Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж



Pdf көрінісі
бет241/444
Дата03.10.2024
өлшемі3,59 Mb.
#146739
түріОқулық
1   ...   237   238   239   240   241   242   243   244   ...   444
Байланысты:
Okulik XX kazak adebiet

ІІ БӨЛІМ.
 
Қазақ әдебиеттану ғылымының туу дәуірі 1900-1904 жж.)
лемикалы сын мақалаларындағы 
қым-қиғаш айтылған пікірлерде 
тап шылдық көзқарас сезіле отыр-
ғанымен, саяси астар іздеуден көрі 
теориялық тұрғыда талдауға ойысуы 
дәлел.
1930 жылдардағы ұлттық әдеби-
теориялық ой-пікірдің асу, кемел-
дену жолындағы ізденістерінде сәт-
ті қадамдар жасауға деген талпы-
нысын әдеби даму процесіндегі 
күрделі мәселелерге араласуы да 
танытады. Кеңестік әдебиеттану 
ғылымында бүкілодақтық деңгейде 
сөз болған натурализм, формализм 
туралы айтысқа тартынбай баруы 
оны тағы да дәлелдей түседі. Про-
летариат әдебиетінің атасы М. Горь-
кий «Правда» газетіндегі ма қала-
сында шығарманың формалық және 
идеялық тұтастығы туралы ой-
толғамын ортаға сала келіп, кеңінен 
пікір алысуға шақырған үндеуіне 
қазақ әдебиетші-сыншылары да қызу 
үн қосты. Қазақ әдебиетіндегі нату-
рализм, формализм туралы Қазақстан 
Жазушылар одағы ұйымдастыр-
ған пікірталас 1936 жылдың 2 көке-
гінде басталып үш күнге созылды. 
Әдеби айтыс дәрежесінде еткен 
бұл пікірталастағы негізгі ойлар 
баспасөз бетінде жарық көрді. «Со-
циалды Қазақстан» газетінде «Көр-
кемөнердегі формализмге қар сы» 
(№64), «Жазушылардың әдебиет 
жө ніндегі айтысы» (№ 86,87) деген 
атпен мақалалар жарияласа, «Қазақ 
әдебиеті» айтыстағы М. Әуезов, 
С. Мұқанов, Р. Жаманқұловтың сөй-
ле ген сөздері мен Ә. Тәжібаевтың 
«Адал сырым», Ө. Тұрманжановтың 
«Үлкен әдебиет үлкен мәдениет ар-
қылы жасалады» аталатын мақала-
ларына орын берді ( 1936, № 16).
Негізінен алғанда орыс әде-
биеттану ғылымындағы формализм 
мен натурализм туралы дискус сия-
ның тууы социалистік реализмнің 
ендігі дамудағы негізгі әдіс болып 
танылуы жолындағы ұмтылысы мен 
өз позициясын анықтау үшін жүр-
гізген күресінен туындады. Орыс 
әдебиетіндегі формалисттер және 
тағы басқа да әдеби ағымдар өкіл-
дері социалистік реализм алдағы 
көркемдік даму процесінде симво-
лизм, футуризм, имажинизм, кон-
струк тивизм, формализм, натура-
лизм дердің осы кезеңге дейін қол 
жеткізген табысын негізге ала оты-
рып, кеңінен пайдалануы керек деген 
көзқарас туғызған болатын. Мыса-
лы, К. Зеленский: «Я думаю, что по-
следнее должно соединить стилевые 
черты трех основных школ: реализ-
ма, символизма, конструктивиз ма», 
– деп жазды [71, 223]. Формализм, 
натурализмге қарсы шабуылдың 
күшті болғаны соншалық, орыс 
формалистерінің ірі өкілдерінің бірі 
В. Шкловский: «Формалисты вместо 
того чтобы поднимать целину, па-
шут там, где было распахано» деген 
Ре
по
зи
то
ри
й
Ка
рГ
У


259


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   237   238   239   240   241   242   243   244   ...   444




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет