Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж



Pdf көрінісі
бет403/444
Дата03.10.2024
өлшемі3,59 Mb.
#146739
түріОқулық
1   ...   399   400   401   402   403   404   405   406   ...   444
Байланысты:
Okulik XX kazak adebiet

V БӨЛІМ.
 
Әдеби сын тарихы және ғылыми мектептер
тарихтың қоқысына лақтырып тас-
тап, жаңа пролетариат әдебиетін 
жасаймыз» деп көркемдік дамудың 
тарихи сабақтастығы принципін 
жоққа шығарған пролеткультшыл-
дық нигилизмді жақтаушы ақын-
жазушылар 
мен 
сыншылардың 
маркстік-лениндік ілімді үйрену 
барысында В. И. Лениннің «әр 
ұлттың мәдениетінде екі түрлі 
мәдениет тің элементі болатыны ту-
ралы» қағидасына сүйеніп, әдеби 
мұраны тек қана таптық тұрғыдан 
бағалауды басшылыққа алған «тұр-
пайы со циологизм» теориясына ау-
ысу жолындағы ұзаққа созылған 
қателіктері мен бұрмалаушылық-
тары, «бірыңғай ағым теориясының» 
ғылыми зерттеу жұмыстарындағы 
прогрессивті сипаттағы ізденістері 
мен іркілістері Т. Кәкішевтің ұлттық 
әдеби сын тарихын зерделеген ең-
бектерінде бұлтартпас мысалдармен 
дәлелденді, әділ бағасын алды. 
Әдебиеттану ғылымының қалып-
тасу тарихын ғылыми тұрғыда зерт-
теуде бұл концепциялардың ғы-
лыми-зерттеушілік ой-пікірдегі ық-
палы ыждаһаттылықпен қаралып, 
жан-жақты шешіп алатын басты 
мәселелердің бірі болса, оның өзекті 
проблемалары профессор Т. Кәкішев 
еңбектерінде болашақ зерттеулер-
ге негіз боларлықтай дәрежеде өз 
ше шімін тапқандығын көруге бо-
лады. Сонымен қатар, ғалым аға-
мыз дың 
соңғы 
жылдарындағы 
еңбектерінде тек өзіне ғана тән 
қайсар батылдықпен айтып жүрген 
тың бағыттағы ой-пікірлері де бар. 
Ол – жетпіс жыл бойы маркстік-
лениндік идеология мен әдәснама 
ықпалында жүргізіліп келген ғы-
лыми зерттеу жұмыстарымыздағы 
жетістіктер мен кемшіліктерді жа-
ңаша саралау проблемасы. «Әзірге 
тындырып жатқанымыз – кеңесті 
жамандау, коммунистік идеология-
ны даттау. Тіпті ауыздағына ие бола 
алмайтын даңғазашылдар «совет, 
кеңес, әдебиет, оның көркемдік әдісі –
социалистік реализм болды» деу-
ге аузы бармайтыны былай тұрсын, 
естігенде шошып тік тұратын, 
іргесін алыс салатындар шықты», –
деген пікірінде үлкен шындық жа-
тыр. Кеңестік дәуірде жасалды екен 
деп ғылыми-зерттеушілік, әдеби-
теориялық, сыншылдық-эстетикалық 
ой-пікірдің бәрін қате деп тапсақ, 
1920 жылдардың бас кезіндегі 
пролеткультшылдықтың кебін киіп 
шыға келетініміз анық. 
Әдеби сын баспасөз бетінде өмір 
сүреді. Сондықтан да әдеби сын-
ның дамуы баспасөздің дамуымен 
тікелей байланысты. Қазақ дала-
сында «Түркістан уалаятының га-
зеті» (1870-1882), «Дала уалаятының 
газеті» (1888-1902) газеттерінің 
шыға бастауымен бірге олардың бет-
те рінде әдеби ой-пікірлер де көрі-
ніс тапты. Алғашқы аннотациялық, 
ре цензиялық, әдеби шолу сипат-
Ре
по
зи
то
ри
й
Ка
рГ
У


426


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   399   400   401   402   403   404   405   406   ...   444




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет