Халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары

220 
Компьютерлік презентацияларды құрудың теориялық негіздері мен 
принциптері болып табылады. Компьютерлік презентацияларды жасаудың 
негізгі принциптеріне мыналар жатады: 
1.
Мақсатты анықтау: презентацияның мақсатын анықтау керек. Осының 
арқылы, сіз осы презентацияның негізгі мәтінін, белгілі аудиторияны, мақсатты 
және мақсатты көшіруді анықтауға мүмкіндік беретін боласыз. 
2.
Концепцияны дамыту: презентацияның концепциясын дамыту керек. 
Концепция, сіздің презентацияның басты мазмұны мен тақырыбына сәйкес 
келетін бастама идеяларын жүйелеумен байланысты. Сондықтан сізге 
презентацияның жасалуында орналасқан мазмұнды, бейнені қамтамасыз етуге 
көмек көрсетеді. 
3.
Структуралау: презентацияның дәлелді структурасы болуы тиіс. Осы 
арқылы, сіз презентацияның барлық бөліктерін, тақырыптық және логикалық 
байланыстығын белгілеуіңіз мүмкін. 
4.
Графикалық элементтермен жұмыс: компьютерлік презентацияларда 
графикалық элементтерді (суреттер, диаграммалар, графиктер) пайдалану 
маңызды. Олар тек тексттен өтеуді, аймақтарды белгілеу, нысандарды көрсету 
мен аудиторияға мазмұнды түсіндіруді мүмкіндеп отыратын болады. 
5.
Бейненің сапасы: бейненің сапасы сондай-ақ маңызды. Өйткені сіздің 
бейненіз аудиторияға мазмұнды түсіндіру және көрсету үшін де күшейтеді. 
6.
Қолданыстағы технологиялар: презентацияны жасауда қолданылатын 
технологиялар таңдау маңызды. Бұл компьютерлік презентацияларды жасау 
программалары, графикалық редакторлар, видео редакторлар және басқа 
технологияларды қамтамасыз етуге арналған болады. 
7.
Дизайн мен сіздік стиль: презентацияның дизайны мен сіздік стильі 
оңай түрде танылуы маңызды. Олар презентацияның көрінісін, көрсету стильін 
және оның басты мазмұндық ерекшеліктерін анықтауға көмек көрсетеді. 
8.
Тезгерілік: презентацияны жасау кезінде тезгерілік маңызды. Осы 
арқылы, сіз аудиторияның назар аударуына, бейненің түріне және болашақтағы 
дағдылардың көзделуіне негізделген көрсету стильін таңдаған боласыз. 
9.
Аудиториямен байланыс: аудиториямен байланыс маңызды. Сіздің 
презентацияның мазмұны мен көрсету стили аудиторияның міндеттеріне және 
мақсаттарына сай келуі керек. 
10.
Техникалық дайындалу: презентацияны жасау кезінде техникалық 
дайындалу маңызды. Бұл компьютерлік бағдарламаларды, өзарау техникалық 
жасақтамаларды, интернетке қосымша немесе басқа техникалық құралдарды 
қамтамасыз ету мүмкіндіктерін анықтауға байланысты. Бұл принциптер мен 
теориялық негіздер компьютерлік презентацияларды жасауда сізге көмек 
көрсетеді. Оларды орындау арқылы, сіздің презентацияның мазмұны мен 
көрінісі аудиторияға түсіндіруге және осының нәтижесінде көрсетудің 
мақсаттарына сай келетін болады. Электронды презентацияларды жасау кезінде 
олардың тиімділігін төмендедетін әдетте жіберілетін олқылықтар мен қателер 
ретінде төмендегілерді атауға болады: 

221 
-
жобаның атауы немесе сабақтың тақырыбы, автор туралы мәлімет, 
жасалған күні, ақпарат алынған көздер және т.б. жазылатын слайдтың 
алғашқы бетінің (титул) болмауы. 
-
тақырыптың мақсаты мен міндеті, мазмұнының қысқаша сипаттамасы 
жазылған кіріспе бөлімінің болмауы. 
-
презентацияның бөлімдеріне сілтемесі бар тақырыптың мазмұнының 
болмауы. 
-
презентацияның логикалық тұрғыдан аяқталмай қалуы: қорытынды, 
шешім болмауы. 
-
оқу презентациясының соңғы бөлімінде құрылымдық элементтерінің 
болмауы: аудиторияда орындауға арналған сұрақтар мен тапсырмалар, 
үйге берілген тапсырмалар. 
-
слайдта нақты мәтіндік ақпараттың болмауы. 
-
слайдтағы кеңістікті орынды қолдана алмауы. 
-
презентацияның фоны мен мазмұнының сәйкес келмеуі. 
Стиль мен безендіру кезінде жиі кездесетін қателер: 
-
оқу үдерісінде болмауы тиіс орфографиялық және стильдік қателер. 
Стильдік бірліктердің болмауы: 
-
барлық тақырыптарға бірдей шрифт көлемі мен гарнитурасы (24 
тараушадан аз болмауы керек); 
-
мәтіндегі шрифт көлемі мен гарнитурасы бірдей болуы керек (18 
тараушадан аз болмауы керек); 
-
тақырыптар, беттің нөмірленуі эранның бір орнында тұруы тиіс; 
-
барлық беттің түсі бірдей болуы керек және т.б. түстердің дұрыс 
таңдалмауы: тым ашық түстердің қолданылуы, дизайнда үш түрлі түсті 
қолдануы; ашық түсті мәтінде қою фонның қолданылуы; 
-
бір презентация ішіндегі әр слайдқа түрлі фон қолданылуы; 
-
слайдтағы жиектердің болмауы; 
-
нашар түсірілген фотолар мен суреттердің қолданылуы; 
-
тimes секілді шрифттердің қолданылуы; 
-
мәтіндегі әр түрлі көлемдегі әріптердің қолданылып, бірізділіктің болмауы; 
-
фон мен мәтіннің кереғарлығы; 
-
гиперсілтемелердің кереғарлығы; 
-
слайдтағы сұлбалар мен материалдардың арасында байланыстың болмауы; 
-
ақпаратты 
қабылдауға кедергі келтіретін слайд арасындағы 
анимациялық эффектілердің көп болуы; 
-
слайдтағы анимациялық эффектілердің тез ауысуы, көрермендердің 
ақпаратты қабылдап үлгермеуі [1]. 
Мультимедиялық презентацияларды жасау кезінде ұстанатын негізгі 
қағидалар: 
1)
Оңтайлы көлем. Презентацияның көлемі оның мақсатына, 
қолданылуына өте маңызды, білім алушылардың контингентіне де байланысты. 
Жалпы алғанда презентацияның көлемі 8-10 слайдтан аз болмауы тиіс. 
Тәжірибе көрсеткендей, оқу презентациясының көлемі 20 слайдтан аспағаны 
дұрыс. Егер слайд тым көп болса көрерменді зеріктіріп жібереді. Ұзақ 

222 
дәрістертерге арналған танымдық сипаттағы материалы көп презентациялар 
бұл қатарға енбейді. Алайда бұл кезде презентацияның көлемі 50-60 слайдтан 
астауы керек, бір слайдқа бір минут, мазмұнына екі минут есептеледі. 
2)
Қолжетімділік. Білім алушылардың жас ерекшелігі мен дайындық 
деңгейін ескерген жөн. Әрбір сөзді, сөйлемді, образды теңеулер арқылы 
қолданылған түсініктерді меңгергендігін қамтамасыз ету. Барлық жаңа 
терминдерге түсініктеме берілуі тиіс. 
3)
Ғылымилығы. Барлық ережелер, анықтамалар, шешімдер ғылыми 
негізде жасалуы керек. Түрлі суреттер нақты деректерге кедергі келтірмеуі тиіс. 
4)
Экраннан 
ақпараттың 
қабылдану 
ерекшелігін 
ескеру. 
Презентацияларда мәтіндерді аз қолданып, оның орнына сұлбалар, 
диаграммалар, суреттер, фотолар, анимациялар, фильмнен үзінділер қолданған 
жөн. Слайдтағы мәтінді көрермен дұрыс қабылдамайды. Сондықтан 
презентацияларда мәтінді тек атаулар, қысқа нақыл сөздер ретінде қолдану 
керек. Сандарды көп қолданбаған жөн. Презентация элементтері мен олардың 
жалғасының болуы мағызды. Суреттерді, анимацияларды, видео үзіктерді 
кезектестіріп қолдану керек. Күтпеген және алуан түрлі анимацияларды тиімді 
қолданған дұрыс. 
5)
Әсемдігі. Презентацияны жақсы қабылдау үшін түстердің сәйкестігі, 
стиль мен безендірілу әсемдігі үлкен рөл атқарады. 
6)
Қарғындылығы. Слайдтар мен анимациялық эффектілердің ауысуы 
кезінде жақсы қабылданатындай қарғын таңдаған жөн. Экраннан ақпаратты 
қабылдау ерекшелігін, жас ерекшілігі мен дайындығын ескере отырып, әрбір 
слайдтағы ақпаратты меңгеруге уақыт бөлу керек. 
Презентацияға қойылатын жалпы талаптар. Презентацияның құрылымы. 
Презентация слайдтардан тұрады. 
Бір ережені дұрыс ұстанған жөн: бір слайд – бір ой. Егер презентацияда 
тезис пен бірнеше дәлел келтірілсе ол сенімдірек шығады. Слайдта отыз сөз бен 
бес тараудан артық қолданбау керек. Тақырыбын мазмұнды, шрифт көлемі – 
18 пт.аспауы тиіс. 
Әдетте презентация мазмұнының жоспары төмендегідей болады: 
1.
Алғашқы беті (титул). Бірінші слайдта презентациянның атауы, автор 
туралы ақпарат беріледі. 
2.
Мазмұны. Бұл жерде презентацияның жоспары, негізгі тараулары, 
қарастырылатын сұрақтар жазылады. 
3.
Тараудың тақырыбы. 
4.
Қысқаша ақпарат. Үшінші және төртінші тараулар қажетінше 
қайталанады. Бұл жерде: тезис – дәлел – қорытынды сақталуы керек. 
5.
Шешімдер. Шешім бөлек слайдта анық көрсетілуі қажет. 
6.
Назарларыңызға рахмет. Бұл жерде де автордың нақты ақпараты 
жазылуы керек. Сіз айтқыңыз келгеннің барлығын слайдқа салу міндетті емес. 
Бұл жерге тек аудитория жақсы қабылдайтын тезистер, термин сөздер, 
суреттер, сұлбалар, диаграммалар болғаны жөн [2]. 
Презентацияны рәсімдеуге қойылатын талаптар. Презентацияны рәсімдеу 
кезінде екі блок ереже көрсетіледі: 

223 
1.
Ақпартты таныстыру. 
2.
Слайдтардың безендірілуі. Презентацияны сапалы құру үшін оны 
безендіруге қойылатын бірнеше талаптарды ұстану қажет. 
Шрифтерді қолдану ережесі. Презентациядағы ақпаратты жазу кезінде 
төмендегідей ережелерді ұстанған дұрыс: 
-
бір презентацияда түрлі әріптерді қолдану ұсынылмайды; 
-
алыстан жақсы көрінетін (Arial, Tahoma,Verdana) секілді шрифт 
түрлерін қолданған дұрыс; 
-
негізгі мәтінге үлкен шрифтерді қолданған жөн; 
-
тақырыпқа декоративті шрифті қолдануға болады; 
-
мәтін жақсы оқылуы тиіс; 
-
ұсынылатын шрифт көлемі: тақырыптарға - 32-50 аралығында, орташа - 
36, негізгі мәтіндерге - 18 -32 аралығында, орташа - 24; 
-
ақпартты ерекшелеп көрсету үшін курсив немесе жартылай қою шрифт 
қолданған жөн. 
Ерекшелеу 
көбінесе 
гиперсілтемелерге 
қолданады. 
Графикалық 
ақпараттарды қолдану ережесі. 
Көру және айту элементтерінің сәйкестігі, оқу материалына 
бағытталуымен анықталады. Сурет мәтінге қарағанда көрнекілігі жағынан 
ерекшеленіп, есте тез қалады. Сондықтан мүмкін болса мәтінді ақпараттық 
көрнекіліктермен алмастырған жөн. Презентацияда графика қолданатын кезде 
келесі ережелер мен ұсыныстарды ескерген дұрыс: 
-
графика (суреттер, фотолар, диаграммалар, сұлбалар) мәтіндік 
ақпаратты толықтыруы тиіс немесе оны көрнекілік ретінде көрсетуі керек. 
-
әрбір суреттің өз мағынасы болған жөн: презентацияда мағынасы жоқ 
суреттерді қолданбаған дұрыс. 
-
графикалық суреттер слайдтың жалпы безердірілуіне кереғар болмағаны жөн. 
-
тек жақсы сапалы суреттерді қолдану керек. Ол үшін барлық суреттер 
алдын ала графикалық редакторда дайындалып алынуы тиіс. 
Қорытындылай келе айтарымыз оқытудың тиімділігін қамтамасыз етуде 
компьютерлік презентацияларды құрудың теориялық негіздері мен принциптері 
маңызды рөл атқарады. Презентацияның мақсаты жай ғана ақпарат беру емес, 
аудиторияға материалды түсінуге және есте сақтауға, олардың ойлау 
процестерін белсендіруге және тақырыпты одан әрі зерттеуге ынталандыру 
екенін есте ұстаған жөн. Теориялық негіздер мен принциптерді қолдана 
отырып, аудитория үшін тартымды, ақпараттандыратын және түсінікті болатын 
компьютерлік презентациялар жасауға болады. Презентацияны әзірлеу кезінде 
студенттердің ерекшеліктерін, олардың қажеттіліктері мен білім деңгейлерін 
ескеру маңызды. Оқу компьютерлік презентацияларын құрудың теориялық 
негіздері мен принциптері туралы қорытынды материалды құруға және оны 
ұсынуға сауатты көзқарастың маңыздылығын көрсетеді. Дұрыс құрылымдалған 
және ұйымдастырылған презентация оқу процесін айтарлықтай жақсартады 
және оның тиімділігін арттырады [3]. 

224 

жүктеу/скачать 9,29 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: