Халықтық педагогикасындағы дене тәрбиесінің мазмұны
Өмірлік дағдыларына қалыптастырудың халықтық құралдары
жүктеу/скачать 0,53 Mb.
|
93-115 этно
| Өмірлік дағдыларына қалыптастырудың халықтық құралдары
Халық педагогикасы білім беру мазмұнын анықтауға негізінен өмірден келді, осыған орай мұнда спекулятивті құрылымға орын жоқ, болуы да мүмкін емес. Өмірден алшақ абстрактілі білімдер практикалық мәнге ие бола алмайды. Сондықтан, мәселе, халық «өмірдің өзі – ұлы ұстаз» екендігін әділ атап көрсетеді. Яғни, білімнің өмірмен байланыстылығы – халықтың аса маңызды дидактикалық талабы. Сонымен қатар арнайы ұйымдастырылған оқыту процесінде ғана игерілуі мүмкін көлемдірек білімдер де назардан тыс қалмаған: «Әліппенің ар жағы – білім бағы», «Өнер ағып жатқан бұлақ, ғылым жанып тұрған шырақ»». Ал кітап халық көзқарасында адамның досы, кеңесшісі, білім көзі: «Күш білімде, білім – кітапта». Халық тәрбиешілері үйрену, оқуды адам бүкіл жаңаны ерекше қабылдағыш балалық шақтан бастаса, мақсатқа лайықты болатындығына, алынған білім өмір бойына игілікті қызмет ететініне тәжірибеде көз жеткізді. Олардың «жаста оқыған оқуың тасқа жазғанмен бірдей» - деп балалар мен жастарды білімдерді игеруге үндеуі, әсіресе, ақылды дәріптеп, оның мүмкіндіктері шектеусіздігін ашып түсіндіруге тырысуы осыдан. Халықтың педагогикалық тәжірибесі ақыл-ой тәрбиесінің міндеттері мен мазмұнына кең мағына берілгенін көрсетеді. Адамның ақылы, оның сөйлеуінен көрінеді. Баланың ақылын тәрбиелеу оның танымдық қабілеттерін жан-жақты дамыту, әртүрлі түсінулердің кеңдігі мен сезімталдығын, байқағыштықты, естің түрлерін жаттықтыруды, ойдың елестетуін ынталандыруды талап етеді. Мәселен, жұмбақтар халық педагогикасында осы талапты жүзеге асырудың аса құнды дидактикалық материалы болып табылады. Олар баланың ақыл ойын дамытуға ықпал жасайды, оларды қоршаған ортаның түрлі салаларынан заттар мен құбылыстарды талдай алуға үйретеді. Мақалдар мен мәтелдер ақыл парасат көзі, еліктеу үлгісі, сенімді жетекші, өткен ұрпақтың өнегелі мұрасы және бейнелі ойлау мен шешендік сөйлеудің үлгісі ретінде, терең ойларды сақтап, қызмет атқарады. Үлкендер балаларды табиғат құбылысарын бақылауға, желдің бағыты, қар жамылғысы, өзендердегі судың деңгейі егін дақылдарына ықпал ететінін ұғына алуға үйретті. Математикалық білімдер ара қашықтықты, астық көлемі мен салмағын өлшеу, үй құрылысы дәне т.б.сол сияқты жағдайларда алынды. Балаларды өткен тарихпен таныстыру жөніндегі халық қамқорлығы ерекше. Еркіндікке, сүйіспеншілік пен рух өн бойын көктей өтетін қазақ халқының батырлар жырлары мақтауға тұрарлық. Егер үйретудің кешенді әдістері ақыл-ой тәрбиесінің өмірмен тығыз байланыстылығын қамтамасыз етсе, нақтылық пен айқындылық сол не өзге білім салаларын терең үйреніп білуге ықпал жасады. Орнымен, жүйелі түрде, уақытында пайдаланылатын халықтық педагогикалық ескерткіштер үлкен білімділік және тәрбиелік тиімділікке ие екендігін қазіргі оқыту тәжірибесі көрсетуде. Балаларды интеллектуалдық дағдылар мен икемділіктерге баулу енгенін көрсетеді. Мұның өзі халықтық балаларға өмірге қажет білімдер жиынтығын игертудегі дидактикалық талаптары ғылым педагогикаға жақындығының белгілері. жүктеу/скачать 0,53 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|