңінен және толық ескереді және оқушылар үшін қызықты саланы – 
"айналамыздағы физиканы"қалыптастырады. Физиканың зерттелетін мәселелері 
тұрғысынан қарастырылатын осы таныс пән саласының студенттерін игеру оларға 
алған білімдерінің маңыздылығын көрсетеді, қызығушылықты дамытады, пәнге 
деген қызығушылықты қолдайды. 
Факультивтік 
сабақтарда 
көбіне 
қайталанбайтын 
таңдамалар 
қарастырылады. 
Айталық, 7 сыныптағы қозғалыс тақырыбы таңдалып алынсын делік. 
А пунктінен В пунктіне жаяу адам шығады, олардың арақашықтығы 18 км. 
Екі сағаттан соң, жаяудан сағатына 4,5км артық жылдамдықпен 
А пунктінен велосипедші шығады. Егер велосипедші В пунктіне жаяумен 
бірдей келсе, 
велосипедшінің жылдамдығын табыңыздар. 
Шешуі: Х-деп велосипедшінің қозғалыс жылдамдығын белгілейік. Онда 
оның қозғалыс уақыты 
18
тең; ал жаяудың қозғалыс уақыты 
18
тең. 

жүктеу/скачать 9,29 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: