Список использованных источников

 

521 

құндылықтарынан, ұлттық дәстүр, рухани негізден бөлек қарауға болмайды. Сонымен қатар, онда 

ғылым мен техниканың, педагогиканың соңғы жаңалықтары да барынша ескерілуі тиіс. Бұл ретте 

еліміздің блім беру жүйесінің реформаланып, заман талабына сай өзгеруі заңды құбылыс. Өйткені 

халыққа білім беру, ешуақытта қоғамдағы жағдайдан, мемлекеттің саясатынан тыс дамыған емес,  

қайта жаңа қоғам құрып, мемлекетті дамытуда білім берудің орны ерекшеленіп, оған жақсы мән 

беріліп  отырған.  Білім  жүйесіне  уақыт  талабына  сай  өзгерістер  енгізу  қоғам  өміріндегі  аса 

маңызды міндеттердің бірі. Қазіргі кезеңде республикада іске асырылып жатқан білім реформасы 

оның ұйымдық-экономикалық компонеттерін түбегейлі өзгертуге бағытталған. 

ХХІ ғасырда білімін дамыта алмаған елдің тығырыққа тірелері анық. Біз болашақта жоғары 

технологиялық және ғылыми  өндірістері үшін  қорларды жасақтауға тиіспіз. Осы заманғы білім 

беру жүйесіз әрі қарай, кең ауқымды инновациялық экономика құра алмаймыз. 

Қазақстандықтың жоғары білім алуына нақтылы мүмкіндікке кепілдік беруіміз керек. Білім 

мен  ғылымның  түйінді  тұстарын  жүйелі  де  оңды  шешудің  кілті  ғылыми-зерттеу  институттары 

мен  жоғары  оқу  орындарын  ортақ  мақсатқа  жұмылдырып,  кешенді  істермен  айналысу,  іргелі 

ізденістерді қатар атқару, оны ұлттық мүддеге бағыттау, басымдық сипаттар берудің қажеттілігі 

айқын  аңғарылады.  Осының  негізінде  оқыту  ісін,  яғни  жоғары  білім  мен  біліктілік,  тәжірибені 

іргелі  ғылыммен  ұштастырып,  отандық  өндіріске  бағыттау,  түпкі  нәтижеге  бет  бұру,  оның 

халыққа қызмет етуін қамтамасыз етудің маңызы зор. 

Еліміздің білім жүйесін ілгерілету бағытында әр алуан ізденіс, көзқарастардың бары анық. 

Кейінгі  жылдардағы  осы  бағыттағы  реформалардың  да  түпкі  мақсаты  білім  кеңістігіне  қозғау 

салу. Бұл бағытта, әрине, көп сатылы оқу жүйесі (бакалавриат, магистратура, докторантура), тест 

тәсілі, кредиттік саланың да қоғамдық көзқарастың әрқилылығына қарамастан, өмірге батыл енуі 

өмір  шындықтарының  бірі.  Білім  беру  жүйесіндегі  мұндай  оң  өзгерістер  халықаралық 

стандарттарға, жаңа технологияларды батыл енгізуге мол мүмкіндіктер береді. 

Халықаралық  стандарттар  талаптарына  жауап  беретін  менеджмент  жүйесін  біріктіруді 

(сапа, экология, қауіпсіздік және әлеуметтік жауапкершілік) ұйымның тұрақты дамуына арналған 

алғышарт деп қараған жөн. 

Аталған  жүйе  экология,  еңбекті  қорғау,  өнім  қауіпсіздігі  саласында  және  онымен 

байланысты  басқа  да  аспектілердің  қолданыстағы  заңнамалық  құқықтық  және  нормативтік 

талаптардың  орындалуын  болжайтындықтан,  әлеуметтік  және  этикалық  жауапкершілік 

саласындағы менеджмент жүйесі біріккен сапа жүйесіне негіз болуға тиіс. 

Ішінеде келесілер болуы қажет: 

-  сапа  менеджменті  жүйесі,  экологиялық  менеджмент  жүйесі  және  денсаулық  сақтау  және 

мамандардың қауіпсіздігі (еңбекті қорғау) менеджмент жүйесі; 

-  экологиялық  менеджмент  жүйесі  және  денсаулық  сақтау  және  мамандардың  қауіпсіздігі 

менеджмент жүйесі; 

- сапа менеджмент жүйесі және экологиялық менеджмент жүйесі; 

-  сапа  менеджмент  жүйесі  және  қызметкерлердің  денсаулығын  және  қауіпсіздігін  қорғау 

менеджмент  жүйесі  кіретін,  оның  жүйесіне  кіретін  құрамына  қарай  конфигурациялары  болуы 

мүмкін.  

Менеджменттің біріккен жүйесінің артықшылығы мынада: 

-  стратегиялық  сапа  менеджмент  жүйесін  әзірлеу,  енгізу  және  жұмыс  істеуінің 

технологиялығының артуы; 

- сапа менеджменттің біркелкі үйлесімді құрылымын әзірлеу; 

- әзірлеу, жұмыс істеу және сертификаттауға шығынның азаюы; 

- сапа менеджменттің біріккен жүйесі аясында бірқатар процестерді (жоспарлау, басшылық 

тарапынан талдау, құжаттаманы басқару, кадрлар даярлау, оқыту, ішкі аудит және т.б.) біріктіру 

мүмкіндігі; 

- өзгеретін жағдайларға бейімделу мүмкіндігі мен ұтқырлықты арттыру; 

- тұтынушылар, мүдделі тараптар, инвесторларға арналған үлкен тартымдылық. 

Біріккен жүйелерді енгізудің мақсатқа лайықтылығы: 

- ұйым ішінде іс-әрекеттің үлкен келісімін қамтамасыз етуден; 

-  сапа  менеджменттің  автономды  жүйесін  әзірлеген  кезде  туындайтын  ұйымдағы 

атқарымдық бөлектенуді азайтудан; 

- бірнеше параллель жүйелермен салыстырғанда аз еңбекті қажет етуден; 

 

522 

- бірнеше жүйеде осы байланыстардың жиынтық санымен салыстырғанда ішкі және сыртқы 

байланыстардың аз санынан; 

-  құжаттардың  бірнеше  параллель  жүйелердегі  жиынтық  санымен  салыстырғанда 

құжаттардың біршама аз болуынан; 

-  ұйым  қызметін  жақсартуда  қызметкерлердің  тартылуының  жоғары  деңгейіне  қол 

жеткізуден; 

-  ұйымның  сыртқы  тараптарының  параллель  жүйелер  болған  кездегіден  жоғары  мүддесі 

балансын ескеру қабілеттілігінен; 

- бірнеше менеджмент жүйесі кезіндегі жиынтық шығынмен салыстырғанда әзірлеу, жұмыс 

істеу және сертификаттау үшін аз шығынданудан тұрады. 

Сонымен  қатар,  стратегиялық  сапа  менеджметін  дамытуда  сапа  менеджменттің 

интеграцяланған жүйесінің мәні зор. 

Сапа  менеджменттің  интеграцияланған  жүйесінің  үлгісі  –  бұл  жаңғыртылған  9  критерий 

арқылы  стандарттарды  іске  асыратын  біркелкі  менеджмент  жүйесі  TQM  (Total  Quality 

Managementт – сапаны жалпылама басқару, бұдан әрі - TQM) [1]:  

- жұмысты ұйымдастыруда басшының рөлі;  

- қоршаған ортаны қорғау және сапаны басқару саласындағы жоспарлау;  

- қызметкерлер әлеуетін пайдалану;  

- ресурсты тиімді пайдалану;  

- жұмысты орындаудың технологиялық процестері мен операцияларын басқару;  

- тұтынушылардың қанағаттануы;  

- қызметкерлердің ұйымдағы жұмысқа қанағаттануы;  

- ұйымның қоршаған табиғи ортаға және қоғамға ықпалы;  

- ұйым жұмысының нәтижесі. 

ISO 9001; ISO 14001; OHSAS 18001 және SA 8000 менеджмент стандарттары талаптарының 

TQM критерийлері мен кіші критерийлерімен элементтік бірігуі: 

-  тұрақты  дамудың  маңызды  үш  –  экономикалық,  экологиялық  және  әлеуметтік  факторы 

негізінде фирма менеджментіне қойылатын негізгі талаптарды жүйелі және толық баяндауға; 

-  аталған  стандарттарға  тән  жеткілікті  толық  және  нақты  толтырумен  және  бизнесті 

жүргізудің ең жақсы тәжірибесімен TQM критерийін ашуға; 

-  сапа  бойынша  ұлттық  және  өңірлік  бағалау  сыйлығымен  үйлесімді  біркелкі  әдіснамалық 

негізде менеджмент сапасының қол жеткізілген деңгейін сандық бағалауға; 

-  менеджмент  сапасының  деңгейін  өзін-өзі  бағалау  және  сапа  бойынша  бағалау  конкурсы 

(қазіргі  уақытта  көптеген  елдерде  жүргізілетіндей)  барысында,  сондай-ақ  сертификаттық  аудит 

(менеджмент  жүйесіне  қатысты  жаңа  ыңғай)  жүргізу  кезінде  де  саралап  бағалауға  мүмкіндік 

береді. 

Менеджменттің  біріккен  жүйесінің  ұсынылып  отырған  үлгісі  және  менеджмент  жүйесін 

саралап  бағалау  сұлбасымен  ерікті  сертификаттау  жүйесі  сапа  бойынша  жүйенің  кеңінен 

қолданылатын  үлгілерінің  және  сапа  бойынша  жүргізілетін  сыйлықтың  табиғи  дамуы  болып 

табылады. Сонымен, стратегиялық сапа менеджмент жүйесін енгізу ол қамтыған қызмет саласына 

байланысты оны жобалауға қарағанда қиындығы аз емес. Осы кезеңде жобаланған жүйе жұмыс 

істеп, тұрақты жұмыс істеу режиміне енуге қол жеткізу маңызды.  

Жүйелерді  біріктіру  әр  түрлі  деңгейлерде:  саясаттың;  жекелеген  іс-шаралардың; 

процедуралардың;  нұсқаулықтардың;  құжаттаманың;  менеджмент  жөніндегі  бірыңғай 

басшылықтың  (ереженің)  деңгейінде;  барлық  фирма  менеджментінің  (біріккен  менеджмент 

жүйесінің) көлемінде жүзеге асырыла алады. 

Бірігу жолдары сондай-ақ әр түрлі бола алады: бірігу ең басынан басталады немесе басында 

жүйелер  тәуелсіз  дамиды,  содан кейін біріктіріледі; жаңа аспектілердің  қолданыста  бар басқару 

жүйесіне  енгізілуі  мүмкін.    Жүйелерді  біріктірудің  негізі  көрсетілген  стандарттардың 

принциптеріне  жауап  беретін  кәсіпорын  талаптарына  сәйкес  келетін  кез  келген  менеджмент 

жүйесі  бола  алады.  Біріктіру  процесі  параллель  немесе  ретті  болуы  мүмкін,  бірақ  кезеңдерді 

енгізу  мерзімдері  және  нәтижелерге  қойылатын  талаптар  нақты  анықталады,  бұл  бақылау  және 

түзетуші әрекеттерді жүзеге асыруға мүмкіндік береді.  

Ұсынылған үлгіде сапа менеджмент жүйелері саласындағы стандарттар (9000 сериялы ISO) 

менеджмент  стандарттары  блогында  базалық,  жүйе  түзуші  ретінде  қаралады.  Осы  стандартта 

қойылған  мақсаттарға  қол  жеткізу  үшін  пайдаланылатын  сапа  саласындағы  менеджмент 

жүйелеріне қойылатын негізгі талаптар белгіленеді. 

 

523 

Экологиялық  менеджмент  бойынша  халықаралық  стандарттар  (14000  сериялы  ISO)  

тұтасымен  барлық  қоғамға  арналған,  біріккен  жүйеге  салмақты  әлеуметтік-экологиялық  аспект 

береді.  

ОНSАS  18001-де  өнеркәсіп  қауіпсіздігін,  еңбекті  қорғауды  және  қызметкерлердің 

қауіпсіздігін басқару саласындағы ережелер жазылған,  бұл жалпы алғанда кәсіпорын мен қоғам 

үшін менеджмент жүйесінің маңызын арттырады.  

Кәсіпорынның  өз  қызметкерлері  алдында  да,  сол  сияқты  қоғам  алдында  да  SА  8000 

«Әлеуметтік  жауаптылық»  стандартының  ережелерін  енгізу  қоғам  дамуының  этикалық  және 

адамгершілік қағидаларына сәйкес келеді.  

Тағам өнеркәсібі кәсіпорындары үшін біріккен менеджмент жүйесінде ISO 9001; ISO 14001: 

ОНSАS 18001; SА 8000 стандарттарына сәйкес белгіленген менеджмент жүйелері элементтеріне 

қосымша ретінде ISO 22000 талаптары енгізіледі.  

Стратегиялық  сапа  менеджмент  жүйелерін  енгізу  бойынша  мақсатқа  сай  жұмысты 

қамтамасыз  ету  мақсатында  әрбір  кәсіпорын  (ұйым)  –  бұдан  әрі    өз  тұжырымдамасын  жасауға 

тиіс, осы кезде кәсіпорынды басқару мыналарға сүйенуге тиіс [2]: 

-  тұрақты  даму  өнім  мен  көрсетілетін  қызметтердің  сапасын,  экологиялық  және 

өнеркәсіптік  қауіпсіздікті  және  әлеуметтік  жауаптылықты  қамтамасыз  етпей,  қоршаған  ортаға 

техногендік  жүктемені  төмендету  бойынша  мақсатқа  сай  және  келісілген  жұмысқа  қатыспай 

жүзеге асырыла алмайды; 

-  экономикалық,  әлеуметтік  және  экологиялық  теңгерілген  шешімдерді  іздестіру  және 

олардың орындалуын қамтамасыз ету жөнінде жұмыс үнемі жүргізілуге тиіс; 

-  менеджмент  жүйесінің  жай-күйін  және  кәсіпорынның  барлық  құрылымдарының 

экологиялық  қауіпсіздігін  талдау  негізінде  қабылданатын  шешімдер  ISO  9000  және  14000; 

ОНSАS 18001 және SА 8000 сериялы халықаралық стандарттардың ережелері ескерілуі керек. 

Кәсіпорында  біріккен  сапа  менеджмент  жүйесін  енгізу  мынадай  принциптермен  жүзеге 

асырылуға тиіс: 

- бар экологиялық проблемаларды шешудің басымдылығы және оңтайлылығы; 

-  бағдарламалық  іс-шараларды  іске  асыру  процесінде  бірыңғай  ғылыми-әдістемелік, 

метрологиялық және техникалық тәсілдерді қамтамасыз ету; 

- бағдарламалық іс-шараларды өз уақытында және толық қаржыландыруды қамтамасыз ету; 

-  кәсіпорынның  өзінің  өндірістік  қызметінің  экологиялық  қауіпсіздігін  қамтамасыз  ету 

саласындағы ой-мақсаттары туралы ақпараттың қолжетімділігі; 

- бағдарламалық іс-шараларды орындауды қатаң бақылау. 

 

Пайдаланылған әдебиеттеp тізімі: 

1.Мазур И.И., Шапиро В.Д.  Управление качеством.   М.: Высшая школа, 2003. — 334 с. 

2.Логинов  Е.П. СМК  -  это  образ  мышления //  Заметки  о  менеджменте  «LOYP 

AGENCY». — 2012. — С. 3. 

М.М. Магмурова  

Магистрант  

Инновационный Евразийский университет 

Павлодар, Казахстан 

 

РЕАЛИЗАЦИЯ ГОСУДАРСТВЕННЫХ ПРОГРАММ НА ОСНОВЕ ПРИМЕНЕНИЯ 

СТАНДАРТОВ ПРОЕКТНОГО УПРАВЛЕНИЯ 

 

В процеcсе реализации государственных программ необходимо использоватьсовременные, 

инновационные механизмы и методы, дающие положительный результат в установленные сроки 

с  выделенным  объемом  денежных  средств,  к  которым,  безусловно,  можно  отнести  проектное 

управление.  Своевременное  и  правильное  использованиемеханизмов  проектного  менеджмента, 

несомненно,  приведет  к  новым  высоким  результатам,  позволит  выйти  предприятиям  и 

государству на более высокие конкурентные позиции. 

Сегодня можно констатировать, что устойчивые макроэкономические параметры развития 

и  высокая  активность  интеграционных  процессов  в  экономике  нашей  республики  на  фоне 

поставленной  Президентом  задачи  формирования  национальной  инновационной  системы, 

бесспорно, создают позитивные возможности для мощного импульса в продвижении проектного 

 

524 

менеджмента  в  стране.  Казахстан  принят  и  функционирует  в  мировом  сообществе  как 

государство с рыночной экономикой [1]. 

По  оценкам  мировых  экспертов,  сегодня  свыше  24,4  млн.  специалистов  во  всем  мире 

вовлечено  в  проектно-ориентированную  деятельность  по  осуществлению  преобразований  в 

различных  сферах,  созданию  новых  продуктов  и  услуг.  К  2016  году  их  число  вырастет  до  32,6 

млн.  Эти  обстоятельства  стали  существенным  аргументом,  чтобы  обратить  внимание  на 

проектные  технологии  управления.  Наличие  ресурсов  и  отсутствие  технологий  –  это  еще  одна 

причина,  которая  побудила  правительство  и  ученых  Казахстана к  поиску  путей  выхода  из  этой 

ситуации.  Толчком  к  действию  стала  инициатива  руководителя  государства  Республика 

Казахстан Н.Назарбаева, заставившая повернуться руководителей, производственников и ученых 

к поиску возможностей решения данной проблемы с помощью проектного менеджмента. 

Казахстан вошел в «мир управления проектом» еще в начале 2000-х и стал полноправным 

членом  сообщества  проектного  управления.  Сегодня  Казахстан  находится  на  пути  внедрения 

механизмов  проектного  менеджмента,  как  новой  культуры  управления  в  государственное, 

отраслевое и корпоративное управление. Путь этот не простой и достаточно сложный [2]. 

Сегодня  в  условиях  нестабильнoй  мировой  экономики  растет  значимость  эффективной 

реализации  государственных  программ  и  проектов.  Зачастую  результаты  не  оправдывают 

ожиданийкак членов Правительства так и населения страны.Пробелов, которые тормозят процесс 

реализации госпрограмм немало. Среди них можно выделить следующие:

 

1

.  Отсутствие  системной  увязки  механизма  планирования  и  исполнения  программ 

(наблюдается  дублирование  программных  документов,  нет  четкого  механизма  взаимодействия 

госорганов); 

2. Слабый уровень планирования и организации работ по каждому проекту (своевременная 

и качественная подготовка документов, согласование, экспертизы и пр.); 

3.  Кадровый  дефицит  в  области  управления  государственными  инвестиционными 

проектами[3]. 

Для решения этих проблем целесообразновнедрить механизмы проектного менеджмента в 

реализации отдельных проектов государственной программы.  

В  Казахстане  разработан  и  введен  национальный  стандарт  СТ  РК  ISO  21500-2014 

«Руководство  по  управлению  проектами»,  который  должен  использоваться  в  качестве 

«путеводителя»для  всех  членов  проектных  команд  включая  проектного  менеджера.  Настоящий 

стандарт  содержит  общие  указания  по  понятиям  и  процессам  управления  проектами,  которые 

важны и имеют существенное влияние на успешное достижение результатов проектов. Согласно 

стандарту  госпрограмму  можно  разбить  на  более  мелкие  проекты,  и  разработать 

детализированный план по реализации каждого из них (Рис.1).  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Рис.1 Последовательность групп процессов реализации проектов госпрограммы. 

Инициация 

Планирование 

Исполне

ние 

Управле

ние 

Закрытие 

Устав проекта, 

Реестр 

заинтересованны

х сторон 

План проекта 

Корректирующие 

действия, отчеты о ходе 

выполнения, 

утвержденные изменения 

 

Достижение 

результатов 

Отчет о 

закрытии 

проекта  

 

525 

-  Группа  процессов  инициации.  Процессы  инициации  используются  для  запуска  проекта 

госпрограммы, для определения задач проекта в целом, для того, чтобы уполномочить менеджера 

проекта приступить к работе над проектом.  

-  Группа  процессов  планирования.  Процессы  планирования  используются  для  детального 

планирования.  Эта  детализация  должна  быть  достаточной  для  разработки  базового  плана,  на 

основании которого измеряется и контролируется выполнение проекта.  

- Группа процессов исполнения. Процессы исполнения применяются для выполнения работ 

по  управлению  проектом  и  обеспечивают  достижение  результатов,  определенных  в  плане 

проекта.  

-  Группа  процессов  управления.  Процессы  управления  применяются  для  отслеживания, 

анализа  и  регулирования  хода  и  эффективности  исполнения  проекта  в  соответствии  с  планом. 

Следовательно,  в  случае  необходимости  могут  быть  предприняты  превентивные  и 

корректирующие действия и выполнены запросы на изменения для выполнения задач проекта.  

- Группа процессов закрытия. Процессы закрытия используются для формального закрытия 

проекта и проведения анализа накопленных знаний с целью их применения в будущем. 

Детализированный  план  по  реализации  каждого  проекта  будет  включать  в  себя  также 

график работ и достижения определенных целей. Существуют не только промежуточные цели для 

достижения, но и промежуточные индикаторы выполнения работ, что дает возможность провести 

адекватный  контроль  за  эффективностью  реализации  проекта,  а  в  случае  затруднений 

своевременно среагировать на сложившуюся ситуацию и выполнить необходимые действия по ее 

выправлению. 

Применив методы проектного менеджмента в реализации государственных программ, будет 

осуществлен четкий контроль в течение всего времени реализации проектов, реализация проекта 

может проводиться без финансовых нарушений в виде хищений, снизится уровень коррупции.  

При  полном  внедрении  этой  системы  эффективность  реализации  государственных 

программ  увеличится  на  20-40%. Также  внедрение  современных  инструментов  менеджмента  в 

реализации  государственных  программ  всех  отраслей  позволит  совершенствовать  механизмы 

бюджетного планирования и повысить эффективность использования бюджетных средств. 

Вместе с этим необходимо усилить подготовку сертифицированных кадров во всей цепочке 

реализаторов проектов: в государственных органах, курирующих те или иные проекты в органах 

финансового  контроля,  которые  будут  проводить  контроль  за  исполнением.  Сформированная 

единая  система  позволит  объединить  работу  всех  задействованных  специалистов  и  обеспечит 

успешную реализацию проектов и в целом государственных программ. 

жүктеу/скачать 8,24 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: